Στις ΗΠΑ, σύμφωνα με αναφορές του Child Abuse & Neglect, περίπου το 46% των θανάτων παιδιών λόγω κακοποίησης ή παραμέλησης αφορά βρέφη κάτω του ενός έτους. Από στοιχεία του National Center for Fatality Review & Prevention, μεταξύ των βρεφών που πέθαναν λόγω κακοποίησης ή παραμέλησης, το 59% ήταν αποτέλεσμα παραμέλησης και το 41% σωματικής κακοποίησης.

Στην Ελλάδα, το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού αναφέρει ότι περισσότερα από 100 παιδιά πεθαίνουν κάθε χρόνο ως αποτέλεσμα κακοποίησης από τους γονείς τους, ενώ περίπου 4.000 παιδιά κακοποιούνται σοβαρά ετησίως.

Κάθε φορά που η κοινωνία αντικρίζει κατάματα τον θάνατο ενός βρέφους από τα χέρια των γονιών του, αναδύονται τα ερωτήματα: Πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει αυτό; Πώς μπορεί μια μητέρα να σκοτώσει το ίδιο της το παιδί; Πώς μπορεί ένας πατέρας να βασανίζει και να σκοτώνει το αδύναμο βρέφος του;

Πίσω από αυτά τα ερωτήματα κρύβεται ο φόβος να αναγνωρίσουμε ότι το σκοτάδι δεν είναι εξωτερικό, αλλά εδρεύει μέσα στις ψυχές ανθρώπων που στρέφονται ενάντια στο ίδιο αντικείμενο της αγάπης τους, επειδή δεν μπόρεσαν να επεξεργαστούν το δικό τους τραύμα.

Η γονεϊκότητα επαναφέρει ασυνείδητα βιώματα από την πρώτη σχέση με τη μητέρα. Το ίδιο το βρέφος «ξυπνά» μέσα στον γονιό κομμάτια της παιδικής του ηλικίας, τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να περιέχουν βαριά τραύματα και κατακερματισμένο ψυχισμό.

Εάν αυτά τα κατακερματισμένα κομμάτια της ψυχής δεν έχουν θεραπευτεί,  η παρουσία του μωρού μπορεί να γίνει ανυπόφορα τραυματική, καθώς ανασύρει το παρελθοντικό τραύμα. Σε περιπτώσεις ψυχωτικού γονέα, το παιδί βιώνεται όχι ως ξεχωριστό ον, αλλά ως προέκταση του ίδιου του εαυτού. Συνεπώς, όταν η μητέρα ή ο πατέρας βιώνει ματαίωση, το βρέφος γίνεται φορέας εσωτερικής απειλής.

Το «κακό» που ο γονέας δεν μπορεί να αντέξει μέσα του, το  προβάλλει  στο παιδί του και γι’ αυτό το πολεμά. Παρόλο που πολλοί θεωρούν ότι το βρέφος δεν έχει άγχος, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ένα βρέφος χρειάζεται συνεχώς την εμπεριέξη της μητέρας του για να καθησυχαστεί. Όταν όμως η μητέρα αδυνατεί να την προσφέρει, πρωτογενή συναισθήματα όπως οργή, απελπισία και φόβος επιστρέφουν ακατέργαστα, σαν ακατανόητα «κομμάτια ψυχής».

Συνεπώς, η  πράξη της κακοποίησης είναι μια απεγνωσμένη εκφόρτιση αυτού του άμορφου και ανυπόφορου συναισθήματος. Δεν είναι «λογική» πράξη, αλλά κατάρρευση της ψυχικής οργάνωσης. Οι περισσότεροι γονείς που κακοποιούν ή σκοτώνουν τα παιδιά τους έχουν υπάρξει θύματα βίας ή εγκατάλειψης.

Το ερώτημα είναι πως μπορεί ο ξέφρενος κύκλος της βίας να σταματήσει;

Πως μπορούμε να θεραπεύσουμε μια κοινωνία που νοσεί και σαπίζει με σταθερά επιταχυνόμενο ρυθμό;

Όταν μια  κοινωνία αδυνατεί να εμπεριέξει τα μέλη της και να παρέχει ασφάλεια και στήριξη στα πιο ευάλωτα, τέτοια φαινόμενα βίας να γίνονται μέρος της καθημερινότητας. Η κατάρρευση των κοινωνικών θεσμών και αξιών σε συνδυασμό με την απαξίωση της ανθρώπινης ζωής οδηγούν σε καταστάσεις  όπου τα τραύματα θα συσσωρεύονται και η βία θα αναπαράγεται.

Η προστασία των παιδιών, και ειδικά των βρεφών, δεν μπορεί να θεωρείται μόνο προσωπική ευθύνη των γονέων. Απαιτεί συλλογική προσπάθεια: θεσμούς που λειτουργούν, κοινωνική στήριξη και μια κουλτούρα που κατανοεί και επεξεργάζεται τα τραύματα αντί να τα καταπνίγει.

Το πέρασμα από τον ωχαδελφισμό στην ενσυναίσθηση είναι μια μεγάλη πρόκληση για την ανθρωπότητα. Οι συγγενείς, οι φίλοι,οι γείτονες και ολόκληρη η κοινωνία γίνονται συνένοχοι σε αυτά τα εγκλήματα κάθε φορά που αδιαφορούν να αποκωδικοποιήσουν μηνύματα βιαιότητας, αδιαφορούν για το συνάνθρωπο και γυρίζουν τη πλάτη στον αδύναμο!

Η επένδυση στη ψυχική υγεία τείνει να θεωρείται πολυτέλεια. Πρέπει όμως να  αντιληφθούμε ότι χωρίς ψυχική υγεία, η ανθρωπότητα θα καταστραφεί. Το βλέμμα μας πρέπει να το στρέψουμε εκεί που πραγματικά πρέπει:  στη ψυχική ανθεκτικότητα, την ενδυνάμωση της ενσυναίσθησης από τα πρώτα σχολικά χρόνια των παιδιών μας, τη προαγωγή της συνεργατικότητας και την προστασία των αδύναμων μελών.

Βλέποντας τον Άνθρωπο να μετατρέπεται σε ένα θυμωμένο και αιμοσταγές όν που κατασπαράζει ψυχές και σάρκα αναρωτιέμαι εάν τελικά το στοίχημα της ανθρωπότητας είναι να απανθρωπίσει τον Άνθρωπο ατροφώντας του τα συναισθήματα που είναι η τροφή της Ψυχής  και η δημιουργία ανθρωπόμορφων μηχανημάτων που θα απαλλάξουν τον άνθρωπο από την αβάσταχτη ευθύνη να ¨δει¨ , να κατανοήσει και να συναισθανθεί τον συνάνθρωπο του.