Για χιλιάδες διερχόμενους, αποτελεί απλώς ένα τοπωνύμιο. Για όσους όμως γνωρίζουν την ιστορία που κρύβει, ο συγκεκριμένος δρόμος λειτουργεί ως μνημείο σε έναν άνθρωπο που, αν και γεννημένος από Έλληνες του Καυκάσου, αναδείχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους στρατιωτικούς στοχαστές της (τέως) Σοβιετικής Ένωσης.

Ο Βλαδίμηρος Κυριακού Τριανταφύλλωφ -ένας Έλληνας του Πόντου- διέγραψε μια πορεία που ελάχιστοι στον κόσμο έχουν καταφέρει: να γίνει κορυφαίος θεωρητικός του Κόκκινου Στρατού, να επηρεάσει βαθιά την τελική νίκη της ΕΣΣΔ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και, μετά τον πρόωρο θάνατό του, να ενταφιαστεί στο Τείχος του Κρεμλίνου, στον πιο τιμητικό χώρο της σοβιετικής ιστορίας, ως ο μοναδικός μη Σοβιετικός που έλαβε αυτήν την εξαιρετική τιμή.

Πρόσφατα η Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης διοργάνωσε ειδική εκδήλωση προς τιμή του Βλαδίμηρου Τριανταφύλλωφ, με ομιλητές τον Νίκο Κωσταντινίδη, τον Ηλία Τριανταφυλλίδη, τη Βαλέρια Τριανταφυλλίδου, τον Αθανάσιο Στυλίδη και τον Κώστα Στυλίδη, ενώ τον συντονισμό είχε ο δημοσιογράφος Φόρης Πεταλίδης. Ανάμεσα στους παραβρισκόμενους ήταν η πλειονότητα των απογόνων του στην Ελλάδα.

Η ιστορία του Βλαδίμηρου Τριανταφύλλωφ, άγνωστη στο ευρύ ελληνικό κοινό, αρχίζει στο Καρς του Καυκάσου, όπου γεννήθηκε (1894) σε μια ελληνική οικογένεια που ζούσε σε συνθήκες συνεχών μετακινήσεων και ανασφάλειας. Από μικρός έδειξε εξαιρετική ευφυΐα και οργανωτική ικανότητα. Το 1916, επιστρατεύτηκε στον στρατό του Τσάρου, όπου υπηρέτησε ως σκαπανέας του Μηχανικού. «Η Ρωσική επανάσταση έμελλε να καθορίσει την πορεία του: εντάχθηκε στις μπολσεβικικές δυνάμεις και πολέμησε σε σκληρά μέτωπα, όπου ξεχώρισε για τον τρόπο που αντιλαμβανόταν τις επιχειρήσεις και τον ρόλο του σύγχρονου πολέμου», δήλωσε στο magazine του eleftherostypos.gr, η Ρένα Τριανταφυλλίδου από τον Λουδία Θεσσαλονίκης, η οποία είναι εγγονή του αδελφού του Βλαδίμηρου Τριανταφύλλωφ.

Η άνοδός του υπήρξε αστραπιαία. Παρά τις ταπεινές καταβολές του, οι ικανότητές του αναγνωρίστηκαν άμεσα και σύντομα κλήθηκε στη Μόσχα για να φοιτήσει στη Στρατιωτική Ακαδημία. Μέσα σε λίγα χρόνια ολοκλήρωσε πολλαπλές ανώτατες σπουδές, διακρίθηκε ως ένας από τους πιο λαμπρούς νέους επιτελικούς αξιωματικούς και, μόλις στα 23 του χρόνια, ανέλαβε καθήκοντα στο Επιτελείο Επιχειρησιακής Διοίκησης.

«Το 1928, στα 34 του, έγινε Υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου του Κόκκινου Στρατού, καταλαμβάνοντας το τέταρτο υψηλότερο αξίωμα σε ολόκληρη την σοβιετική στρατιωτική ιεραρχία! Ήταν ο νεότερος που έφτασε ποτέ σε αυτή τη θέση και, κυρίως, ο μόνος μη Ρώσος που κατάφερε να εισχωρήσει στον πυρήνα της σοβιετικής στρατιωτικής ηγεσίας. Η ανάδυσή του σε μια περίοδο έντονων εθνικών και πολιτικών εντάσεων θεωρείται από ιστορικούς ως απόδειξη της ασυνήθιστης στρατηγικής διορατικότητάς του», προσέθεσε η κ. Τριανταφυλλίδου.

Οι ιδέες του, ωστόσο, είναι αυτές που τον κατέταξαν στη σφαίρα των κορυφαίων στρατιωτικών στοχαστών του 20ού αιώνα. Το βιβλίο του «Ο χαρακτήρας των εκτεταμένων χερσαίων πολεμικών επιχειρήσεων», που εκδόθηκε το 1929, αποτέλεσε επανάσταση στη στρατιωτική θεωρία. Εκεί διατύπωσε, για πρώτη φορά σε ολοκληρωμένη μορφή, τις αρχές της «επιχειρήσεως σε βάθος». Δηλαδή, μια θεωρία που βασιζόταν στη μαζική χρήση μηχανοκίνητων δυνάμεων, αρμάτων και μονάδων υποστήριξης για τη διάλυση των εχθρικών γραμμών σε πολλαπλά επίπεδα. Σε μια εποχή όπου κυριαρχούσαν ακόμη οι παραδοσιακές αντιλήψεις περί στατικών μετώπων, η προσέγγιση του Τριανταφύλλωφ ήταν προφητική.

