Αντίστοιχη φορολογία υπήρχε στην Αγγλία από το 1695, προβλέποντας φόρο ενός σελινίου για τους φτωχούς άγαμους, μέχρι τριακοσίων φράγκων για τους άγαμους δούκες. Ιδιες πρακτικές εφαρμόστηκαν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα σε Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία, με την τελευταία να διπλασιάζει αυτή τη φορολόγηση την περίοδο της διακυβέρνησης του Μπενίτο Μουσολίνι.

Πύρινα άρθρα

Στην Ελλάδα, οι πρώτες αναφορές στο ζήτημα γίνονται το 1887, με πύρινα άρθρα κατά των αγάμων στην «Εφημερίς των Κυριών». Η εφημερίδα τόνιζε στους πατέρες του Eθνους ότι αν ήθελαν να φανούν «…περισσότερον δίκαιοι και ολιγότερον εγωισταί, όφειλον να εισαγάγωσιν εν τη Βουλή νόμον, δι’ ου να φορολογώνται πάντες οι άγαμοι από του 30ού της ηλικίας των έτος». Παρότι η πρόταση της Καλλιρρόης Παρρέν χλευάστηκε από τις άλλες εφημερίδες (η εφημερίδα της εποχής «Aστυ» δημοσίευσε χρονογράφημα στο οποίο ηλικιωμένος ασθενής αναζητούσε συμβία, προφανώς για φορολογικούς λόγους), η ιδέα επανέρχεται τρία χρόνια μετά από τον βουλευτή Ευστάθιο Κοκκέβη. Ο τελευταίος ζητούσε φορολόγηση όχι μόνο των αγάμων, αλλά και όσων σύχναζαν σε οίκους ανοχής. Ο Κοκκέβης υποστήριζε πως η φορολογική εξομοίωση εγγάμων-αγάμων αδικούσε τους πρώτους, γιατί σε αυτούς αντιστοιχούσε μεγαλύτερο οικονομικό και κοινωνικό βάρος, αφού συντηρούσαν σύζυγο και παιδιά, τα οποία στην πορεία θα γίνονταν οι νέοι πολίτες, ενώ οι δεύτεροι μόνο τον εαυτό τους. Η προσπάθεια του καινοτόμου βουλευτή να περάσει δύο φορές το επίμαχο νομοσχέδιο έπεσε στο κενό.

Η συζήτηση για το θέμα ξανανοίγει το 1900 όταν η εφημερίδα «Καιροί» δημοσιεύει την πληροφορία ότι η κυβέρνηση του Γεωργίου Θεοτόκη ήταν έτοιμη να υποβάλει νομοσχέδιο περί φορολογίας των αγάμων έχοντας διπλό στόχο. Αφενός την αύξηση των κρατικών εσόδων και αφετέρου την τόνωση του θεσμού του γάμου. Οι εφημερίδες δεν χάνουν την ευκαιρία να κάνουν την ανάλογη πλάκα: «Εννοείται ότι φόρος είναι και η σύζυγος, αλλά ο φόρος αυτός καταβάλλεται εις τα μοδιστράδικα της οδού Ερμού. Το νομοσχέδιο τούτο θα φέρει επανάστασιν εις τας τάξεις των αγάμων. Ρητώς πλέον η κυβέρνησις επιβάλλει, εν εκ των δύο, ή την φορολογίαν ή τον γάμον. Ο αρνούμενος να κάμει το πρώτον, θα κάμει το δεύτερον. Οι αρχιεπίσκοποι πρέπει να δηλώσουν καθαρά, ποιον εκ των δύο προτιμούν».

Απολαυστικός είναι και ο φανταστικός ερωτικός διάλογος που δημοσιεύτηκε σε εφημερίδα της εποχής:

• Μαρίκα, το αποφάσισα να σε πάρω.
• Αλήθεια, το θέλουν λοιπόν οι δικοί σου;
• Οχι, αλλά το θέλει ο Σιμόπουλος. (σ.σ.: ο εισηγητής υπουργός).

Ανοιχτός διάλογος

Ανεξαρτήτως κυβερνητικών προθέσεων το ζήτημα αποτελούσε διαρκές θέμα συζήτησης για αρκετές δεκαετίες στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Το… πικάντικο του θέματος, ο αιώνιος διάλογος περί δίκαιης κατανομής των φορολογικών βαρών αλλά και το ασαφές της φορολόγησης έφερναν ανά τακτά χρονικά διαστήματα το θέμα στην επιφάνεια μαζί με αρκετά ερωτήματα. Τι θα γινόταν με τις άγαμες γυναίκες ή με όσους αντιμετώπιζαν προβλήματα υγείας ή εμφάνισης; Γιατί να φορολογούνταν όσοι δεν παντρεύονταν για οικονομικούς λόγους και να ευνοούνταν οι προικοθήρες ή οι γάμοι από συμφέρον; Οι διαζευγμένοι θα θεωρούντο άγαμοι ή θα υπάγονταν σε ειδική κατηγορία και τι θα γινόταν στις περιπτώσεις χηρείας;

