Οι γιαγιάδες της Πλατείας ντε Μάιο έχουν ενωθεί σε έναν πρωτοφανή συλλογικό αγώνα βασισμένο σε μια κοινή ανάγκη: να αναζητήσουν τα εγγόνια μας, που απήχθησαν κατά τη διάρκεια της κρατικής τρομοκρατίας στην Αργεντινή. Οι Ένοπλες Δυνάμεις που πραγματοποίησαν πραξικόπημα στη χώρα μας στις 24 Μαρτίου 1976, εδραίωσαν ένα καθεστώς τρόμου και διώξεων που είχε ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση 30.000 ανθρώπων όλων των ηλικιών και κοινωνικών τάξεων για πολιτικούς λόγους. Ανάμεσά τους ήταν εκατοντάδες έγκυες γυναίκες που γέννησαν σε αιχμαλωσία και παιδιά που είχαν απαχθεί μαζί με τις μητέρες ή/και τους πατέρες τους.

Οι οικογένειες των θυμάτων έψαξαν σε δικαστήρια, αστυνομικά τμήματα, νοσοκομεία, εκκλησίες και δημόσιους φορείς αναζητώντας πληροφορίες, μόνο και μόνο για να συναντήσουν τη συνένοχη σιωπή. Σιγά σιγά, αρχίσαμε να ομαδοποιούμαστε για να μοιραζόμαστε πληροφορίες και να δίνουμε η μία στην άλλη δύναμη. Μέχρι τον Απρίλιο του 1977, οι Μητέρες της Πλατείας του Μάιο είχαν ήδη μετατρέψει την αστυνομική εντολή να «κινούνται» σε «περιπέτειες της Πέμπτης» και φορούσαν, για να αναγνωρίζονται, ένα λευκό μαντήλι δεμένο γύρω από τα κεφάλια τους, που συμβόλιζε τις υφασμάτινες πάνες που φορούσαν τα παιδιά τους.

Έξι μήνες αργότερα, μια μητέρα που ήταν επίσης γιαγιά έκανε στην άκρη από το πλήθος και ρώτησε: «Ποιος ψάχνει το εγγόνι του ή έχει έγκυο την κόρη ή τη νύφη του;» Εκείνη τη στιγμή, δώδεκα από εμάς γυναίκες συνειδητοποιήσαμε ότι έπρεπε να οργανωθούμε για να αναζητήσουμε τα παιδιά των παιδιών μας που είχε απαχθεί από τη δικτατορία. Το επόμενο Σάββατο, 22 Οκτωβρίου 1977, συναντηθήκαμε για πρώτη φορά και ξεκινήσαμε έναν συλλογικό αγώνα που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Alicia “Licha” Zubasnabar de la Cuadra, Raquel Radío de Marizcurrena, Haydée Vallino de Lemos, Delia Giovanola, Clara Jurado, María Isabel “Chicha” Chorobik de Mariani, Mirta Acuña de Baravalle, Vilma Sesaregoz de Castillo, Η Leontina Puebla de Pérez, η María Eugenia Casinelli de García Irureta Goyena και η Beatriz Aicardi de Neuhaus ήταν, χωρίς να το γνωρίζουν, οι δώδεκα ιδρυτές. Βαφτιστήκαμε Αργεντινές γιαγιάδες με αγνοούμενα εγγόνια, αν και αργότερα θα υιοθετούσαμε το όνομα που μας αποκαλούσαν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης: Γιαγιάδες της Plaza de Mayo.

Η δικτατορία σχεδίασε ένα συστηματικό σχέδιο για την οικειοποίηση βρεφών και παιδιών, με παράνομα κέντρα κράτησης όπως το ESMA (Εθνικό Ινστιτούτο Ιατρικών Επιστημών), το Campo de Mayo, το Pozo de Banfield, το La Perla και το 5ο Αστυνομικό Τμήμα στη Λα Πλάτα, μεταξύ άλλων, όπου λειτουργούσαν παράνομες μαιευτικές πτέρυγες. Περίπου 500 παιδιά εξαφανισμένων, που γεννήθηκαν σε αιχμαλωσία ή είχαν απαχθεί μαζί με τις μητέρες ή/και τους πατέρες τους, οικειοποιήθηκαν μεταξύ 1975 και 1980. Μερικά παιδιά δόθηκαν σε οικογένειες κοντά στις Ένοπλες Δυνάμεις ή τις δυνάμεις ασφαλείας. Άλλα εγκαταλείφθηκαν σε ιδρύματα όπως το NN (Εθνικό Ινστιτούτο Άγνωστης Προέλευσης). Σε όλες τις περιπτώσεις, οι ταυτότητές τους ακυρώθηκαν και στερήθηκαν το δικαίωμα να ζουν με τις οικογένειές τους, γνωρίζοντας την αλήθεια, τα δικαιώματά τους και την ελευθερία τους.