Αρχικά αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία. Το έργο του θεωρήθηκε υπερβολικά πρωτοποριακό και… ξενικό. Ωστόσο, οι δοκιμές που ακολούθησαν στη σοβιετική στρατιωτική μηχανή απέδειξαν την ορθότητά του. Στη δεκαετία του 1930 οι ιδέες του άρχισαν να εφαρμόζονται δοκιμαστικά, ενώ στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αποτέλεσαν την καρδιά της σοβιετικής στρατηγικής. Η συνδυασμένη χρήση αρμάτων μάχης, η μαζικότητα των επιχειρήσεων, η επιμονή στην ταχύτητα και στο βάθος της επίθεσης, όλα αυτά έφεραν την υπογραφή του. Η σοβιετική νίκη σε κρίσιμες μάχες -από το Στάλινγκραντ μέχρι την Επιχείρηση Μπαγκρατιόν- φέρει έντονα τα σημάδια της δικής του σκέψης.

Παράλληλα, πολλοί θεωρητικοί της εποχής, ακόμη και ανώτατοι στρατάρχες, υιοθέτησαν τις αρχές του. Σε εσωτερικά σοβιετικά κείμενα συχνά αναφέρεται ότι η συμβολή του υπήρξε τόσο καθοριστική, ώστε «δίχως τη θεωρητική παρακαταθήκη του, η Σοβιετική Ένωση δεν θα είχε καταφέρει να αναπτύξει το μοντέλο στρατηγικών επιχειρήσεων που την οδήγησε στη νίκη». Η Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια τον περιλαμβάνει ανάμεσα στις σημαντικότερες στρατιωτικές φυσιογνωμίες του μεσοπολέμου, ενώ το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας εξακολουθεί μέχρι σήμερα να διδάσκει τα κείμενά του στις ανώτατες στρατιωτικές σχολές.

Κι όμως, η Ελλάδα έμελλε να τον ξεχάσει για δεκαετίες. Τα μέλη της οικογένειάς του ήρθαν πρόσφυγες το 1922 από τον Καύκασο και εγκαταστάθηκαν στη Μακεδονία. Στην πατρίδα του Βλαδίμηρου, ο οποίος που παρέμεινε στη Σοβιετική Ένωση για να υπηρετήσει στον στρατό, δεν υπήρχαν λεπτομερείς πληροφορίες. Τα μεταπολεμικά πολιτικά πάθη και ο Ψυχρός Πόλεμος σκίασαν το όνομά του και δημιούργησαν, σύμφωνα με μαρτυρίες συγγενών, συνθήκες καχυποψίας και επιφυλακτικότητας προς τα μέλη της οικογένειας στην Ελλάδα. «Αντίθετα, στη Σοβιετική Ένωση τιμήθηκε όσο λίγοι. Το 1931 σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα, σε ηλικία μόλις 37 ετών. Η είδηση προκάλεσε τεράστια συγκίνηση. Η εφημερίδα Πράβδα αφιέρωσε πολυσέλιδο αφιέρωμα στη μνήμη του, ενώ η σορός του ενταφιάστηκε στο Τείχος του Κρεμλίνου, δίπλα στα υψηλότερα κομματικά και στρατιωτικά στελέχη της Σοβιετικής ηγεσίας. Η συγκεκριμένη τιμή αποδιδόταν μόνο στα πιο εξέχοντα πρόσωπα της ΕΣΣΔ. Και ο Τριανταφύλλωφ υπήρξε ο μοναδικός που δεν είχε ρωσική, ουκρανική ή άλλη σοβιετική καταγωγή. Η μορφή του απέκτησε σχεδόν μυθικές διαστάσεις. Τα έργα του επανεκδίδονται συνεχώς, ενώ εμφανίζονται σε λίστες θεμελιωτών της σοβιετικής στρατηγικής σκέψης. Για τους Ρώσους, ο Τριανταφύλλωφ δεν υπήρξε ένας ακόμη αξιωματικός: υπήρξε ο προφήτης της νέας εποχής του πολέμου, της εποχής των τεθωρακισμένων και των γρήγορων, συνδυασμένων επιχειρήσεων», υπογράμμισε.

Η ζωή και η συμβολή του αναδεικνύονται πλέον και μέσα από την έρευνα της οικογένειάς του στην Ελλάδα. Η προσπάθεια να γνωρίσει το ελληνικό κοινό την πορεία ενός στρατιωτικού διανοητή που έδρασε μακριά από την πατρίδα του, αλλά ποτέ δεν ξέχασε την ελληνική του ρίζα, αποτελεί σημαντικό βήμα αποκατάστασης της ιστορικής μνήμης. Η περίπτωση του Τριανταφύλλωφ μαρτυρά πως μέσα στις δαιδαλώδεις διαδρομές της ιστορίας υπάρχουν φιγούρες που, αν και γεννήθηκαν στην αφάνεια, κατάφεραν να επηρεάσουν την πορεία ολόκληρων εθνών.

Σήμερα, η «Ούλιτσα Τριανταφύλλοβα» στη Βόρεια Οσετία δεν είναι απλώς ένας δρόμος. Είναι μια υπενθύμιση ότι ένας Έλληνας, κατάφερε να βρεθεί στην κορυφή μιας από τις ισχυρότερες στρατιωτικές μηχανές του 20ού αιώνα, να αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στη θεωρία και στην πρακτική του πολέμου, και να τιμηθεί με τον ύψιστο τρόπο που μπορούσε να τιμήσει η Σοβιετική Ένωση έναν στρατιωτικό της. Και κυρίως, αποτελεί απόδειξη ότι η ιστορία κρύβει ακόμη πολλά πρόσωπα που περιμένουν να φωτιστούν. Ένα από αυτά είναι –αναμφίβολα- ο Βλαδίμηρος Τριανταφύλλωφ…