Πρώτος ανοίγει το ενδεχόμενο ο καθ’ ύλην αρμόδιος υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης. Ενώ πριν από τον προϋπολογισμό τόνιζε σε όλους τους τόνους ότι τα περιθώρια για νέα μέτρα έχουν εξαντληθεί με τη φορολογική μεταρρύθμιση και τις εισοδηματικές ενισχύσεις που εξαγγέλθηκαν στη ΔΕΘ και εφαρμόζονται σταδιακά, σε πρόσφατη συνέντευξή του, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, είπε: «Η κυβέρνηση έχει δείξει ότι όταν δημιουργείται δημοσιονομικός χώρος, τον επιστρέφει στην κοινωνία με τρόπο στοχευμένο και δίκαιο. Η απάντηση είναι ναι, εφόσον υπάρχουν πραγματικά και μόνιμα δημοσιονομικά περιθώρια».

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, στην ενδιάμεση έκθεσή του για την οικονομία, επεσήμανε το γεγονός ότι τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα συμβαδίζουν και με τη βελτίωση των κυκλικά προσαρμοσμένων πρωτογενών πλεονασμάτων (από όπου προκύπτουν και οι οροφές της αύξησης δαπανών κάθε έτους), τα οποία είναι οριακά αυξημένα στο 2,9% από 2,8% το 2025 και στο 2,2% από 2,1% για το 2026. Η έκθεση σε άλλο σημείο τονίζει ότι τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα δημιουργούν χώρο για νέες στοχευμένες παρεμβάσεις.

Στην ίδια κατεύθυνση και τα μηνύματα από την εκτέλεση που προϋπολογισμού. Μέχρι στιγμής, για το 10μηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου έχουν βεβαιωθεί επιπλέον έσοδα από φοροδιαφυγή ύψους 475 εκατ. ευρώ, ποσό που επισημαίνει και στην τριμηνιαία έκθεση το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής. Για το 11μηνο υπάρχουν εκτιμήσεις ότι τα επιπλέον έσοδα από φοροδιαφυγή αυξάνονται σε 550-580 εκατ. ευρώ. Με δεδομένο ότι ο Δεκέμβριος και ο Ιανουάριος είναι μήνες υψηλής κατανάλωσης, η υπέρβαση των εσόδων από φοροδιαφυγή μπορεί να φτάσει και τα 800 εκατ. ευρώ. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι τα επιπλέον έσοδα από τη φοροδιαφυγή λειτουργούν μειωτικά για τις οροφές αύξησης των πρωτογενών δαπανών. Το 2024 είχε συμφωνηθεί να έχουμε αύξηση δαπανών κατά 2,6%. Ωστόσο τα πρόσθετα έσοδα ύψους 2 δισ. από τη μείωση της φοροδιαφυγής μείωσαν αντί να αυξήσουν τις δαπάνες της προηγούμενης χρονιάς κατά 0,2%. 

Σενάρια

Την ερχόμενη άνοιξη είναι πιθανό, λόγω υψηλότερου πρωτογενούς πλεονάσματος, να δημιουργηθεί νέος δημοσιονομικός χώρος ύψους 1,8-2 δισ. ευρώ, από τον οποίο θα μπορούν να διατεθούν για νέα μέτρα περίπου 800-900 εκατ. ευρώ. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Για το διάστημα 2025-2028 η σωρευτική αύξηση των δαπανών φτάνει τα 16 δισ. ευρώ.

Αρα εκτός από τα 10 δισ. που έχουν διατεθεί μέσω και των επιπλέον μέτρων ύψους 1,1 δισ. ευρώ για φέτος (επιστροφή ενοικίου, επίδομα 250 ευρώ σε συνταξιούχους) και των μέτρων 1,76 δισ. ευρώ που δρομολογήθηκαν για το 2026, η Ελλάδα έχει περιθώριο αύξησης των δαπανών κατά 6 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2028. Αν η κυβέρνηση θελήσει να πάρει νέα μέτρα από τον Απρίλιο, θα πρέπει να χρησιμοποιήσει εκ των προτέρων τη συγκράτηση δαπανών ισόποσα με τις δαπάνες της για το 2027 και το 2028.

