Ταυτόχρονα, ανακινεί ένα φλέγον ζήτημα, αυτό της σχέσης εμπιστοσύνης που αναπτύσσεται ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές και στην, εξ αυτής απορρέουσα, ευθύνη που οι εκπαιδευτικοί διαθέτουν στη διασφάλιση μιας ομαλής ένταξης των παιδιών σε ένα ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.

Η παραπάνω διάσταση δεν έγινε ιδιαίτερα αντιληπτή, καθώς «χάθηκε» μέσα σ’ έναν κυκεώνα επιφανειακής ανάγνωσης του περιστατικού. Ομως, η σχέση εμπιστοσύνης που αναπτύσσεται ανάμεσα στο παιδί και τον εκπαιδευτικό είναι εξαιρετικά κρίσιμη για τη μετέπειτα πορεία του παιδιού στην κοινωνία. Ενας εκπαιδευτικός που αντιμετωπίζει το παιδί μονάχα ως «εν δυνάμει» απειλή ή «πρόβλημα», «μελλοντικό εγκληματία» κ.ο.κ., σημαίνει ταυτόχρονα πως ο ίδιος αρνείται ή διαστρέφει την ευθύνη του απέναντι στο παιδί, δεν δέχεται τη διδασκαλία ως διαδικασία αλλαγής και μετασχηματισμού, δεν χτίζει σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί, αλλά κλίμα αμοιβαίας καχυποψίας και εχθρότητας. Μέσα σ’ ένα τέτοιο κλίμα, μπορούμε να φανταστούμε το είδος σχέσης που το παιδί σταδιακά θ’ αναπτύξει με το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο: δυσπιστία, κοινωνική απόσυρση κι απομόνωση, επιθετικότητα, αμφισβήτηση των θεσμών, αδυναμία ανάπτυξης υγιών διαπροσωπικών σχέσεων.

Υπάρχει ένα πολύ διδακτικό περιστατικό από την αρχαία Ρώμη, που δείχνει τη σημασία της απώλειας εμπιστοσύνης μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή, αλλά και την ηθική διάσταση αυτής της σχέσης. Ο αρχαίος βιογράφος Πλούταρχος διηγείται ότι, όταν ο Ρωμαίος στρατηγός Μάρκος Φούριος Κάμιλλος πολιορκούσε την πόλη Φαλήριον, συνέβη το εξής: Στην πόλη υπήρχε ένας δάσκαλος που είχε υπό την ευθύνη του τα παιδιά των επιφανών πολιτών. Κάθε μέρα, μετά το μάθημα, τα έβγαζε έξω από τα τείχη για παιχνίδι και άσκηση και τα παιδιά τον ακολουθούσαν με απόλυτη εμπιστοσύνη. Μια μέρα εκμεταλλεύτηκε αυτή την εμπιστοσύνη και τα οδήγησε κατευθείαν στο ρωμαϊκό στρατόπεδο, λέγοντας στον Κάμιλλο ότι παραδίδει στα χέρια του τα παιδιά των αρχόντων, άρα και την ίδια την πόλη. Ο Κάμιλλος, όμως, εξοργίστηκε με τον δάσκαλο, λέγοντας ότι οι Ρωμαίοι δεν πολεμούν με τέτοια μέσα και ότι ο δάσκαλος είχε παραβιάσει τους φυσικούς δεσμούς της εμπιστοσύνης που προστατεύουν τα παιδιά.

Ο δάσκαλος του Φαληρίου χρησιμοποιεί τα παιδιά ως μέσο, εκμεταλλευόμενος τη σχέση εμπιστοσύνης. Η δασκάλα καλλιτεχνικών που κατήγγειλε τον μαθητή χρησιμοποιεί το παιδί ως «απειλή»/«πρόβλημα» για να απαλλαγεί από την ευθύνη που της αναλογεί στο χτίσιμο μιας τέτοιας σχέσης. Ιδια αντιεπαγγελματική κι ανήθικη στάση…

*Ο Δρ Δημήτριος Γκίκας είναι Φιλόλογος, Διδάκτωρ Πολιτικής Φιλοσοφίας που εργάζεται στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση