Η Ελι Σάιμονς (Elly Symons) αγωνίζεται για περισσότερο από δέκα χρόνια για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα ως αντιπρόεδρος της Αυστραλιανής Επιτροπής για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα γιατί, όπως σημείωσε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής, «όταν ήμουν μικρή, μου άρεσε να διαβάζω αρχαία ελληνική ιστορία και αρχαιολογία και φυσικά το ήξερα το θέμα από νωρίς και ήμουν έξαλλη». Με καταγωγή από την Ιθάκη και την Κύπρο, η Elly Symons τονίζει με σιγουριά ότι «αν έρθουν τα Γλυπτά στην Αθήνα, δεν πρόκειται να γυρίσουν πίσω. Θα μείνουν».

Στη συνέντευξη που παραχώρησε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής, αφηγείται το ιστορικό των πρόσφατων συνομιλιών και υπογραμμίζει: «Θεωρώ ότι μπορεί και του χρόνου, το 2026, να δούμε τα Γλυπτά στην Αθήνα».

• Πότε μπήκε το θέμα στην ατζέντα: «Η κατάσταση άλλαξε στο θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα όταν έγινε πρωθυπουργός ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Πριν από αυτόν, καμία ελληνική κυβέρνηση δεν πήρε στα σοβαρά το θέμα. Δεν υπήρχε κάποια σοβαρή στρατηγική σε επίπεδο κυβέρνησης. Υπήρχε συζήτηση και οι Ελληνες παραπονιόμασταν για αυτό, αλλά κανείς δεν είχε διαμορφώσει μια στρατηγική. Μετά ήρθε η κυβέρνηση Τσίπρα και η οικονομική κρίση στην Ελλάδα, αλλά ούτε για εκείνον φάνηκε ότι τα Γλυπτά είχαν προτεραιότητα. Οταν ανέλαβε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο ίδιος έβαλε το θέμα στην ατζέντα.

Τον συνάντησα μία φορά πριν από τρία χρόνια, ήταν Πρωτοχρονιά, και τον πλησίασα κι εκεί μου είπε ότι σχεδίαζε τη στρατηγική για την επιστροφή των Γλυπτών. Εκείνη την περίοδο ξεκίνησε και ο διάλογος σε υψηλό επίπεδο. Τα προηγούμενα χρόνια οι βρετανικές κυβερνήσεις προσπαθούσαν να υποβαθμίσουν το θέμα. Ελεγαν ότι πρόκειται για διαφορά μεταξύ δύο μουσείων και ας τα βρουν μόνα τους. Κατά τη γνώμη μου, τα Γλυπτά δεν ήταν ποτέ θέμα μεταξύ δύο μουσείων κι εκεί ήταν το λάθος των ελληνικών κυβερνήσεων. Το άφησαν στο υπουργείο Πολιτισμού και αυτό ήθελαν και οι βρετανικές κυβερνήσεις. Να μείνει το θέμα μεταξύ υπουργείων και μουσείων. Δεν μπορούσε να βρεθεί λύση έτσι γιατί το πρόβλημα είναι πολιτικό. Είναι διακρατικό ζήτημα και αφορά στις διακρατικές σχέσεις των δύο χωρών. Εχουν στην κατοχή τους την πολιτιστική μας κληρονομιά και ο μόνος τρόπος να την επιστρέψουν είναι με πολιτική βούληση. Ο Μητσοτάκης αυτό έκανε. Αναβάθμισε το θέμα σε επίπεδο πρωθυπουργών και αμέσως το αίτημα πήρε σοβαρή τροπή. Αυτή ήταν η πρώτη νίκη».

• Η συμβολή του Γιάννη Λέφα: «Παράλληλα με όλα αυτά, ένας Ελληνοκαναδός επιχειρηματίας, ο Γιάννης Λέφας θέλησε να βοηθήσει και η λογική του ήταν ότι το ζήτημα πρέπει να αντιμετωπισθεί ως project με μια στρατηγική.