Τα εκ των αγάμων κρατικά έσοδα επανέρχονται στο προσκήνιο το καλοκαίρι του 1926 από την τότε κυβέρνηση και μετέπειτα δικτατορία Θεόδωρου Πάγκαλου, μέσω του υπουργού Οικονομικών Δημητρίου Τανταλίδη. Οι πληροφορίες ανέφεραν ότι η φορολόγηση για τους από 24 μέχρι 40 ετών αγάμους και των δύο φύλων θα έφτανε στις 3.000 δρχ. ενώ για τους άνω των 40 ετών στις 1.000 δρχ. Οι χρονογράφοι της εποχής πανηγυρίζουν για το μέτρο εκφράζοντας δημόσια τις ευχαριστίες τους σ’ εκείνον που «…επινόησε τον νέον φόρον, διά να προσφέρει ολίγην ευθυμίαν εις τους ατυχείς φορολογουμένους και ένα ευχάριστο θέαμα εις τους χρονογράφους. Εκ μέρους των τελευταίων τον ευχαριστώ εγκαρδίως».

Εποχή Βενιζέλου

Τελευταία φορά που το ζήτημα φορολόγησης των αγάμων αναγεννάται εκ της τέφρας του, είναι στη διάρκεια της κυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1928. Εισηγητής της πρότασης είναι ο υπουργός Υγιεινής Απόστολος Δοξιάδης και υπέρμαχός της ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος μάλιστα στο υπουργικό συμβούλιο υποστηρίζει ότι «…ουδεμίαν άλλην φορολογίαν εννοώ να επιβάλω εκτός της των αγάμων και των ατέκνων». Το νομοσχέδιο προέβλεπε τη φορολόγηση μόνο των αγάμων ανδρών από 30 έως 55 ετών, οι οποίοι θα πλήρωναν ποσά ανάλογα της οικονομικής τους κατάστασης, ενώ οι εισπράξεις του μέτρου θα δίνονταν για την υγεία και τη μόρφωση των παιδιών. Ομως η ξαφνική αποχώρηση του Δοξιάδη από το υπουργείο Υγιεινής γλίτωσε εκ νέου τα… γεροντοπαλίκαρα, ενώ παρά τις συζητήσεις για το θέμα που συνέχισαν να γίνονται τα επόμενα χρόνια, η συγκεκριμένη φορολόγηση δεν έγινε ποτέ νόμος και κρατικό έσοδο.

Μύδροι από την «Εφημερίς των Κυριών»

«Οι έγγαμοι δύνανται να έχωσι και το καύχημα, ότι πολλά προσφέρουσι τη πατρίδι, ενώ οι άγαμοι ουδέν άλλο σχεδόν ή αθλίας και δυστυχείς υπάρξεις, απορφανισμένες της κοινωνίας και υπό το βάρος της γεννήσεων των εσαεί κύπτουσας. Εκτός εάν υποθέσωμεν ότι ούτοι οι άγαμοι κύριοι ανήκουσιν εν τη τάξει εκείνη των μελισσών, αίτινες κηφήνες καλούνται, με μόνην την διαφοράν ότι αι εργάτιδες των μελισσών μετά της μάλλον ωστακούσης βασιλίσσης των φονεύουσι διά των κεντριών τους αχρήστους και επιβλαβείς κηφήνας, ενώ αι οικογένειαι μετά της βασιλίσσης αυτών πολιτείας δεν πράττουσι δυστυχώς το ίδιον». Η παραπάνω σκληρότατη επίθεση κατά των αγάμων ανδρών γίνεται μέσα από τις στήλες της «ευγενούς» προσπάθειας της έκδοσης «Εφημερίς των Κυριών»…

Είμαστε στο 1877, και η πρωτοπόρα εφημερίδα της γυναικείας χειραφέτησης στην Ελλάδα σημειώνει απανωτά κτυπήματα κάτω από τη μέση στο ανύπανδρο ανδρικό φύλο: «Δεν εννοούμεν διατί οι άγαμοι ούτοι κύριοι, οι υπολάμβοντες εαυτούς ευφυεστέρους των άλλων, διότι άφηκαν αλώβητον την ελευθερίαν των, να μην πληρόνωσι ουδένα προς την πατρίδαν φόρον, ενώ διά της αγαμίας των ταύτης γίνονται προς αυτήν τόσων κακών πρόξενοι. Δεν είναι λοιπόν δίκαιον, προς τους κηφήνας τούτους αγάμους, οίτινες ουδέ έναν στρατιώτην δύνανται να αναδείξωσι προς υπεράσπισιν της γης, εν η κατοικούσι και υπό της οποίας τοσούτον δαψιλώς τρέφονται να επιβάλει η Βουλή φόρον ανάλογον τουλάχιστον προς τας ζημίας ας παρ’ αυτών η πολιτεία υφίσταται;».

Στο επόμενο φύλλο η εφημερίδα όχι μόνο δεν έριξε τους τόνους, αλλά δημοσίευσε επιστολή αναγνώστριας που υποστήριζε πως οι άγαμοι, εκτός από οικονομικές, θα έπρεπε να αντιμετωπίζουν και ποινικές κυρώσεις: «Αφού εις τον κλέπτοντα το δημόσιον, και εις τον λιποτάκτην επιβάλλεται ποινική καταδίωξις, δια τι να μη επιβληθή τοιαύτη εις τους νεμομένους παν καλόν εκ του δημοσίου, χωρίς ούτε οβολόν να δίδωσιν υπέρ αυτού;».