Το απολίθωμα του κρανίου που εντοπίστηκε το 1960 στο σπήλαιο Πετραλώνων Χαλκιδικής, ένα από τα σημαντικότερα της ευρωπαϊκής προϊστορίας, επαναχρονολογείται με μεγαλύτερη ακρίβεια στα 286.000 ± 9.000 χρόνια.

Η νέα εκτίμηση έρχεται να φωτίσει ένα επιστημονικό μυστήριο που απασχόλησε την κοινότητα για δεκαετίες. Από την πρώτη στιγμή της ανακάλυψης, η ηλικία του κρανίου αποτέλεσε αντικείμενο αντιπαράθεσης, με προτάσεις που κυμάνθηκαν από τις 170.000 έως και τις 700.000 χρόνια. Τα τελευταία χρόνια επικρατούσε η εκτίμηση περίπου στις 250.000, ωστόσο η πρόσφατη εργασία τοποθετεί το εύρημα ακόμη παλαιότερα, προσδίδοντάς του ακόμη μεγαλύτερη σημασία.

Το κρανίο των Πετραλώνων δεν ανήκει ούτε στον σύγχρονο άνθρωπο (Homo sapiens) ούτε στους Νεάντερταλ, αλλά σε μια ξεχωριστή εξελικτική ομάδα, που σχετίζεται με τον Homo heidelbergensis. Πρόκειται για μεταβατική μορφή μεταξύ του Homo erectus και των Νεάντερταλ, γεγονός που καθιστά το απολίθωμα κομβικό για την κατανόηση της ανθρώπινης εξέλιξης στην Ευρώπη.

Η νέα χρονολόγηση βασίστηκε σε μετρήσεις σειράς Ουρανίου (U-series) στον ασβεστίτη που καλύπτει απευθείας το κρανίο. Σε αντίθεση με προηγούμενες απόψεις, αποδείχθηκε ότι ο συγκεκριμένος ασβεστίτης δεν είναι σύγχρονος με τον ασβεστίτη των τοιχωμάτων του θαλάμου, όπου βρέθηκε το εύρημα. Αυτό προσφέρει πιο αξιόπιστα δεδομένα και εξαλείφει αβεβαιότητες που συνόδευαν τις προηγούμενες αναλύσεις.

Η σημασία της νέας χρονολόγησης είναι διπλή. Από τη μία πλευρά, ενισχύει την άποψη ότι στην Ευρώπη του ύστερου Μέσου Πλειστόκαινου συνυπήρχαν διαφορετικοί ανθρώπινοι πληθυσμοί, μερικοί από τους οποίους δεν κατέληξαν ούτε στον Homo sapiens ούτε στους Νεάντερταλ. Από την άλλη, προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την παρουσία και την εξέλιξη του ανθρώπου στον ελλαδικό χώρο, καθιστώντας την Ελλάδα κεντρικό σημείο αναφοράς στη μελέτη της παλαιοανθρωπολογίας.

Το κρανίο των Πετραλώνων συνεχίζει έτσι να προκαλεί το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας. Περισσότερο από μισό αιώνα μετά την ανακάλυψή του, εξακολουθεί να δίνει απαντήσεις αλλά και να γεννά νέα ερωτήματα για το παρελθόν του ανθρώπινου είδους στην Ευρώπη.