«Είναι πολύ πιο εύκολο να μπορέσεις να χειραγωγήσεις, να δαμάσεις έναν κόσμο που ζει σε καθεστώς τρόμου παρά έναν κόσμο που βρίσκεται σε καθεστώς γνώσης, που απαιτεί πράγματα, που ξέρει τι του ανήκει και τι όχι, ξέρει τα δικαιώματά του», λέει με βεβαιότητα στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο Αργύρης Ξάφης, που ταξιδεύει για ακόμη ένα καλοκαίρι στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου (8 & 9/8), αυτήν τη φορά με ένα σπάνιο έργο, την «Ανδρομάχη» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Μαρίας Πρωτόπαππα.

«Στην “Ανδρομάχη” έχουμε ένα πολιτικό θρίλερ σαν αυτά που βλέπουμε στον Σαίξπηρ. Οι συγκρούσεις είναι πολύ υψηλών στροφών και πολύ απροσδόκητες. Βλέπεις ένα κείμενο του 400 π.Χ. να είναι σύγχρονη δραματουργία με σκηνές που διαδέχονται η μία την άλλη με σασπένς», υπογραμμίζει.

Δώσε μας μια μικρή γεύση από την παράσταση…

Αυτό που θα δείτε είναι το αποτέλεσμα μιας πολύ σοβαρής και βαθιάς έρευνας που έχει κάνει στο έργο η Μαρία Πρωτόπαππα, έργο που δεν το ξέρει ο πολύς κόσμος και νομίζω ότι αυτό είναι ένα ατού. Στην «Ανδρομάχη» δεν ξέρει σχεδόν κανείς τι γίνεται και τι συμβαίνει. Επιπλέον, είναι και παρεξηγημένο έργο, κατά τη γνώμη μου, και νομίζω ότι η δουλειά που έκανε η Μαρία, η οποία πήρε έναν χρόνο «off» για να ασχοληθεί μόνο με αυτό και μάλιστα εκτός Αθηνών, έχει φέρει καρπούς.

Η παράσταση που θα δει το κοινό είναι μια παράσταση αληθινή, με την έννοια ότι δεν προσπαθεί σε κανένα επίπεδο να υποδυθεί, να κοροϊδέψει ή να παριστάνει κάτι άλλο πέρα από τις σκληρές αλήθειες, τις οποίες νομίζει η Μαρία και τις έχει μεταφέρει σ’ εμάς τους ηθοποιούς ότι υπάρχουν σαν θεματικές μέσα στο έργο.

Οι καλλιτέχνες με την ενσυναίσθησή τους προσπαθούσαν να καλύψουν και να περιλάβουν αυτόν τον κόσμο, αλλά ειδικά σε αυτό το έργο η ανάγνωση της Μαρίας, που έχει να κάνει με σύγκρουση ιδεών, πολιτισμών, το τι σημαίνει να είσαι ξένος σε μια χώρα η οποία έχει λεηλατήσει τη δική σου, η νικήτρια που βρίσκεται πλέον σε αλαζονική φάση της διαχείρισης της νίκης της και ξαφνικά εσύ είσαι μια ξένη και αδικημένη μέσα σε έναν τέτοιο κόσμο, αποτελεί μια καίρια απόφαση της Μαρίας να παρουσιασθεί αυτό το κομμάτι από άνδρες, γιατί αφαιρεί κάποια σημεία που μπορεί να οδηγούσαν σε ανάγνωση με χαμηλότερο διακύβευμα.

Γιατί είναι παρεξηγημένη αυτή η τραγωδία και γιατί δεν τη βλέπουμε συχνά;

