Απέναντι σε αυτή την εξέλιξη, η τουρκική ηγεσία και τα φιλοκυβερνητικά μέσα επιλέγουν τη γνωστή συνταγή της επιθετικής ρητορικής και της ειρωνείας, επιχειρώντας να υποβαθμίσουν ένα μέτωπο που ενισχύει έμπρακτα τα κυριαρχικά δικαιώματα των τριών κρατών και περιορίζει τις τουρκικές αξιώσεις.

Το «κάστρο από άμμο» και το άγχος της Άγκυρας

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το δημοσίευμα της εφημερίδας Türkiye, με τον προκλητικό τίτλο «Akdeniz’in Kumdan Kalesi!» («Το κάστρο της Μεσογείου από άμμο»). Το άρθρο εξαπολύει σφοδρή επίθεση στις τριμερείς συμφωνίες Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, υποστηρίζοντας με εμφανή αλαζονεία ότι πρόκειται για μια εύθραυστη συμμαχία χωρίς ουσιαστικά θεμέλια, η οποία –σύμφωνα με το αφήγημα της Άγκυρας– θα καταρρεύσει μόλις η Τουρκία επιλέξει να επιβάλει τα δικά της τετελεσμένα στην περιοχή.

Πίσω από τους υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς, ωστόσο, διαφαίνεται η πραγματική ανησυχία της τουρκικής πλευράς: Οι ενεργειακές συμπράξεις και οι κοινές στρατιωτικές δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο υπονομεύουν στην πράξη το αναθεωρητικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», ακυρώνοντας τις μονομερείς διεκδικήσεις της Άγκυρας.

Υπαινιγμοί απειλής και «διπλωματία της ισχύος»

Η τουρκική αρθρογραφία δεν περιορίζεται στην ειρωνεία, αλλά περνά και σε έμμεσες απειλές. Όπως αναφέρει η Türkiye Gazetesi, οποιαδήποτε πρωτοβουλία στην Ανατολική Μεσόγειο που παρακάμπτει την Τουρκία χαρακτηρίζεται «μη βιώσιμη», αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Άγκυρα διατηρεί το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει ακόμη και στρατιωτικά μέσα για να αποτρέψει τη μεταφορά ενεργειακών πόρων προς την Ευρώπη χωρίς τη δική της συμμετοχή.

Στο ίδιο δημοσίευμα διατυπώνονται προκλητικοί ισχυρισμοί, σύμφωνα με τους οποίους οι περιφερειακές συμμαχίες των γειτονικών χωρών είναι «τεχνητές» και εξαρτώμενες από ξένα κέντρα, η Ελλάδα και η Κύπρος αξιοποιούν το Ισραήλ ως «ασπίδα», η οποία όμως –κατά το τουρκικό αφήγημα– δεν θα αντέξει, και ότι η μοναδική «πραγματικότητα» στην Ανατολική Μεσόγειο είναι η τουρκική υφαλοκρηπίδα.

Κλίμα συναγερμού στον τουρκικό Τύπο

Πέρα από την Türkiye, το γενικότερο κλίμα στα τουρκικά ΜΜΕ παραπέμπει πλέον σε κατάσταση συναγερμού. Η Hürriyet σημειώνει χαρακτηριστικά: «Ελληνοϊσραηλινή συνάντηση στην Ιερουσαλήμ… Το πρόβλημα για αυτή την τριάδα είναι η Τουρκία», τονίζοντας ότι οι επαφές των ηγετών Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου σε θέματα άμυνας, ενέργειας και εξελίξεων στη Γάζα παρακολουθούνται με ιδιαίτερη προσοχή από την Άγκυρα, η οποία αντιλαμβάνεται ότι οι περιφερειακές ισορροπίες μετατοπίζονται εις βάρος της.

Ακόμη πιο επιθετική εμφανίζεται η Milliyet, η οποία, με τίτλο «Ισραήλ, Ελλάδα και “Νότια Κύπρος” ενώνονται: Στρατιωτικό σχέδιο κατά της Τουρκίας στο τραπέζι», επιχειρεί να παρουσιάσει μια νόμιμη και θεσμική συνεργασία τριών κυρίαρχων κρατών ως άμεση στρατιωτική απειλή.

