Στη νουβέλα «Μία τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα, εκδόσεις «Καστανιώτη», η ζωή ξεδιπλώνεται μέσα από την πυρκαγιά της αδελφικής σχέσης, της ψυχικής νόσου και των ανομολόγητων φόβων. Εκεί όπου η σιωπή κυριαρχεί, η συγγραφέας σπάζει τον καθρέφτη της οικογένειας και φωτίζει τα σκοτάδια της ψυχής με λέξεις που καίνε, όχι για να καταστρέψουν, αλλά για να αποκαλύψουν. Το άλογο που γεννιέται από μία τρίχα δεν είναι απλώς μεταφορά, είναι κάλεσμα στη μεταμόρφωση, στην απώλεια, στην αγάπη που δεν λέγεται αλλά αισθάνεται. Με αφηγηματικές παλινδρομήσεις, θραύσματα μνήμης και ασφυκτικά ηχογραφημένους διαλόγους, η Κονομάρα φέρνει τον αναγνώστη αντιμέτωπο με το ερώτημα: Πού τελειώνει η αθωότητα και πού αρχίζει η ευθύνη; Αυτό το βιβλίο δεν αποζητά απαντήσεις, προκαλεί τον αναστοχασμό.

Στο βιβλίο σας, η σιωπή φαίνεται να έχει σχεδόν υλική παρουσία. Γίνεται πρόσωπο, μάρτυρας, άλλοτε σύμμαχος και άλλοτε εχθρός. Πώς γεννήθηκε αυτή η σιωπή στη γραφή σας;

Υπάρχουν πολλά είδη σιωπής στο βιβλίο, όπως και στη ζωή. Η σιωπή μπορεί να είναι πολύ μεστή, να αποτελεί δείγμα απόλυτης σύμπνοιας και κατανόησης, όπως στην περίπτωση των δύο αδελφών κατά την παιδική τους ηλικία, όπου υπήρχε άριστη επικοινωνία μεταξύ τους χωρίς να μιλούν καν. Στο οικογενειακό περιβάλλον όπου μεγαλώνουν, όμως, κυριαρχεί ένα άλλο είδος σιωπής: η αποσιώπηση των προβλημάτων ανάμεσα στους γονείς. Είναι μια σιωπή βαριά, δυσοίωνη, απειλητική, δημιουργεί σύγχυση, φόβους και παρανοήσεις στο μυαλό τους, γίνεται τραύμα. Η διαταραχή της γλώσσας στον ψυχικά νοσούντα Λευτέρη είναι ακριβώς ένδειξη μιας εσωτερικής σύγκρουσης. Τέλος, όσον αφορά τη γραφή, πιστεύω πολύ στη γνωστή ρήση «less is more», στη δύναμη δηλαδή του υπαινιγμού και όχι της διεξοδικής ανάλυσης και περιγραφής.

Η ιστορία του Λευτέρη φωτίζει την ψυχική ασθένεια όχι ως ιατρικό γεγονός, αλλά ως ανθρώπινη εμπειρία που δοκιμάζει την αγάπη και την ενοχή. Πώς χτίσατε τη σχέση των δύο αδελφών πάνω σε αυτό το εύθραυστο έδαφος;

Οπως καταδεικνύουν οι μυθολογίες, οι θρησκείες, αλλά και η πραγματικότητα γύρω μας, η αδελφική σχέση, που είναι και το κεντρικό θέμα του βιβλίου, κινείται από μόνη της σ’ ένα πολύ εύθραυστο έδαφος. Ο αφηγητής, ο Νίκος, είναι ο δευτερότοκος γιος, ο οποίος, όπως πολλά δεύτερα παιδιά, προσπαθεί να διεκδικήσει κάποιο χώρο από τον χαρισματικό, μεγαλύτερο αδελφό που μοιάζει να παίρνει όλη την προσοχή. Δημιουργείται πληθώρα αντιφατικών συναισθημάτων, που κυμαίνονται από την αγάπη και τον θαυμασμό έως την αντιζηλία και ενίοτε το μίσος και που βασανίζουν πρώτα τον ίδιο ενοχοποιώντας τον γι’ αυτά. Οταν εκδηλώνεται η ψυχική ασθένεια στον Λευτέρη, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα, κυρίως από τη στιγμή που ο Νίκος αναγκάζεται να αναλάβει τον αδελφό του μετά τον θάνατο των γονιών. Η ψυχική ασθένεια είναι ένα τεράστιο βάρος όχι μόνο για τον πάσχοντα, αλλά και για όλο τον περίγυρο που συνθλίβεται από τις δυσκολίες και την οδυνηρή καθημερινότητα. Ο Νίκος διχάζεται συχνά ανάμεσα στην αγάπη του για τον Λευτέρη και την επιθυμία του να απαλλαγεί από αυτόν. 