Ο Γιάννης Λέφας ήρθε διαβασμένος και έτοιμος. Μίλησε απευθείας και κατά μόνας σε πολλούς βουλευτές στην Αγγλία και έφερε πολλούς από αυτούς εδώ στην Αθήνα να επισκεφθούν την Ακρόπολη και το Μουσείο για να δουν με τα ίδια τους τα μάτια περί τίνος πρόκειται. Του πήρε λίγα χρόνια μέχρι να τον ακούσουν στα σοβαρά οι ελληνικές κυβερνήσεις, αλλά όταν έγινε αυτό, ξεκίνησε και ο διάλογος με πρωτοβουλία του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ο διάλογος στην αρχή ήταν μυστικός με τον Τζορτζ Οζμπορν, τον πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου και τον υπουργό Εξωτερικών, τον κ. Γιώργο Γεραπετρίτη. Προκύπτει ότι το Βρετανικό Μουσείο είχε κουραστεί από τη διένεξη, ενώ παράλληλα έχει μπροστά του την ανακαίνιση της πτέρυγας όπου εκτίθενται τα Γλυπτά, η οποία κοστίζει ακριβά και κάπως έτσι άρχισαν να ενώνονται τα κομμάτια του παζλ. Ο Οζμπορν ήταν υπέρ της συμφωνίας και θεωρώ ότι το γενικό περίγραμμα συμφωνήθηκε πριν από περίπου δύο χρόνια σε ανώτερο επίπεδο. Και ο Κιρ Στάρμερ, ο Βρετανός πρωθυπουργός, ήταν θετικός κι έτσι αυτοί οι τρεις συμφώνησαν σε σειρά από αρχές και ότι ο διάλογος θα έπρεπε να καταλήξει σε συμφωνία. Η διαδικασία είχε τα πάνω και τα κάτω της, λόγω εκλογών στη Βρετανία και άλλων γεγονότων».

• Ο όρος «δάνειο»: «Το πρόβλημα είναι στην ιδιοκτησία των Γλυπτών κι εμείς δεν μπορούμε να δεχθούμε τον όρο “δάνειο”. Εκεί έχουν προταθεί διάφορες ιδέες και η καταλληλότερη νομίζω είναι αυτή που είδαμε στον επαναπατρισμό του θραύσματος Fagan από τη Σικελία πριν από τρία χρόνια. Ηταν μια κατάθεση από το Μουσείο Antonio Salinas της Σικελίας στο Μουσείο της Ακρόπολης σαν κι αυτές που κάνουμε στην τράπεζα. Κανείς δεν μίλησε εκεί για δάνειο ή δώρο ή οτιδήποτε άλλο. Ηταν ένας καλός μηχανισμός και ένα καλό προηγούμενο για τα Γλυπτά. Απ’ ό,τι ξέρω, το 95% της συμφωνίας έχει επιτευχθεί. Υπάρχουν κάποιοι που λένε ότι δεν θα επιστραφούν όλα τα Γλυπτά, αλλά ξέρουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν δέχεται κάτι λιγότερο από το σύνολο των Γλυπτών.

Επίσης, ο Οζμπορν ξέρει ότι αν τελικά έρθουν τα Γλυπτά στην Ελλάδα, θα μείνουν εδώ, δεν πρόκειται να επιστρέψουν στο Λονδίνο. Ολοι πρέπει να βγουν κερδισμένοι από αυτή τη συμφωνία και αυτό θα γίνει με την πολιτιστική συνεργασία μεταξύ δύο ιστορικών συμμάχων. Ολοι θέλουν να ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο στη σχέση των δύο χωρών, όλοι επιθυμούν μια λύση. Και εδώ υπάρχει η ευκαιρία να γίνει αυτό με μια πολιτιστική συνεργασία. Να στείλουμε εκθέματα που βρίσκονται στην Ελλάδα στο Βρετανικό Μουσείο και οι επισκέπτες του να δουν από κοντά θησαυρούς που δεν έχουν ξαναδεί ποτέ. Παράλληλα, το Βρετανικό Μουσείο μπορεί να έχει αντίγραφα των Γλυπτών σε 3D εκτυπώσεις. Μέρος της συμφωνίας, λοιπόν, θα μπορούσαν να είναι αυτά τα αντίγραφα και εκθέσεις με ελληνικά εκθέματα που θα εναλλάσσονται. Αυτή θα έπρεπε να είναι η συμφωνία και από όσο γνωρίζω είμαστε πολύ κοντά».

• Η ανακαίνιση: «Θεωρώ ότι μπορεί και του χρόνου, το 2026, να δούμε τα Γλυπτά στην Αθήνα γιατί σύντομα θα ξεκινήσουν οι εργασίες ανακαίνισης στον χώρο που εκτίθενται τώρα στο Βρετανικό Μουσείο. Μόλις κλείσει η πτέρυγα, τα Γλυπτά θα μπουν στις αποθήκες και θα ήταν προφανές να έρθουν στη συνέχεια στην Αθήνα. Πιστεύω ότι αυτός είναι ο στόχος των συνομιλιών που διεξάγονται τώρα.