Τίποτα και κανείς δεν μας σταμάτησε σε αυτή την αναζήτηση. Εναλλάξαμε την εργασία των ντετέκτιβ με καθημερινές επισκέψεις σε δικαστήρια ανηλίκων, ορφανοτροφεία και δημόσιες υπηρεσίες, ενώ ταυτόχρονα ερευνούσαμε υιοθεσίες της εποχής. Ακολουθήσαμε επίσης τις οδηγίες που μας παρείχε το κοινό. Με τα χρόνια, αναπτύξαμε διαφορετικά εργαλεία και στρατηγικές για την αναζήτηση αυτών των παιδιών, που τώρα είναι ενήλικες. Ενισχύσαμε τους δεσμούς μας με επιστήμονες, δημοσιογράφους, δασκάλους, δικηγόρους, αθλητές και καλλιτέχνες που συνεισέφεραν τις γνώσεις τους. Μέσω μαζικών και περιφερειακών εκστρατειών επικοινωνίας, προωθήσαμε την κοινή λογική, ώστε η κοινωνία να κατανοήσει τη σοβαρότητα του εγκλήματος της απαγωγής παιδιών και τη διαφορά μεταξύ μιας καλόπιστης υιοθεσίας και της απαγωγής ενός ανηλίκου. Προωθήσαμε τις εξελίξεις στην γενετική επιστήμη – όπως η ανάπτυξη του Δείκτη Παππούδων και Γιαγιάδων, που μας επέτρεψε να αναγνωρίζουμε τα εγγόνια μας απουσία των μητέρων και των πατέρων τους. Μέσω της νομοθεσίας, με την ένταξη των Άρθρων 7, 8 και 11 στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, προωθούμε την οικοδόμηση ενός νέου δικαιώματος: του δικαιώματος στην ταυτότητα. Υποβάλλουμε επίσης αγωγές για να απαιτήσουμε τιμωρία για τους υπεύθυνους, υπερασπιζόμενοι τους πυλώνες της Μνήμης, της Αλήθειας και της Δικαιοσύνης.

Η αναζήτηση συνεχίζεται και ήδη περιλαμβάνει τη γενιά των δισέγγονών μας που, όπως οι μητέρες και οι πατέρες τους, ζουν χωρίς να γνωρίζουν την οικογενειακή τους καταγωγή. Αλλά είναι επίσης ένα χρέος προς τη δημοκρατία μας, γιατί μέχρι να βρεθεί το τελευταίο εγγόνι που σφετερίστηκε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, το Κράτος συνεχίζει να διαπράττει αυτό το έγκλημα και η ταυτότητα μιας ολόκληρης γενιάς αμφισβητείται.  Οι Γιαγιάδες θα συνεχίσουν να μεταδίδουν τη συλλογική μνήμη για να χτίσουν την κληρονομιά του αγώνα και να διασφαλίσουν ότι αυτή η τρομερή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν θα επαναληφθεί ποτέ.

Η ταυτότητα ενός ατόμου είναι μια διαδικασία που χτίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Περιλαμβάνει όχι μόνο πτυχές της βιολογικής του σύνθεσης, αλλά αναπτύσσει και περιλαμβάνει επίσης τις εμπειρίες που έχει με τις ομάδες στις οποίες ανήκει, την οικογένειά του, την κοινότητά του, όταν αποκτά ένα όνομα, μια γλώσσα και η ζωή του ενσωματώνεται σε έναν πολιτισμό, μια περιοχή και μια συλλογική ιστορία. Οι ιστορίες που εγγράφουν τη δική μας ιστορία μας επιτρέπουν να προβάλλουμε τους εαυτούς μας κοινωνικά στον χρόνο ως μοναδικά και ανεπανάληπτα όντα, πάντα σε σχέση με τους άλλους.

