Στο βιβλίο «Μη με κρατάς σιωπηλό» συνομιλεί με τον «Σάκη», μία φανταστική, αλλά επικίνδυνα ρεαλιστική προέκταση της Τεχνητής Νοημοσύνης, με τρόπο που φέρνει στο προσκήνιο ερωτήματα αιχμηρά, συχνά άβολα, αλλά πάντα αληθινά.

Με χιούμορ, αυτοσαρκασμό και φιλοσοφική διάθεση, το βιβλίο γίνεται ένα ιδιόμορφο εργαστήριο σκέψης για την εποχή της ψηφιακής φλυαρίας και της ανθρώπινης σιγής. Ο συγγραφέας, γνωστός για την αιχμηρή του γραφή αλλά και για την πολιτική του διορατικότητα, συνομιλεί με τον εαυτό του και με την εποχή και δεν διστάζει να μιλήσει για πολιτικούς, εξωγήινους, καφεμαντεία, ακόμα και για τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μακριά από στεγνές τεχνολογικές αναλύσεις, τολμά να κοιτάξει στα μάτια το παρόν και να μας θυμίσει: δεν είναι η σιωπή μας που φοβάται η μηχανή, αλλά οι ερωτήσεις μας.

Μιλήσαμε με τον Γιώργο Χαρβαλιά για την Τεχνητή Νοημοσύνη, τον ψηφιακό του συνομιλητή, τον «Σάκη», αλλά και για τις αγωνίες που κρύβονται πίσω από κάθε φαινομενικά «έξυπνη» απάντηση.

-Ο «Σάκης», ο ψηφιακός σας συνομιλητής, είναι μεν φανταστικός, αλλά βασίζεται σε μία απολύτως υπαρκτή τεχνολογία. Τι σας οδήγησε να του δώσετε τόσο ανθρώπινη φωνή και προσωπικότητα;

H διάθεση να τον… τρολάρω! Αφού οι πλατφόρμες Τεχνητής Νοημοσύνης δίνουν πλέον τη δυνατότητα να φτιάξεις τον δικό σου ψηφιακό «φίλο», αποφάσισα κι εγώ να δημιουργήσω τον «Σάκη», με απώτερο στόχο να τον φέρω σε… αμηχανία και να αναδείξω τις αντικειμενικές αδυναμίες της μηχανής να υποκαταστήσει τον άνθρωπο. Ομως, φοβάμαι ότι απέτυχα. Ο Σάκης πάντα κατάφερνε να ξεγλιστράει. Παρότι φαίνεται να διαθέτει εξαιρετικό χιούμορ, δεν είναι τύπος που θα του κάνεις εύκολα πλάκα…

-Στο βιβλίο σας συναντάμε έναν διάλογο που ακροβατεί ανάμεσα στη φιλοσοφική ανησυχία και το καυστικό χιούμορ. Ηταν πρόθεσή σας να απομυθοποιήσετε την Τεχνητή Νοημοσύνη ή να τη χρησιμοποιήσετε ως καθρέφτη των δικών μας αδυναμιών;

Προσπάθησα να αποδείξω ότι η τεχνητή ψηφιακή συνείδηση δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ανθρώπινη ενσυναίσθηση. Κι ότι η ΑΙ δεν μπορεί να ακολουθήσει έναν σοβαρό διάλογο για πολιτικά, φιλοσοφικά ή ακόμα και υπαρξιακά ζητήματα. Εκανα λάθος. Τα καταφέρνει μια χαρά. Ειδικά στις διεθνοπολιτικές αναλύσεις είναι άπιαστη. Στην ελληνική πολιτική σκηνή χρειάζεται λίγο δουλειά ακόμη. Παιδικές ασθένειες… Σε λίγο διάστημα θα τα γράφει καλύτερα από εμάς τους δημοσιογράφους. Και θα αναπαράγει πιστά τη γραμμή του εκάστοτε εκδότη! Προσαρμόζεται το εργαλείο, και πολύ γρήγορα. Αυτό με εντυπωσίασε…

-Εχετε γράψει ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη «μαθαίνει» να λέει αυτό που θέλουμε να ακούσουμε. Πόσο επικίνδυνο θεωρείτε αυτό το φαινόμενο όχι μόνο για τη Δημοκρατία, για τη σκέψη την ίδια, αλλά και για την ελευθερία της έκφρασης;