Ο τίτλος είναι λυτρωτικός και αινιγματικός. Τι σημαίνει για εσάς το άλογο που καλπάζει μέσα από τη μικροσκοπική τρίχα;

Ο τίτλος παραπέμπει στη δημιουργική φαντασία τόσο των παιδιών όσο και του καλλιτέχνη. Τα παιδιά, παίζοντας, πλάθουν κόσμους. Στα μάτια τους ένα σπιρτόκουτο γίνεται αυτοκίνητο, μία τρίχα στο πάτωμα άλογο που καλπάζει. Ο Νίκος αναπολεί εκείνη ακριβώς τη μαγική περίοδο των παιδικών τους χρόνων που οι υπάρξεις τους ήταν ακόμη αδιαχώριστες και σε θαυμαστή αρμονία και που αρκούσε μία τρίχα για να μεταφερθούν στις επικράτειες της φαντασίας τους. Ο τίτλος αναφέρεται, επίσης, και στην επιθυμία του δημιουργού να συλλάβει το ά-λογο και να μπορέσει να το εκφράσει με την απλότητα της μονοκοντυλιάς, όπως συμβαίνει στα σχέδια του Πικάσο που ενέπνευσαν και το εξώφυλλο του βιβλίου.

Το έργο σας κινείται συχνά μεταξύ αναμνήσεων, διαλόγων και χρονικών παλινδρομήσεων. Πώς αυτά τα στοιχεία επηρεάζουν τον τρόπο που βιώνει ο αναγνώστης το αίνιγμα των χαρακτήρων και σε ποιο σημείο η γραφή γίνεται η ίδια χώρος αναμονής ή αγωνίας;

Η αφήγηση του Νίκου, που επιμερίζεται σε διαλόγους, αναμνήσεις και σκέψεις, έχει ως στόχο να καταδείξει ότι η πραγματικότητα δεν είναι γραμμική ούτε και μονοσήμαντη. Πόσες φορές μέσα στην ημέρα δεν ανατρέχουμε στο παρελθόν; Ο Νίκος ανακαλεί το παρελθόν προσπαθώντας να βρει εξηγήσεις, όμως ένα γεγονός μπορεί να ερμηνευτεί με πολλούς τρόπους. Ο Λευτέρης, που παίζει με τις λέξεις και παρουσιάζει κάθε φορά μία άλλη εκδοχή της ιστορίας, δείχνει, επίσης, ότι υπάρχει μια απόσταση ανάμεσα στον κόσμο των πραγμάτων και τον κόσμο των λέξεων, ανάμεσα στο μέσα και το έξω από εμένα, ανάμεσα στην εικόνα του εαυτού και την εικόνα του άλλου. Το νόημα διαρκώς μετατοπίζεται, διευρύνεται και αυτό ακριβώς επιδιώκει να δείξει η γραφή.

Παρά τη βία, την ψυχική ασθένεια και τις ρωγμές στις σχέσεις, υπάρχει μία σταθερή αναζήτηση ελπίδας μέσα από την αγάπη, τη συγχώρεση, την ενσυναίσθηση. Πιστεύετε ότι η λογοτεχνία μπορεί να λειτουργήσει ως τρόπος εξιλέωσης για τους χαρακτήρες, αλλά και για εμάς τους αναγνώστες;

Σε μια εποχή που όλα κινούνται ταχύτατα και καταναλώνονται παθητικά και αδιάκριτα, η λογοτεχνία προσφέρει τη δυνατότητα για αναστοχασμό, πράγμα που επιτρέπει την κριτική αποτίμηση και τη συγκρότηση νοήματος. Η αγάπη και η ενσυναίσθηση είναι ιδιαίτερα σημαντικές σε μια πραγματικότητα όλο και πιο δυστοπική, που οι ανθρώπινες αξίες και τα δικαιώματα βάλλονται συνεχώς. Πέρα από την απόλαυση, η λογοτεχνία μάς επιτρέπει να συνδιαλλαγούμε με ψυχικές πραγματικότητες άγνωστες, περίπλοκες ή οδυνηρές, βοηθώντας μας να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας και να αντιληφθούμε την ύπαρξή μας ως αναπόσπαστο μέρος ενός ευρύτερου συνόλου.