Οταν διάβασα το κείμενο, το έργο ξεκινάει με μία σκηνή όπου η Ερμιόνη και η Ανδρομάχη τσακώνονται και αναρωτιόμουν αν πρόκειται για δύο γυναίκες που τσακώνονται για έναν άνδρα. Οι μεταφράσεις είχαν κάνει το κείμενο να εκπέσει σε αυτήν την ποιότητα, ότι κάτι τέτοιο διακυβεύεται, αλλά αυτό δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. Εδώ βλέπουμε τη σύγκρουση της Ελλάδας, των νικητών, των Σπαρτιατών και μίας ξένης που έχει έρθει και που για κακή της τύχη την έχουν βιάσει και την έχουν αφήσει έγκυο με ένα παιδί και, αν δεν κάνει παιδί η άλλη βασίλισσα, αυτό το παιδί θα γίνει βασιλιάς. Οπότε, έχουμε ένα πολιτικό θρίλερ σαν αυτά που βλέπουμε στον Σαίξπηρ. Οπου το θέμα της διαδοχής του θρόνου είναι υπεράνω όλων. Θα αναλάβει ένας ξένος το δικό μας το βασίλειο; Εμείς τους νικήσαμε αυτούς. Αρα, πρέπει εσύ και το παιδί να πεθάνετε. Και το παιδί είναι αποτέλεσμα βιασμού. Δεν είναι κάτι που η ίδια θέλησε ή επεδίωξε να κάνει. Το απόλυτο θέμα, μία βασίλισσα σε ξένη γη, όπου οι μανάδες της περιοχής δεν την αγαπάνε. Τη θεωρούν, μάλιστα, υπεύθυνη για τους δικούς τους χαμένους ανθρώπους. Οι συγκρούσεις είναι πολύ υψηλών στροφών και πολύ απροσδόκητες και αν δεν τις έχεις, το έργο δεν πολυενδιαφέρει. Ξεκινώντας, όμως, από ένα τέτοιο πολιτικό θρίλερ, η εξέλιξη είναι τρομακτικά ενδιαφέρουσα και βλέπεις ένα κείμενο του 400 π.Χ. να είναι σύγχρονη δραματουργία με σκηνές που διαδέχονται η μία την άλλη με σασπένς, έναν Χορό απροσδόκητο που δεν συμπάσχει καθόλου με την κεντρική ηρωίδα. «Δεν είσαι αγαπημένη μας. Ενα πράγμα μάς ενώνει, ότι το παιδί κινδυνεύει», της λένε.

Πώς συνδιαλέγεται με το σήμερα αυτό το έργο;

Βλέπουμε την αλαζονεία της εξουσίας. Κάποιος που έχει νικήσει θεωρεί δεδομένο ότι τα πάντα τού ανήκουν και μπορεί να κάνει οτιδήποτε χωρίς να χρειάζεται να είναι δίκαιος ή να λογοδοτήσει κάπου. Μετά, έρχεται μία ξένη, μία μάνα, και ζητά δικαιοσύνη. Το παιδί της το έχει κρύψει, γιατί θα το σκοτώσουν και ζητά όλα να γίνουν δίκαια. Τους λέει: «Δικάστε με και, αν βγω ένοχη, κάντε ό,τι θέλετε». Τα βασικά ζητάει. Σχολιάζει το πώς συμπεριφερόμαστε και ποια δικαιώματα δίνουμε σε έναν ξένο. Πως τον θεωρούμε υπεύθυνο για όλα τα κακά που μας συμβαίνουν λες και αυτή, η μάνα, που και το δικό της το παιδί το έχουν πετάξει από τα τείχη, ευθύνεται και όχι ο στρατηγός που κήρυξε τον πόλεμο.

Κατηγορούμε τον πιο αδύναμο για όσα μας συμβαίνουν, χωρίς να εξετάζουμε γιατί συμβαίνει ό,τι συμβαίνει. Δυστυχώς, ανακυκλωνόμαστε. Πριν από 15 χρόνια, εγώ φανταζόμουν ότι δεν θα έχουμε σήμερα αυτά τα ζητήματα πια. Οτι θα έχουμε προχωρήσει και θα ασχολούμαστε με άλλα, φοβερά πράγματα που θα μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους. Ξαναγυρνάμε στα ίδια βασικά ζητήματα και αυτά που πιστεύαμε ότι θα χαιρόμασταν με τα ιπτάμενα αυτοκίνητα και την πρόοδο της τεχνολογίας είναι μόνο πηγές τρόμου. Τόσο πολύ μας έχουν οδηγήσει σε μια περιχαράκωση, να τα βλέπουμε όλα καχύποπτα και να μην προχωράμε.

