Η συγκεκριμένη στιγμή αποτελεί την επίσημη έναρξη του αστρονομικού χειμώνα και ανάγει σε χρονικό σταθμό την πορεία του φωτός στον ουρανό· από την επομένη του ηλιοστασίου η διάρκεια της ημέρας ξεκινά σταδιακή αύξηση.

Για τους παρατηρητές, το γεγονός έχει πρακτικές επιπτώσεις στον προγραμματισμό δραστηριοτήτων και στη διαχείριση της φωτεινότητας στους αστικούς και αγροτικούς χώρους, ενώ προσελκύει το ενδιαφέρον ερασιτεχνών αστρονόμων και σχολείων που οργανώνουν παρατηρήσεις.

Τι σημαίνει το χειμερινό ηλιοστάσιο

Αστρονομικά, κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο ο Ήλιος βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο της φαινομενικής του πορείας πάνω από τον ορίζοντα, γεγονός που καθιστά την ημέρα τη συντομότερη όλου του έτους και τη νύχτα τη μακρύτερη δυνατή. Η αιτία εντοπίζεται στην κλίση του άξονα περιστροφής της Γης, που υπολογίζεται περίπου σε 23 μοιρών και 26 λεπτών σε σχέση με το επίπεδο της εκλειπτικής. Η συγκεκριμένη κλίση δημιουργεί τις εποχές: όταν το βόρειο ημισφαίριο στρέφεται περισσότερο προς τον Ήλιο έχουμε αύξηση της ηλιοφάνειας και κορύφωση στις 21 Ιουνίου, το θερινό ηλιοστάσιο, ενώ το δεύτερο εξάμηνο του έτους η απόκλιση φέρνει το μέγιστο προς την αντίθετη κατεύθυνση στις 21 Δεκεμβρίου. Από την επομένη της ημερομηνίας οι ώρες φωτός αυξάνονται σταδιακά έως ότου αντιστραφεί ξανά η πορεία προς το επόμενο θερινό ηλιοστάσιο.

Τεχνικά, το ηλιοστάσιο προσδιορίζεται με ακρίβεια ως η στιγμή κατά την οποία το κέντρο του Ήλιου φτάνει στην ελάχιστη αποχή του από την ουράνια ισημερινή γραμμή, και αυτή η στιγμή συμβαίνει ταυτόχρονα για ολόκληρη τη Γη αλλά καταγράφεται σε διαφορετικές τοπικές ώρες ανάλογα με τη ζώνη ώρας.

Οι παρατηρητές πρέπει να λάβουν υπόψη ότι η διάρκεια της ημέρας και της νύχτας διαφέρει σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος: σε υψηλά βόρεια πλάτη οι νύχτες είναι ιδιαίτερα εκτεταμένες και σε ορισμένες περιοχές συντρέχει πολική νύχτα, ενώ σε νότιες περιοχές η επίδραση είναι αντίστροφη. Η έννοια του πολιτικού ή πολιτισμικού χρόνου συνυφαίνεται εδώ με αστρονομικές μετρήσεις, καθώς οι τοπικές παραδόσεις, οι χρονολογήσεις των εορτών και ο γεωργικός προγραμματισμός εξατομικεύονται σύμφωνα με το ηλιακό φως που φθάνει σε κάθε χώρα. Επιστημονικά, οι ακριβείς χρόνοι ηλιοστασίου υπολογίζονται από αστρονομικά ινστιτούτα και δημοσιεύονται με λεπτομέρεια για κάθε χρόνο, παρέχοντας πίνακες και ατζέντες παρατήρησης για όσους ενδιαφέρονται.