Αυτοί οι ισχυρισμοί έχουν γίνει το ιδεολογικό θεμέλιο για έναν πόλεμο που έχει σκοτώσει εκατοντάδες χιλιάδες. Αλλά εγείρουν ένα απλό ερώτημα: ποιος στην πραγματικότητα όρισε τα σύνορα της Ουκρανίας και γιατί ο Πούτιν δεν τα αποδέχεται; Η απάντηση δεν αποκαλύπτει την αυτοκρατορική αυταπάτη του Πούτιν και τη διαχρονική ρωσική επεκτατική μανία που απειλεί τη διεθνή τάξη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αξίζει λοιπόν να θυμηθούμε ορισμένα βασικά γεγονότα. 

• Νομική βάση – Συνθήκες που υπέγραψε η Ρωσία: Τα τρέχοντα νομικά αναγνωρισμένα σύνορα της Ουκρανίας δεν επινοήθηκαν από εθνικιστές ούτε επιβλήθηκαν από τη Δύση. Προέκυψαν από την κατάρρευση της πρώην Σοβιετικής Ενωσης το 1991. Το διεθνές δίκαιο εφάρμοζε μια αρχή που ορίζει ότι τα νέα κράτη κληρονομούν τα υπάρχοντα διοικητικά όρια. Η Ουκρανία απέκτησε τα σύνορα της Ουκρανικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, όπως υπήρχαν το 1991, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας, την οποία η σοβιετική ηγεσία μετέφερε από τη Σοβιετική Ρωσία στη Σοβιετική Ουκρανία το 1954. Η Ρωσία αναγνώρισε ρητά αυτά τα σύνορα. Πολλές φορές.

Στο Μνημόνιο της Βουδαπέστης του 1994, η Ρωσία μαζί με τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύτηκαν να σεβαστούν την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας με αντάλλαγμα την παράδοση του τρίτου μεγαλύτερου πυρηνικού οπλοστασίου στον κόσμο από την Ουκρανία. Το 2003, ο ίδιος ο Πούτιν υπέγραψε συνθήκη που αναγνώριζε τα σύνορα, συμπεριλαμβανομένων του Πορθμού του Κερτς και της Αζοφικής Θάλασσας. Κανείς δεν ανάγκασε τη Ρωσία σε αυτές τις συμφωνίες. Το διεθνές δίκαιο είναι σαφές: η εδαφική κατάκτηση απαγορεύεται. Αυτή η αρχή, που κατοχυρώνεται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, προέκυψε από τις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ρωσία, ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, δεσμεύεται από αυτήν περισσότερο από τους περισσότερους. Απαγορεύονται επίσης τα εγκλήματα πολέμου, η εθνοκάθαρση και η γενοκτονία.

• Η οπτική της Ουκρανίας – Νομικά όρια, δημοκρατική επιλογή:  Από την οπτική γωνία της Ουκρανίας, αυτά τα σύνορα αντιπροσωπεύουν νομικά όρια που επιβεβαιώνονται μέσω συνθηκών που υπέγραψε οικειοθελώς η Ρωσία και αναγνωρίστηκαν διεθνώς. Η δημοκρατική επιλογή επιβεβαίωσε αυτά τα σύνορα. Στο δημοψήφισμα της 1ης Δεκεμβρίου 1991, το 91% των Ουκρανών ψήφισε συντριπτικά υπέρ της ανεξαρτησίας εντός των υφιστάμενων συνόρων, ακόμα και εντός των κυρίως ρωσόφωνων περιοχών της Ουκρανίας. Στην Κριμαία, το 54% ψήφισε «ναι». Στο Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ ψήφισαν «ναι» το 84% και το 83% αντίστοιχα. Ο Πούτιν αγνοεί αυτά τα γεγονότα επειδή είναι άβολα.

Η ξεχωριστή ταυτότητα της Ουκρανίας προηγείται κατά πολύ του Λένιν και της Σοβιετικής Ενωσης. Για παράδειγμα, το 1648, ο Γάλλος χαρτογράφος Guillaume Le Vasseur de Beauplan δημοσίευσε λεπτομερείς χάρτες με την ένδειξη «Ουκρανία» ή «Γη των Κοζάκων», οι οποίοι αναπαράγονταν σε όλη την Ευρώπη για πάνω από έναν αιώνα. Την ίδια χρονιά, ο ηγέτης των Κοζάκων της Ουκρανίας, Bohdan Khmelnytsky, ξεκίνησε εξέγερση που εξελίχθηκε σε πόλεμο απελευθέρωσης ενάντια στην πολωνική κυριαρχία. Αυτός και οι κυβερνήσεις του χρησιμοποιούσαν συχνά το όνομα Ουκρανία για το κράτος που ίδρυσαν και αποδέχτηκε ότι ήταν διάδοχος των Ρως του Κιέβου, το οποίο είχε καταστραφεί από τους Μογγόλους το 1240.

Το 1709, ένας άλλος Ουκρανός ηγέτης Κοζάκων, ο Ιβάν Μαζέπα, προσπάθησε να απελευθερώσει την Ουκρανία από τη Μοσχοβία, τασσόμενος με το μέρος του Καρόλου ΙΒ’ της Σουηδίας εναντίον του Μεγάλου Πέτρου. Ηττήθηκαν στη Μάχη της Πολτάβα, μετά την οποία ο Πέτρος μετονόμασε τη Μοσχοβία σε Ρωσική Αυτοκρατορία, με τον εαυτό του ως αυτοκράτορα ή τσάρο της, και οι Ουκρανοί χαρακτηρίστηκαν ως «Μικροί Ρώσοι».

Συνοψίζοντας αυτά τα γεγονότα, ο Βολταίρος έγραψε το 1731: «Η Ουκρανία πάντα επιδίωκε να είναι ελεύθερη». Μετά την Επανάσταση του 1917, η Ουκρανία πέτυχε και αγωνίστηκε για λίγο για την ανεξαρτησία της, κερδίζοντας αναγνώριση στη Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ του 1918 από τη Γερμανία, την Αυστρία, την Τουρκία, τη Βουλγαρία, ακόμη και απ’ την μπολσεβίκικη Ρωσία. Η δύναμη του ουκρανικού εθνικού κινήματος ανάγκασε τον Λένιν να αναγνωρίσει προηγουμένως ένα σοβιετικό ουκρανικό κράτος ως συστατικό μέλος μίας Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, κάτι που για τους Ουκρανούς και άλλους μη Ρώσους σήμαινε την ανασύσταση της Ρωσικής Αυτοκρατορίας υπό νέες ετικέτες και κοινωνική ιδεολογία. Το 1945, η Ουκρανική ΣΣΔ έγινε ιδρυτικό μέλος των Ηνωμένων Εθνών μαζί με 50 άλλα έθνη, καθεστώς που η Ουκρανία διατήρησε μετά την ανεξαρτησία.

• Το αυτοκρατορικό πρότυπο της Ρωσίας – Αρνηση της ουκρανικής ύπαρξης: Ο αναθεωρητισμός των συνόρων του Πούτιν ακολουθεί ένα ρωσικό πρότυπο αιώνων άρνησης της ουκρανικής ταυτότητας. Τον Ιούλιο του 2021, δημοσίευσε ένα δοκίμιο 5.000 λέξεων που υποστηρίζει ότι οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί είναι «ένας λαός» και η ουκρανική ταυτότητα είναι τεχνητή. Δεν πρόκειται για ιστορική ανάλυση, είναι ψευδής αυτοκρατορική ιδεολογία. Το πρότυπο είναι οικείο. Η Βρετανία το είπε αυτό για τους Ιρλανδούς. Η Γαλλία για τους Αλγερινούς, οι Ισπανοί του Φράνκο για τους Καταλανούς. Η Ρωσία το λέει για τους Ουκρανούς εδώ και αιώνες. Τον 19ο αιώνα, η Ρωσία απαγόρευσε την ουκρανική γλώσσα στον Τύπο και την εκπαίδευση.

Τη δεκαετία του 1930, ο Στάλιν μηχανεύτηκε έναν γενοκτονικό λιμό που σκότωσε εκατομμύρια Ουκρανούς. Το 2014, η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και ξεκίνησε πόλεμο στο Ντονμπάς. Ο Πούτιν ισχυρίζεται ότι αναγκάστηκε να το κάνει αυτό λόγω ενός πραξικοπήματος που οργανώθηκε από τη Δύση στο Κίεβο. Στην πραγματικότητα, οι ίδιοι οι Ουκρανοί εξεγέρθηκαν ενάντια σε έναν κλεπτοκράτη πρόεδρο που γινόταν υποτελής της Ρωσίας εμποδίζοντας τις φιλοδοξίες της Ουκρανίας να ενταχθεί στις ευρωατλαντικές δομές. Αυτό που ακολούθησε ήταν μια κατάφωρη άρνηση από τη Μόσχα του δικαιώματος αυτοδιάθεσης της κυρίαρχης Ουκρανίας και παρέμβασή της στις υποθέσεις ανεξάρτητης γειτονικής χώρας.

Το 2022, η Ρωσία του Πούτιν ξεκίνησε ολοκληρωτική εισβολή για να υπερασπιστεί τους ρωσόφωνους στο Ντονμπάς. Ωστόσο, οι ρωσικές δυνάμεις δεν έγιναν δεκτές εκεί ως απελευθερωτές. Αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι ότι οι Ουκρανοί που είναι ρωσόφωνοι, ή ακόμα και εθνοτικά Ρώσοι, αλλά είναι πιστοί στις δημοκρατικές και συμπεριληπτικές αξίες που αντιπροσωπεύει η φιλοευρωπαϊκή Ουκρανία, έχουν στην πραγματικότητα αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά της αντίστασης στην επιθετικότητα της Ρωσίας.

Η Ρωσία δεν έχει αποδεχτεί ποτέ την ουκρανική ανεξαρτησία επειδή κάτι τέτοιο σημαίνει αποδοχή του τέλους της αυτοκρατορίας. Αν και σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν σαφώς πρόσθετα κίνητρα, όπως η αρπαγή όχι μόνο εδαφών, αλλά και ορισμένων στοιχείων από τον σημαντικό γεωργικό και ορυκτό πλούτο που προσφέρει η Ουκρανία, καθώς και τα πιθανά ενεργειακά αποθέματα στην ανατολική Ουκρανία και τη Μαύρη Θάλασσα.

• Το σημαντικότερο ζήτημα – Η δημοκρατία ως απειλή: Η εμμονή του Πούτιν με τα σύνορα της Ουκρανίας δεν αφορά στην πραγματικότητα τα σύνορα ή ακόμη και τους οικονομικούς πόρους. Αφορά τη νομιμότητα. Ο Πούτιν δεν φοβάται την επέκταση του ΝΑΤΟ, αλλά την Ουκρανία ως ένα επιτυχημένο, δημοκρατικό, ευρωπαϊκό κράτος. Μια ανεξάρτητη, ευημερούσα Ουκρανία διαψεύδει την κεντρική αφήγηση του καθεστώτος του: ότι η δημοκρατία είναι μια δυτική επιβολή, ότι η αυτοκρατορική σφαίρα της Ρωσίας, στην οποία ο δεσποτισμός υποστηρίζεται από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, είναι η φυσική τάξη πραγμάτων. Η «Πορτοκαλί Επανάσταση» του 2004 και το Euromaidan του 2014 στην Ουκρανία απέδειξαν ότι οι Ουκρανοί ήθελαν δημοκρατία και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, όχι ρωσική κυριαρχία. Αυτά δεν ήταν πλεκτάνες της CIA, αλλά γνήσια λαϊκά κινήματα. Απείλησαν το μοντέλο του αταβιστικού ανατολίτικου δεσποτισμού του Πούτιν, δείχνοντας ότι η εναλλακτική λύση στον νεοφασισμό του Πούτιν δεν είναι το χάος και η ηθική παρακμή, αλλά η δημοκρατία.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Στυγνός ιμπεριαλισμός

Τα σύνορα της Ουκρανίας καθορίστηκαν από το διεθνές δίκαιο και επιβεβαιώθηκαν από συνθήκες που υπέγραψε η Ρωσία. Ο ρωσοουκρανικός πόλεμος δεν αφορά στην πραγματικότητα ανησυχίες για την ασφάλεια ή την επέκταση του ΝΑΤΟ ή την προστασία των ρωσόφωνων. Πρόκειται για ιμπεριαλισμό. Πρόκειται για την άρνηση να αποδεχτούμε ότι η εποχή των αυτοκρατοριών έχει τελειώσει, ότι η Ουκρανία είναι κυρίαρχη, ότι οι Ουκρανοί καθορίζουν το δικό τους μέλλον.

Ο χάρτης που ο Πούτιν δεν μπορεί να αποδεχτεί είναι ο χάρτης του 21ου αιώνα. Ο πόλεμός του επιχειρεί να τον επανασχεδιάσει στον 19ο. Το ερώτημα για τον κόσμο είναι αν θα του επιτραπεί να πετύχει. Η απάντηση θα καθορίσει όχι μόνο το μέλλον της Ουκρανίας, αλλά και το μέλλον της ίδιας της διεθνούς τάξης.