Κάθε εποχή έχει τη δική της μοναδικότητα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχει αναλογίες που βοηθούν στην κατανόησή της. Ποιες, λοιπόν, μπορεί να είναι οι ιστορικές αναλογίες της σημερινής κατάστασης στο θέμα της Ουκρανίας και των ρόλων του εισβολέα Πούτιν, της αλλόκοτης τακτικής Τραμπ και της Ευρώπης;

ΤΡΙΑ ΕΙΝΑΙ τα βασικότερα ιστορικά ορόσημα με τα οποία μπορεί να συγκριθεί το ιστορικό παρόν. Και τα τέσσερα προκαλούν το ανάλογο ρίγος.

• ΤΟ ΛΕΓΟΜΕΝΟ «Ανατολικό Ζήτημα» του 19ου αιώνα. Οι μεγάλες δυτικές δυνάμεις (τότε Βρετανία, Γαλλία, Αυστροουγγαρία, σήμερα ΗΠΑ, Ε.Ε., ΝΑΤΟ) επιδιώκουν να περιορίσουν τη ρωσική επέκταση. Τόσο το φιάσκο της Αλάσκας όσο και η χθεσινή συνάντηση του Ζελένσκι και των Ευρωπαίων ηγετών με τον Τραμπ, στον Λευκό Οίκο, καταδεικνύουν την ίδια πρόθεση.

• Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1900-1914). Το αίσθημα της αντίστροφης μέτρησης για κάτι «μεγάλο» και «άγνωστο» και η πολυδιάσπαση των ισχυρών δυνάμεων που δεν ήταν δύο. Οπως και τότε, έτσι και σήμερα τα μέτωπα είναι πολλά: ΗΠΑ – Ρωσία – ΝΑΤΟ – Ε.Ε. – Κίνα – Μέση Ανατολή – Τουρκία – Λιβύη και άλλα.

• Ο ΨΥΧΡΟΣ Πόλεμος (1947-1991). Αυτό είναι και το οικείο στις γενιές μας. Μιλάμε για τον κατ’ εξοχήν διπολικό κόσμο, με την Ευρώπη διαιρεμένη σε δύο βασικές σφαίρες επιρροής. Εξελίχθηκαν διάφοροι «πόλεμοι διά αντιπροσώπων» (proxy wars) χωρίς την άμεση εμπλοκή των δύο αντίπαλων στρατοπέδων, ο ανηλεής πόλεμος της προπαγάνδας, ο εξοντωτικός οικονομικός πόλεμος και η «ξέφρενη κούρσα των εξοπλισμών», που παραπέμπουν ευθέως στις σημερινές συνθήκες της αναπροσαρμογής των αμυντικών δαπανών (βλ. 5%).

ΜΕΤΑΞΥ των μεγάλων διαφορών της τωρινής από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, συγκαταλέγεται το γεγονός ότι, παρά τα προβλήματά της, η σημερινή Ευρώπη είναι πολύ περισσότερο ενωμένη αλλά και ενοποιημένη από τότε (βλ. Ε.Ε. και ΝΑΤΟ). Η πιο μεγάλη διαφορά είναι ότι η Ρωσία, σήμερα, δεν είναι τόσο ισχυρή όπως η ΕΣΣΔ σε όλους τους τομείς, όσο και αν ο Τραμπ δεν χάνει ευκαιρία να επιδείξει τον θαυμασμό του στον δικτάτορα Πούτιν. Προφανώς ο συνδυασμός αυταρχικότητας σε επίπεδο απολυταρχίας, με τη σχεδόν ισόβια παραμονή στην εξουσία, καθώς και της ισχύος μέσω της επιβολής διά των όπλων, που εκπέμπει ο Πούτιν, σαγηνεύει τον Αμερικανό πρόεδρο.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ διόλου τυχαίο ότι η διακαής επιθυμία του Κρεμλίνου –ανεξάρτητα από το κόστος σε όλα τα επίπεδα, ακόμα και σε ανθρώπινες ζωές, όπως αποδεικνύεται στην Ουκρανία και δεν θα διστάσει να το αποδείξει και αλλού– είναι να επιστρέψει ο κόσμος στην εποχή πριν από την Πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Μοναδική ελπίδα του ειρηνικού, δημοκρατικού κόσμου, του κόσμου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας, είναι η Ευρώπη. Αρκεί να το αντιλαμβάνονται και οι ηγέτες της, όπως κάνουν σήμερα…