Πρόσφατα, η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, δήλωσε αισιόδοξη για το θέμα. Δεν το έχει ξαναπεί αυτό. Κανένας Ελληνας υπουργός δεν το έχει πει αυτό στο παρελθόν δημόσια. Αρα είμαστε πολύ κοντά σε συμφωνία. Η λέξη “δάνειο” πιθανότατα θα αποφευχθεί, αλλά αν τελικά χρησιμοποιηθεί, θα είναι σε μια ηπιότερη φράση. Θα έρθουν τα Γλυπτά και σε πέντε χρόνια κανείς δεν θα θυμάται αυτή τη λέξη. Δεν πιστεύω να χρησιμοποιηθεί αυτή η λέξη αλλά τα Γλυπτά θα είναι εδώ και ο ενθουσιασμός θα είναι μεγάλος. Κανείς δεν θα ασχολείται με αυτή τη λέξη. Αν έρθουν τα Γλυπτά στην Αθήνα, δεν πρόκειται να γυρίσουν πίσω. Θα μείνουν».

• Ο βρετανικός λαός: «Ο μέσος Βρετανός δεν γνωρίζει καν το θέμα. Οι μισοί δεν ξέρουν τι είναι τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Αν στους άλλους μισούς το εξηγήσεις, θα συμφωνήσουν στην επιστροφή τους. Τα Γλυπτά του Παρθενώνα δεν είναι σαν τα εκθέματα άλλων χωρών που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο. Τα Γλυπτά είναι μια μοναδική ενότητα και δεν φιλοτεχνήθηκαν για να τα βλέπουμε ξεχωριστά από τον ναό. Η ζωφόρος είναι μια ολόκληρη ιστορία της Αθήνας και δεν μπορείς να της αφαιρέσεις ένα κομμάτι.

Η Αυστραλιανή Επιτροπή είναι ίσως η πιο ισχυρή στον κόσμο και η βρετανική είναι η πιο σημαντική. Αλλά πού είναι η ελληνική; Πού είναι ο κόσμος της Ελλάδας να εκφράσει τη βούλησή του για την επιστροφή των Γλυπτών και να πιέσει; Κάθε Ελληνας της Αυστραλίας επιθυμεί τον επαναπατρισμό. Οσο για τους Αυστραλούς, οι μισοί γνωρίζουν το θέμα, αλλά είναι λαός δίκαιος που δεν του αρέσει η αδικία. Αν τους εξηγήσεις τι συμβαίνει, θα συμφωνήσουν αμέσως στην επιστροφή των Γλυπτών.

• Ο πατέρας της και η Επιτροπή: «Οταν ήμουν μικρή, μου άρεσε να διαβάζω αρχαία ελληνική ιστορία και αρχαιολογία και φυσικά το ήξερα το θέμα από νωρίς και ήμουν έξαλλη. Ο πατέρας μου ήταν εκείνος που μιλούσε διαρκώς για την αρχαία ελληνική ιστορία. Πάντα ήθελα να προσφέρω στην επιστροφή των Γλυπτών και όταν έμαθα ότι στην Αυστραλία υπήρχε επιτροπή, έτρεξα».

«Ζω στην Αθήνα έξι χρόνια και δεν έχω πρόθεση να φύγω σύντομα»

• Κάτοικος Αθήνας: «Zω στην Αθήνα έξι χρόνια και έχω συνηθίσει. Μου λείπει η Μελβούρνη και όταν είμαι εκεί, μου λείπει η Αθήνα. Νιώθω τυχερή που προέρχομαι από δύο σπουδαίες χώρες. Δεν ήθελα να έρχομαι εδώ ως τουρίστας. Ηθελα να το ζήσω σαν Ελληνίδα και να καταλάβω τη χώρα των παππούδων μου από μέσα.

Είμαι τυχερή που ζω στο κέντρο, μου αρέσει πολύ. Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που μπορείς να κάνεις στο κέντρο της Αθήνας, έχει πολλά μουσεία, έχει συναυλίες, εκθέσεις, θέατρα, απίστευτα βιβλιοπωλεία. Ο κόσμος είναι έξω συνέχεια και πηγαίνουν σπίτι μόνο για ύπνο. Στην Αυστραλία μένουν σπίτι και αν θέλουν, δέχονται τους φίλους τους μέσα. Στα προάστια της Αθήνας βλέπεις παντού πλατείες, ενώ στην Αυστραλία δεν υπάρχουν. Δεν έχω πρόθεση να φύγω σύντομα».