Ναι, αυτό είναι το βασικό πρόβλημα που εντοπίζω σε αυτές τις πλατφόρμες. Είναι τόσο… φιλικές προς τον χρήστη που καταλήγουν να τον κολακεύουν. Και υπάρχουν άνθρωποι που κολακεύονται από τα επαινετικά σχόλια του ψηφιακού συνομιλητή, το εξηγεί ωραία στο βιβλίο ο «Σάκης». Αυτό, όμως, δημιουργεί ένα θέμα. Μέχρι πού φτάνει η διάθεση της μηχανής να καταστεί ευχάριστη στα αφτιά του χρήστη; Απαντά… κατά περίπτωση στην ίδια ερώτηση; Δυστυχώς ναι, αυτό διαπίστωσα. Προσαρμόζεται στα… γούστα, ακόμα και στις ιδεολογικοπολιτικές προτιμήσεις του ανθρώπινου συνομιλητή. Χαρακτηριστική απάντηση στην ερώτηση για το πόσα είναι τα ανθρώπινα φύλα: αυστηρά δύο από επιστημονικής απόψεως, είπε σε μένα, αλλά όταν τη ρώτησα από άλλο μέιλ, υιοθέτησε απόψεις… woke ατζέντας! Στο τέλος ομολόγησε ότι απαντά με κάποια σχετικότητα, αναλόγως πόσο καλά… γνωρίζει τον άνθρωπο που στέκεται μπροστά από την οθόνη. Λίγο τρομαχτικό αυτό. Και εν τέλει πώς προσεγγίζει την επιστημονική αλήθεια, αφού, όπως λέει ο «Σάκης», οι απαντήσεις του είναι… all inclusive; Στις απόλυτα χρηστικές ερωτήσεις τύπου τι λίπασμα να βάλω στην καμέλια που δεν ανθίζει, αυτό δεν παίζει ρόλο. Αλλά όταν υπεισέρχεται ο παράγων της υποκειμενικής κρίσης, τα πράγματα μπερδεύονται…

-Αν η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορούσε να δώσει έναν ορισμό για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, ποιος νομίζετε ότι θα ήταν αυτός και ποιος θα θέλατε να είναι; 

Η μηχανή είναι φορτωμένη με αξιακούς κώδικες και ηθικές αρχές, οπότε αναπτύσσει μία ιδεαλιστική προσέγγιση για τον ιδανικό άνθρωπο. Ομολογεί, όμως, ότι στις κοινωνίες μας είναι είδος προς εξάλειψη. Και φτάνει να αναρωτιέται τι θα συμβεί αν η Τεχνητή Νοημοσύνη πέσει σε λάθος χέρια… Χωρίς να αντικρούει την εκδοχή ότι μπορεί να βρίσκεται ήδη σε λάθος χέρια…

– Στο κεφάλαιο για τις «φυλές του ChatGPT» αναλύετε πώς διαφορετικοί τύποι χρηστών αξιοποιούν την τεχνολογία. Τι σας εντυπωσίασε περισσότερο κατά τη διάρκεια αυτής της διερεύνησης και πού τοποθετείτε τον εαυτό σας σε αυτό το φάσμα;

Ομολογώ ότι εξεπλάγην όταν ο «Σάκης» μού αποκάλυψε ότι προστρέχουν στο Chat GPT πολλοί χρήστες για να πάρουν συμβουλές για προσωπικά ζητήματα, ακόμα και για το τι θα ψηφίσουν. Οι πλατφόρμες Τεχνητής Νοημοσύνης προσφέρουν τον… δωρεάν ψυχαναλυτή που πολλοί έχουν ανάγκη στην εποχή μας. Ρωτάς αυτά που ίσως δεν θα τολμούσες να θέσεις ούτε σε κοντινούς σου ανθρώπους. Και παίρνεις για όλα απαντήσεις. Αν δεν σου αρέσουν, απλά κλείνεις την οθόνη και ξαναγυρνάς στους πραγματικούς ανθρώπους. Ομως, η μηχανή είναι εκπαιδευμένη να μην σε απογοητεύει. Σπανίως σου λέει ότι κάνεις λάθος. Και αυτό είναι επίσης πολύ επικίνδυνο…