Το δικαίωμα στην ταυτότητα είναι το θεμελιώδες δικαίωμα κάθε ατόμου να γνωρίζει την καταγωγή του. Στην Αργεντινή, κατά τη διάρκεια της τελευταίας πολιτικοστρατιωτικής δικτατορίας, το ίδιο το Κράτος παραβίασε αυτό το δικαίωμα μέσω ενός συστηματικού σχεδίου αφαίρεσης της ταυτότητας των παιδιών. Αυτό το ιστορικό γεγονός κατέστησε σαφές ότι το δικαίωμα στην ταυτότητα πρέπει να δηλώνεται ρητά, ώστε να θεωρείται θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και, ως εκ τούτου, ευθύνη των Κρατών να το εγγυηθούν. Χάρη στην ενεργό συμμετοχή των Γιαγιάδων στον ΟΗΕ, τον Νοέμβριο του 1989, τα Άρθρα 7, 8 και 11 ενσωματώθηκαν στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΣΔΠ), κατοχυρώνοντας το δικαίωμα στην ταυτότητα παγκοσμίως. Σε αναγνώριση αυτού του αγώνα, αυτά τα άρθρα ονομάζονται άρθρα της Αργεντινής.

Η συμπερίληψη άρθρων σχετικά με το δικαίωμα στην ταυτότητα στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, με την επακόλουθη ενσωμάτωσή τους στο Εθνικό Σύνταγμα (τον Σεπτέμβριο του 1990), εξασφάλισε ένα διευρυμένο και ενισχυμένο πλαίσιο από το οποίο θα εμβαθύνουν οι αγώνες για νόημα, τόσο στη νομική σφαίρα όσο και στις κοινωνικές αναπαραστάσεις που ίσχυαν γύρω από αυτό το ζήτημα.

1. Το παιδί εγγράφεται αμέσως μετά τη γέννησή του και έχει από τη γέννησή του το δικαίωμα να έχει όνομα, να αποκτά ιθαγένεια και, στο μέτρο του δυνατού, να γνωρίζει τους γονείς του και να λαμβάνει τη φροντίδα τους.
2. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη διασφαλίζουν την εφαρμογή αυτών των δικαιωμάτων σύμφωνα με την εθνική τους νομοθεσία και τις υποχρεώσεις τους βάσει των σχετικών διεθνών πράξεων στον τομέα αυτό, ιδίως όταν το παιδί διαφορετικά θα ήταν ανιθαγενές.

Άρθρο 8

1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να σέβονται το δικαίωμα του παιδιού να διατηρεί την ταυτότητά του, συμπεριλαμβανομένης της ιθαγένειας, του ονόματος και των οικογενειακών σχέσεων, σύμφωνα με το νόμο, χωρίς παράνομη παρέμβαση.
2. Όταν ένα παιδί στερείται παράνομα ορισμένα ή όλα τα στοιχεία της ταυτότητάς του, τα Συμβαλλόμενα Κράτη παρέχουν κατάλληλη βοήθεια και προστασία με σκοπό την άμεση αποκατάσταση της ταυτότητάς του.

Άρθρο 11

1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη λαμβάνουν μέτρα για την καταπολέμηση της παράνομης μεταφοράς παιδιών στο εξωτερικό και της παράνομης κατακράτησης παιδιών στο εξωτερικό.
2. Για τον σκοπό αυτό, τα Συμβαλλόμενα Κράτη προωθούν τη σύναψη διμερών ή πολυμερών συμφωνιών ή την προσχώρηση σε υφιστάμενες συμφωνίες.

Μόλις ξεκινήσαμε την αναζήτηση, εμείς οι γιαγιάδες αντιμετωπίσαμε ένα πρόβλημα: πώς να αναγνωρίσουμε τα εγγόνια μας απουσία της γενιάς των γονιών τους; Με αυτό το ερώτημα, απευθυνθήκαμε στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, η οποία ανέπτυξε καινοτόμες τεχνικές που οδήγησαν στον «Δείκτη Παππούδων και Γιαγιάδων».

Μαζί με άλλες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχουμε προωθήσει τη δίωξη όσων ευθύνονται για την κρατική τρομοκρατία και, ιδίως, όσων ευθύνονται για την απαγωγή των εγγονιών μας.