Η Συρία ως αντίβαρο στην απομόνωση

Η ένταση στον δημόσιο λόγο συνδέεται και με τις προσπάθειες της Άγκυρας να αμβλύνει τη δική της γεωπολιτική απομόνωση μέσω ανοίγματος προς τη Συρία. Η επίσκεψη των Χακάν Φιντάν και Γιασάρ Γκιουλέρ στη Δαμασκό ερμηνεύεται ως μια αγωνιώδης απόπειρα δημιουργίας αντίβαρου απέναντι στον άξονα Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ.

Η τουρκική εξωτερική πολιτική δείχνει να βρίσκεται σε αμηχανία, με το αίσθημα «στρατηγικής ασφυξίας» στην Ανατολική Μεσόγειο να μεταφράζεται σε επιθετική προπαγάνδα, με βασικό στόχο την εσωτερική κατανάλωση και τη διατήρηση της εικόνας της Τουρκίας ως κυρίαρχου παίκτη.

Από τις διαβεβαιώσεις ειρήνης στο δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας»

Ενδεικτική της αντιφατικής στάσης της Άγκυρας είναι και η πρόσφατη ομιλία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά την τελετή παράδοσης νέου υποβρυχίου του τουρκικού ναυτικού. Ο Τούρκος πρόεδρος διακήρυξε ότι «η Τουρκία δεν έχει βλέψεις στα εδάφη κανενός», ενώ ταυτόχρονα επανέλαβε τη δέσμευσή του στην υπεράσπιση της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Πρόκειται για ένα επεκτατικό δόγμα που αγνοεί επιδεικτικά το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και επιχειρεί να αμφισβητήσει τα δικαιώματα κυρίαρχων κρατών στους ενεργειακούς τους πόρους.

Η «πειρατεία» της Ανατολικής Μεσογείου

Η τουρκική στρατηγική εκτός διεθνούς νομιμότητας αποτυπώνεται ξεκάθαρα και στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο λειτουργεί ως εργαλείο πίεσης. Η συμφωνία αυτή αγνοεί πλήρως την ύπαρξη της Κρήτης και των Δωδεκανήσων, επιχειρώντας να χαράξει μια τεχνητή θαλάσσια ζώνη που τέμνει την ελληνική υφαλοκρηπίδα και συνδέει αυθαίρετα την Τουρκία με τη Λιβύη.

Ο στόχος της Άγκυρας δεν είναι η συνεργασία, αλλά η μονομερής εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων που ανήκουν στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Η ίδια λογική αποτυπώνεται και στη στάση της Τουρκίας στο ζήτημα των εξοπλισμών, καθώς προτίμησε να θυσιάσει σημαντικά αμυντικά προγράμματα με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αρνούμενη να άρει το παράνομο casus belli κατά της Ελλάδας.

Αυτή η εμμονή στην απειλή χρήσης βίας αποκαλύπτει την Τουρκία ως παράγοντα αποσταθεροποίησης που αδυνατεί –ή αρνείται– να προσαρμοστεί στους κανόνες της σύγχρονης διεθνούς τάξης.

Από τη Μεσόγειο έως την Ιερουσαλήμ: Το νεοοθωμανικό αφήγημα

Οι αναθεωρητικές φιλοδοξίες του Ερντογάν δεν περιορίζονται στη θαλάσσια σφαίρα. Οι πρόσφατες εμπρηστικές δηλώσεις του περί «απελευθέρωσης» της Ιερουσαλήμ φανερώνουν το ευρύτερο νεοοθωμανικό όραμα που προωθεί.

Πρόκειται για ρητορική που παραπέμπει σε εποχές χαλιφάτου και αποσκοπεί στην ανάδειξη της Τουρκίας σε ηγεμονική δύναμη του μουσουλμανικού κόσμου, αμφισβητώντας το υφιστάμενο status quo και υπονομεύοντας τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή.