Η Ρωσία δεν χρειάζεται να νικήσει το ΝΑΤΟ στρατιωτικά, αν μπορεί να το νικήσει πολιτικά. Εάν τα μέλη της Συμμαχίας αισθάνονται απομονωμένα, θα κάνουν όλο και περισσότερα σχέδια για να πολεμήσουν μόνα τους. Και θα σκέφτονται ολοένα και λιγότερο πώς θα βοηθήσουν τους άλλους. Αντιμέτωπη, λοιπόν, με μεμονωμένες χώρες του ΝΑΤΟ ή με μικρές ομάδες τους, η Ρωσία φαίνεται πολύ πιο επιθετική.

Μάταιες προσπάθειες

Η κατάσταση στο ΝΑΤΟ είναι εξοργιστική. Τίποτα απ’ όσα κάνει δεν αποθαρρύνει τη Ρωσία. Η Συμμαχία ανέπτυξε ακριβά πολεμικά αεροσκάφη και πυραύλους για να καταρρίψει τα φθηνά ρωσικά drones πάνω από την Πολωνία. Επέτρεψε σε ένα ρωσικό drone να εισέλθει στη Ρουμανία και να πετάξει πίσω στην Ουκρανία. Στη συνέχεια, απογείωσε μαχητικά αεροσκάφη σε απάντηση σε μια δωδεκάλεπτη εισβολή στον εναέριο χώρο της Εσθονίας.

Ενας εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ το χαρακτήρισε αυτό ως «ένα ακόμη παράδειγμα απερίσκεπτης ρωσικής συμπεριφοράς και της ικανότητας του ΝΑΤΟ να αντιδρά». Το πρώτο μέρος αυτής της πρότασης υποβαθμίζει κατάφωρα την απειλή. Δεν πρόκειται για ρωσική «απερίσκεπτη συμπεριφορά». Αυτή είναι η γλώσσα που χρησιμοποιείται για να καταδικάσει μεθυσμένους οδηγούς και έφηβους χούλιγκαν. Το Κρεμλίνο συστηματικά και ασύστολα χλευάζει τη Συμμαχία. Το δεύτερο μέρος της πρότασης θα έπρεπε να αναδιατυπωθεί ως εξής: «…και της αδυναμίας του ΝΑΤΟ να αντιδρά».

Σε πολιτικό επίπεδο, η αρχική σιωπή του Λευκού Οίκου ήταν εκκωφαντική. Υπό οποιαδήποτε προηγούμενη κυβέρνηση, οι ΗΠΑ θα ηγούνταν της αντίδρασης του ΝΑΤΟ σε μια πρόκληση αυτής της σοβαρότητας. Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι εξακολουθούν να έχουν επιλογές. Μπορούν να συμφωνήσουν στους δικούς τους κανόνες εμπλοκής, ανεξάρτητα από το ΝΑΤΟ. Αλλά θα πρέπει να είναι προσεκτικοί, ώστε να μην πέσουν στις παγίδες που στήνει το Κρεμλίνο. Ο Πούτιν να επιδιώκει να τονίσει τις στρατιωτικές αδυναμίες χωρών όπως η Εσθονία, η οποία δεν διαθέτει Αεροπορία, ή την εδαφική ευπάθεια του διαδρόμου Σουβάλκι-Αλίτους, που συνδέει την Πολωνία και τη Λιθουανία. Αυτό εξυπηρετεί το Κρεμλίνο να φυτέψει το διαβρωτικό ερώτημα στο μυαλό των συμμάχων: «Είστε πρόθυμοι να πολεμήσετε με τη Ρωσία για τις χώρες της Βαλτικής;».

Το Κρεμλίνο απειλεί ολόκληρη την Ευρώπη. Με άλλα λόγια, η Συμμαχία δεν πρέπει απαραίτητα να επικεντρωθεί αποκλειστικά στη Βαλτική επειδή ο Πούτιν πραγματοποιεί… ακροβατικά εκεί. Η επιτάχυνση της κατάσχεσης των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας που υπάρχουν σε ευρωπαϊκούς τραπεζικούς λογαριασμούς για τη χρηματοδότηση της πολεμικής προσπάθειας της Ουκρανίας, όπως προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Ενωση και τώρα από το Ηνωμένο Βασίλειο, θα ήταν ένα σοβαρό πλήγμα στη ρωσική επιθετικότητα.

Η ασπίδα αεράμυνας «Eastern Sentry», που αναπτύσσεται τώρα κατά μήκος των ανατολικών συνόρων του ΝΑΤΟ, θα αποθάρρυνε τη Ρωσία ακόμη περισσότερο αν αναπτυχθεί στη Δυτική Ουκρανία ως μέρος της προτεινόμενης «Sky Shield». Η κλιμάκωση είναι αναπόφευκτη τώρα και καλό θα ήταν να γίνει με τους όρους της Δύσης και όχι με του Πούτιν.

Οταν η Μητέρα Φύση ευλόγησε τις χώρες της Βαλτικής, δεν σκεφτόταν τα ρωσικά άρματα μάχης. Αν και το τοπίο τους είναι απίστευτα όμορφο και γραφικό, οι χώρες της Βαλτικής δεν είναι χτισμένες για άμυνα. Οι βάλτοι παρέχουν κάποιο όφελος, αλλά δεν υπάρχουν βουνά, ζούγκλες ή ποτάμια μεγέθους Ρήνου για να σταματήσουν έναν εισβολέα. Η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία μπορεί να είναι η Ολλανδία, αλλά όχι η Ελβετία.

Ως εκ τούτου, οι χώρες της Βαλτικής θέλουν να κατασκευάσουν τη «Γραμμή Αμυνας της Βαλτικής» για να αποτρέψουν μία ρωσική επίθεση. Η ιδέα, που ανακοινώθηκε τον Ιανουάριο του 2024, είναι ότι με συνεργασία τα τρία μικρά έθνη θα μπορέσουν να ξεπεράσουν τις αριθμητικές και γεωγραφικές αδυναμίες τους έναντι της Ρωσίας.

Η Εσθονία σχεδιάζει να κατασκευάσει 600 καταφύγια κατά μήκος των συνόρων της με τη Ρωσία. Η Λετονία ενισχύει «τα δόντια του δράκου». Η Λιθουανία ανακοίνωσε, τον περασμένο μήνα, σχέδιο για την κατασκευή ενός πολυεπίπεδου συνοριακού αμυντικού συστήματος που θα εκτείνεται έως και 50 χλμ. από τα σύνορα. Το πρώτο στρώμα, που θα εκτείνεται σε βάθος 5 χλμ., θα αποτελείται από μία μεγάλη αντιαρματική τάφρο υποστηριζόμενη από «τα δόντια του δράκου», ναρκοπέδια και χαρακώματα.

Το δεύτερο στρώμα θα περιλαμβάνει χαρακώματα, καθώς και γέφυρες, που θα είναι συνδεδεμένες με εκρηκτικά, ενώ το τρίτο στρώμα θα καλύπτεται από δέντρα έτοιμα να κοπούν για να γίνουν εμπόδια και ακόμη περισσότερα χαρακώματα και γέφυρες ζωσμένες με εκρηκτικά.

Δυνατότητες

Η «Γραμμή Αμυνας της Βαλτικής» σίγουρα θα φανεί χρήσιμη, αλλά θα έχει και συγκεκριμένο «ταβάνι» δυνατοτήτων: επιβράδυνση της ρωσικής επίθεσης και απώθηση μικρών ρωσικών επιδρομών. Η ραχοκοκαλιά της άμυνας θα είναι οι χερσαίες στρατιωτικές δυνάμεις, που πιθανώς θα υποστηρίζονται από αέρος.

Το ερώτημα είναι αν το ΝΑΤΟ είναι διατεθειμένο να εφαρμόσει αυτό το σχέδιο. Οι στρατοί της Βαλτικής είναι μικροί: η Εσθονία έχει λιγότερο από 8.000 ενεργό προσωπικό, υποστηριζόμενο από 230.000 ελαφρά οπλισμένους εφέδρους, που είναι κατάλληλοι για άμυνα παρά για αντεπίθεση. Το μεγαλύτερο μέρος της αντεπίθεσης θα πρέπει να προέλθει από τις μεγαλύτερες δυνάμεις του ΝΑΤΟ, όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Επί του παρόντος, το ΝΑΤΟ έχει τέσσερις ομάδες μάχης στην Εσθονία, στη Λετονία, στη Λιθουανία και την Πολωνία, μία συνολική δύναμη με λίγες χιλιάδες στρατιώτες. Ενισχύονται από μία γερμανική τεθωρακισμένη ταξιαρχία, που σταθμεύει μόνιμα στη Λιθουανία.

Ομως, αν η Ρωσία εξαπολύσει επίθεση στη Βαλτική αντίστοιχη της κλίμακας στην Ουκρανία, οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ που προαναφέραμε δεν είναι αρκετές.

Το ζήτημα, λοιπόν, είναι πόσο καιρό θα χρειαστεί το ΝΑΤΟ για να κινητοποιήσει έναν πλήρως εξοπλισμένο και ενισχυμένο στρατό για να υποστηρίξει τις χώρες της Βαλτικής, ειδικά εάν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να σφυρίζουν αδιάφορα… Επίσης, είναι σχετικά αμφίβολο κατά πόσο ένας αμιγώς ευρωπαϊκός στρατός θα μπορούσε να συγκεντρωθεί σε επαρκή χρόνο και θα είχε επαρκή ισχύ.

Ενα ακόμη πιο «σκοτεινό» σενάριο υπαγορεύει ότι η Ευρώπη θα είναι λειψή σε όπλα και προσωπικό και, το κυριότερο, αβέβαιη για το αν θα πρέπει να προχωρήσει σε στρατιωτική εμπλοκή με τη Ρωσία.

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Μύθοι και αλήθειες για τη «γραμμή Μαζινό»

«Οι σταθερές οχυρώσεις είναι ένα μνημείο για την ηλιθιότητα του ανθρώπου», είχε δηλώσει ο -πάντα επιθετικός- στρατηγός Τζορτζ Πάτον. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι μια λογική και οικονομικά αποδοτική ιδέα, ειδικά για τα αδύναμα έθνη.

Ωστόσο, οι οχυρώσεις μπορούν, επίσης, να αποδειχθούν ευάλωτες. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι η «γραμμή Μαζινό». Ωστόσο, θεωρητικά τουλάχιστον, η ιδέα ήταν καλή. Η άμυνα της «γραμμής Μαζινό» ήταν ένας πολλαπλασιαστής δύναμης που επέτρεψε στους Γάλλους να φρουρούν το νότιο τμήμα της άμυνάς τους με στρατεύματα δεύτερης γραμμής, ενώ επικεντρώνονταν σε μηχανοκίνητες δυνάμεις υψηλότερης ποιότητας για να σταματήσουν μια γερμανική επίθεση στο ανοιχτό έδαφος στα βόρεια.

Το πρόβλημα ήταν ότι οι Γερμανοί επιτέθηκαν στο κέντρο και γρήγορα διείσδυσαν μέσα από το ελαφρύ υπερασπιζόμενο δάσος Αρδεννών, ενώ η γαλλική ανώτατη διοίκηση απέτυχε να αντεπιτεθεί ή να μετατοπίσει τα αποθέματα για να εμποδίσει τη γερμανική ώθηση. Το σφάλμα δεν ήταν με τα οχυρά, αλλά με την έλλειψη κινητών εφεδρειών και ευκίνητων διοικητών.

Δεν είναι ότι η «Γραμμή Αμυνας της Βαλτικής» είναι Mαζινό 2.0. Αλλά οι οχυρώσεις αναλαμβάνουν μια δική τους ζωή, κερδίζοντας μια αξία γοήτρου που θέτει σε κίνδυνο τα τακτικά τους οφέλη. Μετά τον Πόλεμο των Εξι Ημερών του 1967, το Ισραήλ κατασκεύασε τη γραμμή Bar-Lev, μια αλυσίδα οχυρωμένων θέσεων κατά μήκος της Διώρυγας του Σουέζ. Οταν η Αίγυπτος εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση σε όλο το κανάλι τον Οκτώβριο του 1973, οι αραιοκατοικημένες οχυρώσεις μόλις και μετά βίας εμπόδισαν το αιγυπτιακό πέρασμα, οι υπερασπιστές ήταν απομονωμένοι και αποδεκατίστηκαν, καθώς αντεπιτέθηκαν σε μια καταδικασμένη προσπάθεια ανακούφισης.