Είναι ένα ταξίδι στην απώλεια, στον φόβο, στην εύθραυστη δύναμη των ανθρώπων. Με κινηματογραφική ένταση και βαθιά ενσυναίσθηση, ο Σύρμας -γνωστός ηθοποιός και μεταφραστής- μας συστήνει έναν κόσμο όπου οι λέξεις γίνονται φωνές που δεν σβήνουν. Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για το σκοτάδι και το φως, τη γραφή και τη σιωπή. Για ό,τι μένει όταν όλα τα άλλα σωπαίνουν.

Το «REC» ξεκινά με μία ηχογράφηση – μία φωνή από το παρελθόν που δεν σωπαίνει. Πώς γεννήθηκε αυτή η ιδέα και τι ρόλο παίζει ο ήχος στη σύνθεση της ιστορίας;

Ο εξομολογητικός τόνος είναι κάτι που με γοητεύει πολύ – οι άνθρωποι εκπέμπουμε μία θαυμαστή ευαλωτότητα όταν μιλάμε για πολύ δικά μας πράγματα, όταν μοιραζόμαστε μύχιες σκέψεις μας. Σκέφτηκα ότι θα είχε ενδιαφέρον να γράψω κάτι τέτοιο. Η ιδέα να είναι σε μορφή ηχογραφήσεων οι εξομολογήσεις αυτές έδινε αμέσως άλλη διάσταση στο κείμενο, ενεργοποιούσε τη φαντασία μου, ζωντάνευε στο κεφάλι μου τη φωνή της ηρωίδας. Για αυτό και επέλεξα αυτά τα κομμάτια να μην έχουν στίξη, να ρέει ο λόγος ακατάπαυστα, όπως ξεπηδούν οι λέξεις σε έναν πυρετώδη προφορικό λόγο. Ως ηθοποιός, έχω κληθεί πολλές φορές να μελετήσω θεατρικά κείμενα παραλείποντας τα σημεία στίξης. Βοηθάει να βρεις μία πολύ προσωπική φωνή, τις δικές σου ανάσες, τη μουσική του λόγου. Κάτι αντίστοιχο μπορεί να συμβεί και με την ανάγνωση του «REC». Στα αποσπάσματα των ηχογραφήσεων, η αίσθηση ότι ακούς την ηχογραφημένη φωνή προκύπτει από τη χειμαρρώδη ακολουθία των λέξεων.

Ο ήρωάς σας, ο Μηνάς Κούρτογλου, δεν παλεύει μόνο με την υπόθεση, αλλά και με την ψυχική του ισορροπία. Πόσο σημαντικό είναι για εσάς, ως δημιουργό, να παρουσιάζεται ο ήρωας εύθραυστος και ανθρώπινος;

Δεν έχει ενδιαφέρον το αντίθετο. Ενας ήρωας που δεν πάσχει, δεν έχει κανένα εμπόδιο να ξεπεράσει, δεν έχει πραγματικό στόχο. Τα πάντα φαντάζουν δυνατά και άρα το παιχνίδι είναι χαμένο πριν καν ξεκινήσει. Με έναν χαρακτήρα υπερήρωα δεν διακυβεύονται και πολλά, χάνεται η πιθανότητα της αποτυχίας που κρατά το ενδιαφέρον μας για την ιστορία ζωντανό. Αλλά νομίζω πως ακολουθώ την πεπατημένη – αν το καλοσκεφτούμε, ακόμα και ο Σούπερμαν ήταν ανίσχυρος μπροστά στον κρυπτονίτη.

Η Αθήνα του 2012 είναι σκοτεινή. Πόσο καθοριστικός ήταν ο χρόνος και ο τόπος για το στήσιμο του μυθιστορήματος;

Η Αθήνα εκείνη την περίοδο ήταν μία ταραγμένη, φοβισμένη πόλη. Ετσι την έζησα και έτσι τη θυμάμαι ακόμα. Οικονομική κρίση, μνημονιακές πολιτικές, άνοδος του νεοφασισμού, διάχυτη ανασφάλεια παντού. Η πόλη ήταν σαν να βυθιζόταν σε ένα σκοτάδι, που μοιραία επηρέαζε τους ανθρώπους. Στο «REC» έχω επιλέξει να μην ονοματίσω συγκεκριμένες πολιτικές ή οικονομικές μεταβολές. Με ενδιέφερε περισσότερο να επικεντρωθώ στο πώς οι μεταβολές αυτές καθρεφτίζονται στις συμπεριφορές και τον ψυχισμό των ηρώων. Εγραψα, λοιπόν, για την πόλη όπως την έζησα εκείνη την περίοδο, αλλά και όπως την περπατάω ή τη διασχίζω με το «παπάκι» μου μέχρι και σήμερα.

Το βιβλίο ανατέμνει την εξουσία, την κοινωνική διαφθορά και την ψυχολογική φθορά. Ποια ήταν η πρόθεσή σας γράφοντας ένα νουάρ που αγγίζει τόσο βαθιά κοινωνικά ζητήματα;

Ηθελα να μιλήσω για πράγματα που με αφορούν σε προσωπικό αλλά και πολιτικό επίπεδο. Κάποιες φορές οι ιστορίες που αφηγούμαστε καταλήγουν να είναι τόσο προσωπικές που δεν αφορούν τον άλλον, είναι χαμένες στο προσωπικό μας δράμα. Οταν αρχίζουμε και συναισθανόμαστε τον διπλανό, τον άλλον, τον ξένο, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται, αλλά συνεχίζει να μας εμπεριέχει, γιατί, θέλοντας και μη, μιλάμε για την ανθρώπινη φύση και το κοινωνικό/πολιτικό περιβάλλον που τη διαμορφώνει. Η μυθοπλασία του εγκλήματος, ανιχνεύοντας τα όρια του ανθρώπου μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο του εκάστοτε συστήματος, προβάλλει ως πεδίον δόξης λαμπρόν για ένα τέτοιο μοίρασμα.

Είστε ηθοποιός, μεταφραστής και τώρα συγγραφέας. Πώς συνομιλούν μεταξύ τους αυτά τα πεδία και πώς επηρεάζει η θεατρική σας εμπειρία τον τρόπο που χτίζετε σκηνές και διαλόγους στο μυθιστόρημα;

Η γλώσσα είναι ο κοινός τόπος και των τριών πεδίων – είναι οι λέξεις που πολύ προσεκτικά έχουν επιλεγεί για να συνθέσουν ένα κείμενο, φορέα ενός μηνύματος. Οι ηθοποιοί γινόμαστε το κανάλι για να μιληθεί αυτό το κείμενο, οι μεταφραστές δουλεύουμε για τη διάδοσή του σε ένα κοινό που δεν θα είχε πρόσβαση στο πρωτότυπο και οι συγγραφείς το γράφουμε και το μοιραζόμαστε με τον κόσμο. Η τριβή με τις λέξεις και τα νοήματά τους είναι πολύτιμο εργαλείο. Παίζοντας θέατρο και μεταφράζοντας θεατρικά κείμενα άνοιξε ένας δρόμος για μένα. Οικειοποιήθηκα τεχνικές και ύφη, έμαθα, για παράδειγμα, ότι η οικονομία στον διάλογο είναι σωτήρια ή ότι δεν έχει και πολύ ενδιαφέρον μία σκηνή όπου τα θέλω των ηρώων δεν συγκρούονται. Αισθάνομαι πολύ τυχερός που μπορώ να τροφοδοτούμαι από τη θεατρική λειτουργία για να αποτυπώνω στα κείμενα τη ζωντάνια και το βάθος που χρειάζονται για να ανθήσουν.