Η βοτανική ιατρική αποτελεί τον πυρήνα σχεδόν όλων των τοπικών, παραδοσιακών ιατρικών συστημάτων. Είναι η βάση για τη σύνδεση πολλών θεραπευτικών μεθόδων όπως η Ομοιοπαθητική, η Ayurveda (το αρχαίο ινδικό σύστημα), η Ανατολική Ιατρική (όπως η Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική). Το γεγονός ότι διαφορετικοί πολιτισμοί χρησιμοποιούσαν τα βότανα σε πολλούς τομείς, αποδεικνύει την αξία και την αποτελεσματικότητα των φυτικών θεραπειών ανά τους αιώνες.

Τα βασικά συστήματα της βοτανικής Ιατρικής

Η βοτανική Ιατρική, παρά την κοινή της βάση (τα φυτά), έχει εξελιχθεί σε διάφορα βασικά συστήματα:

• Ανατολική Ιατρική: Περιλαμβάνει την Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική (ΠΚΙ), ένα ιδιαίτερα εξελιγμένο σύστημα διάγνωσης και θεραπείας που αναπτύχθηκε μέσα από χιλιάδες χρόνια παρατήρησης και πρακτικής.
• Ayurveda: Το ινδικό σύστημα που, όπως και η ΠΚΙ, έχει αναπτύξει εξεζητημένες μεθόδους για την ολιστική θεραπεία του ανθρώπου.
• Δυτική Βοτανική: Εχει τις ρίζες της στην Αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, με πρωτοπόρους όπως ο Ιπποκράτης και ο Διοσκουρίδης. Σήμερα, η Δυτική βοτανική αποτελεί περισσότερο συλλογή παραδοσιακών συνταγών και πρακτικών, οι οποίες αναβιώνουν και μελετώνται εκ νέου.

Τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον για τις θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων έχει κάνει την εμφάνισή του με ένταση στις ανεπτυγμένες χώρες. Η τάση αυτή ενισχύεται σε μεγάλο βαθμό από τις φαρμακευτικές εταιρίες οι οποίες ξαναστρέφουν τη ματιά τους προς τη φύση και τα βότανα που διαθέτει, σαν την ύστατη λύση σε πολλές ασθένειες.

Από το βότανο στο σύγχρονο φάρμακο

Η στενή σύνδεση μεταξύ φυτών και φαρμάκων αποτελεί αυταπόδεικτο γεγονός. Ο ΠΟΥ επισημαίνει ότι από τα 119 φάρμακα που σήμερα εξάγονται από φυτικές πηγές, ένα πραγματικά τεράστιο ποσοστό, το 74%, χρησιμοποιείται από τη μοντέρνα Ιατρική με τρόπο παρόμοιο ή ταυτόσημο με την παραδοσιακή του χρήση ως βότανο.

Δεν είναι τυχαία λοιπόν η συνεχής και εντατική έρευνα των φαρμακευτικών εταιριών για νέα φάρμακα με βάση τα βότανα. Επιστήμονες από όλο τον κόσμο βρίσκονται σε διαρκή αναζήτηση για την απομόνωση και τον εντοπισμό πιθανών φαρμακευτικών ιδιοτήτων σε φυτά και βότανα, αναγνωρίζοντας ότι η φύση είναι το πλουσιότερο φαρμακείο. Ουσίες που παράγονται από φυτά παραμένουν η βάση για την παρασκευή μεγάλου αριθμού φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία κρίσιμων καταστάσεων, όπως καρδιακές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση, άσθμα και πολλά άλλα χρόνια προβλήματα υγείας.

Και επειδή είναι σημαντικό να μιλάμε με παραδείγματα, πάμε να δούμε μαζί ποια φυτά έχουν συμβάλει στην καλή μας υγεία μέσα από επαναστατικές εφευρέσεις:

1. Λευκή ιτιά (Salix alba), η δική μας ασπιρίνη

Ο φλοιός της λευκής ιτιάς χρησιμοποιούνταν από την αρχαιότητα (ήδη από τον Ιπποκράτη) για τη μείωση του πυρετού και την ανακούφιση από τον πόνο και τη φλεγμονή. Αυτό σημαίνει ότι από ολόκληρο το φυτό και όχι μόνο τον καρπό ή τον ανθό, μπορούμε να έχουμε οφέλη για την υγεία μας.