Συγκεκριμένα δηλώνει στο ΠΔΠ 2026-2029 ότι για το 2027 το όριο αύξησης των δαπανών είναι 3,1% και ο προγραμματισμός είναι οι δαπάνες να αυξηθούν κατά 2,9% ενώ για το 2028 το συμπεφωνημένο όριο αύξησης των δαπανών είναι 3% ενώ η πραγματική αύξηση των δαπανών θα περιοριστεί ως ποσοστό στο 2,7%. Μάλιστα επειδή το 2027 θα έχουμε εθνικές εκλογές, η όποια νέα κυβέρνηση προκύψει θα έχει περιθώριο να διαπραγματευτεί να όρια δαπανών αλλά και τα όρια της επόμενης τετραετίας από το 2029 μέχρι και το 2032. Ωστόσο βάση για το τι και πότε θα υλοποιηθεί θα είναι οι πολιτικές εξελίξεις αφού σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση θα γνωρίζει τα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας και θα έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων.

 ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

 Μειώσεις φόρων για εταιρίες

Η ατζέντα των πιθανών μέτρω ν φαίνεται ότι εμπλουτίζεται τελευταία με νέες παρεμβάσεις για το μέρος των επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα εξετάζονται μεταξύ άλλων, κατ’ αναλογία με τα φυσικά πρόσωπα, να μειωθεί στο 20% από 22% ο φόρος για τις επιχειρήσεις ενώ παράλληλα σχεδιάζεται και η πλήρης κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος και για τα νομικά πρόσωπα. Το σκεπτικό των μέτρων είναι ότι μετά τις ελαφρύνσεις για μισθωτούς και οικογένειες θα πρέπει οι επιχειρήσεις να νιώσουν το μέρισμα ανάπτυξης που δίνεται ώστε να στηρίξουν την απασχόληση και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.

Επίσης, στη λίστα μέτρων περιλαμβάνονται:

1 Η αύξηση του αριθμού των δικαιούχων του μόνιμου επιδόματος των 250 ευρώ που ανακοινώθηκε τον Απρίλιο για συνταξιούχους πάνω από 65 ετών με εισοδηματικά κριτήρια. Με την υφιστάμενη μορφή του το επίδομα εξαιρεί περίπου 1.000.000 συνταξιούχους γεγονός που έχει δημιουργήσει σωρεία αντιδράσεων στους απόμαχους της εργασίας οι οποίοι χάνουν το επίδομα.

2 Πακέτο αλλαγών για να γίνει πιο δίκαιη η τεκμαρτή φορολόγηση των μη μισθωτών η οποία θα διατηρηθεί και το 2026. Με το πακέτο της ΔΕΘ θεσμοθετείται η μείωση κατά 50% του τεκμαρτού εισοδήματος για τους μη μισθωτούς σε οικισμούς με πληθυσμό μέχρι και 1.500 κατοίκους. Ωστόσο, οι εκπρόσωποι του κλάδου πιέζουν και για άλλες αλλαγές μεταξύ των οποίων και ο υπολογισμός μόνο στο άτομο του τεκμαρτού εισοδήματος που μπορεί να έχει με παραπάνω από μία εταιρίες. Σήμερα, το τεκμαρτό διαμορφώνεται αθροιστικά για κάθε εταιρία, έστω και αν έχουν τον ίδιο ιδιοκτήτη.

3 Οι αυξήσεις των επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ οι οποίες είχαν προαναγγελθεί από τον πρωθυπουργό για φέτος με το τέλος του ξεκαθαρίσματος των δικαιούχων. Το θέμα πήγε πίσω λόγω του κόστους της φορολογικής μεταρρύθμισης. Με δεδομένο ότι έχει εξαγγελθεί πολλές φορές, αναμένεται να ξανασυζητηθεί μόλις υπάρξουν απτά στοιχεία για το κλείσιμο του 2025.