Γιατί βλέπουμε να συμβαίνει αυτό το πισωγύρισμα στις μέρες μας;

Είναι μια λάθος τεχνική της εξουσίας. Θεωρεί ότι είναι πολύ ευκολότερο -και είναι- να μπορείς να χειραγωγήσεις, να δαμάσεις έναν κόσμο που ζει σε καθεστώς τρόμου παρά έναν κόσμο που βρίσκεται σε καθεστώς γνώσης, που απαιτεί πράγματα, που ξέρει τι του ανήκει και τι όχι, ξέρει τα δικαιώματά του. Είναι πολύ πιο εύκολο να καθοδηγήσεις σαν τσοπάνης το ποίμνιό σου, το οποίο το έχεις οδηγήσει προς την αγραμματοσύνη, τον φόβο και την ανασφάλεια. Είναι ένας μοχλός της εξουσίας, γιατί οι αποφάσεις που μας αφορούν στα πιο ριζικά μας θέματα από εκεί παίρνονται. Δεν τις παίρνω εγώ ούτε αυτός που μας διαβάζει.

«Οι νέες γενιές που έρχονται στο θέατρο είναι πολύ πιο συνειδητοποιημένες από εμάς»

 Είναι καλή εποχή τώρα για έναν νέο ηθοποιό; Θα ήθελες εσύ να ξεκινούσες τώρα;

Δεν είμαι καθόλου σε θέση να πω αν είναι καλή ή όχι αυτή η εποχή, αλλά αυτό που βλέπω είναι ότι οι νέες γενιές που έρχονται στο θέατρο είναι πολύ πιο συνειδητοποιημένες από εμάς, ξέρουν καλύτερα τι έχουν να αντιμετωπίσουν, πόσο δύσκολη είναι αυτή η δουλειά. Πολλές φορές είναι και λίγο περισσότερο τεχνοκράτες, κάτι που μου αρέσει και δεν μου αρέσει. Είναι ωραίο να είσαι οργανωμένος, αλλά όχι πολύ, γιατί με απωθεί από ένα σημείο και μετά. Παρ’ όλα αυτά, είναι πιο ταλαντούχοι, έχουν περισσότερες δυνατότητες και περισσότερο θάρρος. Επίσης, βλέπεις και πολλά παιδιά που σπουδάζουν στις δραματικές σχολές, έχουν κι άλλο ένα πανεπιστήμιο στο βιογραφικό τους, οπότε το επίπεδο είναι πολύ υψηλό.

Ποια είναι τα σχέδιά σου για μέλλον;

Προς το παρόν, έχουμε μία γεμάτη περιοδεία σε όλη την Ελλάδα με την «Ανδρομάχη» μέχρι και τον Σεπτέμβριο. Το φθινόπωρο θα ανεβάσω πάλι το έργο «Το πιο όμορφο σώμα που έχει βρεθεί ποτέ σε αυτό το μέρος», στο Θέατρο Θησείον, για ενάμιση μήνα, μια παράσταση που πιστεύω ότι δονεί και συντονίζει πέρα από το θέμα της με το κείμενό της. Και μετά τις γιορτές ξανασυναντώ τον Γιάννη Χουβαρδά στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, με τον «Ιβάνοφ» του Τσέχοφ και μαζί με μία πολύ ωραία και τεράστια ομάδα ηθοποιών (Πηνελόπη Τσιλίκα, Αλεξάνδρα Καζάζου, Νίκος Χατζόπουλος, Χάρης Φραγκούλης, Νικόλας Χανακούλας, Γιάννης Νταλιάνης, Μαρία Σκουλά κ.ά.).

Info

«ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ» του Ευριπίδη

ΠΟΤΕ: 8, 9 Αυγούστου (21.00)

ΠΟΥ: Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου και σε περιοδεία σε όλη τη χώρα

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Μαρία Πρωτόπαππα

ΠΑΙΖΟΥΝ: Μαρία Πρωτόπαππα, Αργύρης Ξάφης, Δημήτρης Γεωργιάδης, Τάσος Λέκκας, Γιάννης Νταλιάνης, Δημήτρης Πιατάς κ.ά.

ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ: aefestival.gr και more.com

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ ΠΕΡΙΟΔΕΙΑΣ:

https://www.more.com/gr-el/tickets/theater/andromaxi-tou-euripidi-periodeia/