Από τον φλοιό της ιτιάς απομονώθηκε αρχικά η δραστική ουσία σαλικίνη, η οποία στη συνέχεια οδήγησε στη σύνθεση του ακετυλοσαλικυλικού οξέος, κοινώς γνωστού ως ασπιρίνη.

Η ασπιρίνη παραμένει ένα από τα πιο διαδεδομένα και σημαντικά φάρμακα στον κόσμο, με κύριες χρήσεις:

1. Αναλγητικό (για τον πόνο)
2. Αντιπυρετικό (για τον πυρετό)
3. Αντιφλεγμονώδες
4. Αντιαιμοπεταλιακό (για την πρόληψη καρδιαγγειακών επεισοδίων σε χαμηλές δόσεις).
5. Εφέδρα, αναπνέοντας καλύτερα

Η εφέδρα (Ephedra sinica) είναι βότανο που χρησιμοποιείται για πάνω από δύο χιλιετίες στην Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική (όπου είναι γνωστή ως Ma Huang) για τη θεραπεία του άσθματος και άλλων αναπνευστικών προβλημάτων. Η δραστική της ουσία, η εφεδρίνη, αποτελεί σήμερα τη βάση για την παρασκευή φαρμάκων που κυκλοφορούν ευρέως στην αγορά για την ανακούφιση των συμπτωμάτων του άσθματος και της συμφόρησης. Η κύρια ιδιότητά της είναι η αποσυμφορητική δράση και η ικανότητά της να διευκολύνει την αναπνοή των ασθενών.

3. Δακτυλίτης, ο σωτήρας της καρδιάς

Εξίσου χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο δακτυλίτης (Digitalis). Η χρήση αυτού του φυτού για καρδιακά προβλήματα χρονολογείται από το 1775 στην Ευρώπη. Σήμερα, η σκόνη από τα αποξηραμένα φύλλα ή, πιο συγκεκριμένα, το απομονωμένο ενεργό συστατικό του, η διγοξίνη (Digoxin), χρησιμοποιείται για να κρατήσει στη ζωή εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που πάσχουν από καρδιακά προβλήματα, ενισχύοντας τη συσταλτικότητα του καρδιακού μυός.

4. Φλοιός κιγχόνα (Cinchona officinalis)

Το δέντρο κιγχόνα είναι ιθαγενές στις Ανδεις της Νότιας Αμερικής. Ο φλοιός του χρησιμοποιούνταν παραδοσιακά από τους ντόπιους για τη θεραπεία του πυρετού και, αργότερα, έγινε γνωστός ως η πρώτη αποτελεσματική θεραπεία για την ελονοσία.

Από τον φλοιό απομονώθηκε η κινίνη, ένα αλκαλοειδές με ισχυρή αντιπυρετική και αντιμαλαρική δράση.

Η κινίνη ήταν το πρώτο σύγχρονο φάρμακο κατά της ελονοσίας και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην παγκόσμια Υγεία. Σήμερα, αν και έχουν αναπτυχθεί νεότερα αντιμαλαρικά φάρμακα, η κινίνη εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στη θεραπεία ορισμένων ανθεκτικών μορφών της νόσου. Επίσης, η κινίνη χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των νυχτερινών μυϊκών κραμπών (αν και αυτή η χρήση είναι αμφιλεγόμενη).

Υπάρχουν πάρα πολλά βότανα και φυτά που έχουν συμβάλει στην καθημερινή μας υγεία χωρίς πραγματικά να το γνωρίζουμε. Οπως αποδεικνύεται, η γνώση των βοτάνων είναι ένα διαρκές ταξίδι από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή. Μένει σε εμάς να προστατεύσουμε αυτόν τον πράσινο θησαυρό και να μάθουμε να τον χρησιμοποιούμε με τον σεβασμό και την ακρίβεια που του αξίζει.

*Από το ένθετο Βότανα & Θεραπείες που κυκλοφορεί με τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής

Ειδήσεις Σήμερα

Ντέμης Νικολαΐδης: Η σπάνια τηλεοπτική εμφάνιση και το συγκινητικό μήνυμα

Γιώργος Μαζωνάκης-Στέφανος Παπαδόπουλος: Ανταλλαγή πυρών από τους δικηγόρους τους – Οι καταγγελίες, ο εκβιασμός, τα επόμενα βήματα

Ανατροπή στη βραδινή ζώνη της Κυριακής – Τι έγινε με Voice και σειρές