Τα πράγματα δεν ήταν, όμως, πάντοτε έτσι, αφού τα Χριστούγεννα υπήρξαν κάποτε…παράνομα σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Πότε συνέβη αυτό, σε ποια μέρη και, κυρίως… γιατί; Ας εξετάσουμε μία – μία τις περιπτώσεις.

Σκωτία

Και όμως, μία από τις πιο θρησκευόμενες χώρες της Ευρώπης είχε απαγορεύσει τα Χριστούγεννα! Αυτό συνέβη πίσω στο μακρινό 1640, οπότε το σκωτσέζικο κοινοβούλιο ψήφισε νομοσχέδιο που καταργούσε τις «Yule holidays», δηλαδή την εορταστική περίοδο μεταξύ 21 Δεκεμβρίου και 1ης Ιανουαρίου. Η κίνηση αυτή ήταν μέρος του αγώνα του έθνους κατά του καθολικισμού, αφότου η Σκωτία έγινε προτεσταντική. Μάλιστα, χρειάστηκαν τέσσερις ολόκληροι αιώνες, ώστε τα Χριστούγεννα να γίνουν επίσημη δημόσια αργία, το 1958.

Αγγλία

Κατά τη διάρκεια της πουριτανικής διακυβέρνησης του Όλιβερ Κρόμγουελ, η…γειτόνισσα της Σκωτίας, Αγγλία, ψήφισε μία παρόμοια απαγόρευση το 1647,  η οποία επηρέασε και το Πάσχα, σε μια προσπάθεια να «καθαρίσει το έθνος από τις καθολικές πρακτικές». Ωστόσο, η απαγόρευση ήταν σε μεγάλο βαθμό αντιδημοφιλής και αγνοήθηκε από το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Άρθηκε το 1660, αμέσως μόλις αποκαταστάθηκε η μοναρχία μετά τον θάνατο του Κρόμγουελ.

Γαλλία

Πάνω από έναν αιώνα αργότερα, το 1793, η Γαλλία απαγόρευσε όλες τις θρησκευτικές εορτές για να «αποχριστιανοποιήσει» τη χώρα, με τους εκπροσώπους της Επανάστασης να προωθούν εναλλακτικές, αθεϊστικές πρακτικές, όπως η Λατρεία της Λογικής. Οι εκκλησίες έπρεπε να παραμένουν κλειστές στις 24 και 25 Δεκεμβρίου, αλλά, και πάλι, αυτό δεν εμπόδισε τους περισσότερους Γάλλους από το να γιορτάζουν ούτως ή άλλως. Ο Ναπολέων έβαλε τέλος στην απαγόρευση το 1801, υπογράφοντας το λεγόμενο «Κονκορδάτο» με την Αγία Έδρα.

ΕΣΣΔ

Το 1929, στο πλαίσιο της επίσημης αθεϊστικής πολιτικής της Σοβιετικής Ένωσης, καταργήθηκαν όλες οι θρησκευτικές εορτές και αργίες και απαγορεύτηκαν οι δημόσιοι εορτασμοί τους, με στόχο την αποδυνάμωση της θρησκείας από την κοινωνική ζωή και την αντικατάστασή της από σοβιετικές επετείους (π.χ. Επέτειος Οκτωβριανής Επανάστασης και Πρωτομαγιά). Η λατρεία επιτρεπόταν μόνο περιορισμένα και υπό αυστηρό κρατικό έλεγχο.

Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όμως, το 1943, το σοβιετικό κράτος προχώρησε σε μερική αποκατάσταση της θρησκευτικής λατρείας, αναγνωρίζοντας ότι η Εκκλησία μπορούσε να συμβάλει στην ενίσχυση του πατριωτικού φρονήματος και της κοινωνικής συνοχής απέναντι στη ναζιστική εισβολή. Ωστόσο, οι θρησκευτικές εορτές δεν επανήλθαν ως επίσημες αργίες. Η πλήρης αποκατάσταση των θρησκευτικών εορτασμών και της λατρευτικής ελευθερίας πραγματοποιήθηκε περί τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και, κυρίως, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991.

Αλβανία

Η Αλβανία υπήρξε μία από τις πιο ακραίες περιπτώσεις στα Βαλκάνια, αλλά και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Το 1967, το καθεστώς του Ενβέρ Χότζα ανακήρυξε τη χώρα το «πρώτο αθεϊστικό κράτος στον κόσμο», καταργώντας πλήρως όλες τις θρησκευτικές εορτές και απαγορεύοντας κάθε μορφή λατρείας, με κλείσιμο ναών και ποινικοποίηση της θρησκευτικής πρακτικής. Η αποκατάσταση της λατρείας και των εορτασμών ήρθε μόνο μετά το 1990.

Αντίθετα στη Ρουμανία, η θρησκεία δεν απαγορεύτηκε, αλλά οι θρησκευτικές εορτές έπαψαν να είναι επίσημες αργίες και η Εκκλησία λειτούργησε υπό στενό κρατικό έλεγχο έως το 1989. Στη Βουλγαρία εφαρμόστηκε αντίστοιχα κρατικός αθεϊσμός, με κατάργηση των θρησκευτικών αργιών και αυστηρή εποπτεία της Εκκλησίας, χωρίς όμως καθολική απαγόρευση της λατρείας. Τέλος, στη Γιουγκοσλαβία το σοσιαλιστικό καθεστώς επέτρεπε τη θρησκευτική ζωή, αν και οι εορτές δεν αναγνωρίζονταν γενικά ως κρατικές αργίες, με την πλήρη ελευθερία να αποκαθίσταται μετά τη διάλυση της χώρας τη δεκαετία του 1990.