Αντιστρέφει τα ρεύματα, αναδύει μνήμες, βυθίζει προσδοκίες, ξανασηκώνει λέξεις από τον πάτο της συνείδησης. Με τη νέα, απαράμιλλα ευαίσθητη μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου και την άρτια έκδοση από το Δώμα, το εμβληματικό αυτό έργο του μοντερνισμού αποκτά δεύτερη ζωή στα ελληνικά – και ίσως πιο πηγαία από ποτέ.

Πλοκή

Η υπόθεση, φαινομενικά απλή: μια οικογένεια και οι φίλοι της περνούν το καλοκαίρι σε ένα σπίτι στο νησί Σκάυ της Σκωτίας. Η υπόσχεση μιας εκδρομής στον φάρο αιωρείται σαν παιδική προσδοκία, σαν εσωτερικός προορισμός που μετατίθεται συνεχώς. Ομως, η πραγματική πλοκή εκτυλίσσεται στα βάθη των χαρακτήρων – στα λόγια που δεν λέγονται, στις σιωπές που γεμίζουν δωμάτια, στα βλέμματα που γλιστρούν σαν φως στον τοίχο.

Η Γουλφ δεν λέει, υπαινίσσεται. Δεν χτίζει σκηνές, αλλά ρεύματα συνείδησης που ενώνονται κι απομακρύνονται σαν βάρκες στη θάλασσα. Η κυρία Ράμζυ, μελαγχολικά μητρική και γοητευτικά σιωπηλή, κουβαλά την ανάγκη να γαληνέψει τον κόσμο γύρω της μέσα από μικρές χειρονομίες καλοσύνης. Ο κύριος Ράμζυ, ένας φιλόσοφος με διαλυμένες βεβαιότητες, στέκεται δίπλα της διεκδικώντας κατανόηση. Κι η Λίλυ Μπρίσκοου, ζωγράφος και παρατηρήτρια, κρατά την πιο διακριτική θέση – και ίσως τη βαθύτερη.

Δεύτερο μέρος

Μέσα από αυτό το πολυφωνικό εσωτερικό τοπίο, το βιβλίο αγγίζει την ουσία του χρόνου και της ανθρώπινης απουσίας. Το δεύτερο μέρος, σχεδόν δίχως διαλόγους, διατρέχει τα χρόνια σαν άνεμος που περνά από το εγκαταλελειμμένο σπίτι. Ο χρόνος δεν είναι πια γραμμικός – γίνεται φθορά, ιστορία, σκιά σε τοίχο που αλλάζει με το φως. Στο τρίτο μέρος, η εκδρομή στον φάρο τελικά πραγματοποιείται, αλλά όχι με τον τρόπο που περιμέναμε. Γιατί δεν είναι ο φάρος ο σκοπός – είναι ό,τι χάσαμε στη διαδρομή.

Η γραφή της Γουλφ είναι κύμα: δεν κρατιέται σε μορφή, αλλά παρασύρει τον αναγνώστη σε ρυθμούς βαθιάς περισυλλογής. Κι η μετάφραση της Ζαχαριάδου υπηρετεί με αξιοθαύμαστη λεπτότητα αυτό το ύφος: ποτέ επιτηδευμένη, πάντα προσηλωμένη στον παλμό της πρότασης. Είναι μια γλώσσα που δεν ηχεί μόνο όμορφα – ανασαίνει.

Η έκδοση του «Δώμα», λιτή αλλά ουσιαστική, σέβεται τη φύση του έργου. Το εξώφυλλο -γκρίζο, φωτεινό και σιωπηλό μαζί- προδιαθέτει για το βύθισμα που ακολουθεί.

Το «Στο Φάρο» δεν είναι απλώς ένα μυθιστόρημα. Είναι μια διαδρομή μέσα στην επιθυμία, τη μνήμη, τη φθορά και τη σιωπή. Είναι το απόσταγμα μιας ζωής που συμβαίνει εσωτερικά – και γράφεται όχι με γεγονότα, αλλά με παύσεις. Ενα βιβλίο που δεν διαβάζεται – βιώνεται.