Τα Δυτικά Βαλκάνια μπορούν να γίνουν πυλώνες σταθερότητας. Η ευρωπαϊκή προοπτική για τις έξι χώρες της περιοχής τις έχει κάνει να σκέφτονται ολοένα και περισσότερο τη συμβολή τους στην ασφάλεια και την άμυνα της Ε.Ε.

Tα δεδομένα

Το Μαυροβούνιο και η Αλβανία συμβάλλουν στις ομάδες μάχης του ΝΑΤΟ σε Λετονία και Βουλγαρία. Στην Αλβανία γίνονται προσπάθειες για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην αμυντική βιομηχανία της χώρας. Τα Τίρανα σχεδιάζουν να κατασκευάσουν νέες εγκαταστάσεις αποθήκευσης και εκπαίδευσης για την καλύτερη υποστήριξη των αποστολών του ΝΑΤΟ. Στη Βόρεια Μακεδονία, το καλοκαίρι, πραγματοποιήθηκε μία μεγάλης κλίμακας άσκηση του ΝΑΤΟ. Ακόμη και ο στενότερος φίλος της Μόσχας, η Σερβία, εκμεταλλεύεται την άμυνα της Ευρώπης. Τον περασμένο Μάιο, οι ρωσικές ξένες μυστικές υπηρεσίες κατηγόρησαν το Βελιγράδι ότι παρέδωσε, μέσω μεσαζόντων, πυρομαχικά στο Κίεβο.

Τα Δυτικά Βαλκάνια φιλοξενούν περίπου 200 εταιρίες στον αμυντικό τομέα, που βρίσκονται, κυρίως, στη Σερβία και τη Βοσνία. Εχουν την ικανότητα να παράγουν πυρομαχικά συμβατά τόσο με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ όσο και με τις πρώην προδιαγραφές του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Πέρα από τα πυρομαχικά, τα Δυτικά Βαλκάνια θα πρέπει να είναι σε θέση να βυθιστούν σε κοινούς ευρωπαϊκούς μηχανισμούς, προγράμματα και χρηματοπιστωτικά μέσα για την ενίσχυση του αμυντικού βιομηχανικού τομέα.

Το 2014, η Σερβία έγινε η πρώτη χώρα εκτός Ε.Ε. που καθιέρωσε επίσημες σχέσεις εργασίας με την Ενωση. Η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία υπέγραψαν συμπράξεις ασφάλειας και άμυνας με την Ε.Ε. Ιδανικά και οι έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει να γίνουν μέλη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Αμυνας, ενδεχομένως χωρίς δικαίωμα ψήφου μέχρι να ενταχθούν στην Ε.Ε. Ομως, και από την πλευρά της Ε.Ε. υπάρχει διάθεση για εμβάθυνση της συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.

Εμπόδια

Φυσικά, υπάρχουν και εμπόδια. Το ένα είναι οι διαφορές που έχουν μεταξύ τους οι χώρες της περιοχής. Οσο η Σερβία εισάγει στρατιωτικό εξοπλισμό από Ρωσία και Κίνα, η συνεργασία θα αντιμετωπίσει εμπόδια. Η μετάβαση στις δυτικές πλατφόρμες -όπως τα αεροσκάφη Rafale της Γαλλίας- θα πάρει χρόνο. Η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ της Σερβίας και των γειτόνων της θα θέσει ένα ερωτηματικό για την αμυντική βιομηχανική συνεργασία.

Ενα ακόμη πιο δύσκολο εμπόδιο είναι ο τομέας της ασφάλειας σε ολόκληρη την περιοχή. Σε αρκετές χώρες, ο πρωταρχικός ρόλος των στρατιωτικών, των μυστικών υπηρεσιών και της Αστυνομίας είναι να διατηρούν τη δύναμη των κατεστημένων, αντί να εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.

Ενα ακόμη εμπόδιο είναι ότι οικονομίες μικρού μεγέθους δεν μπορούν να προσελκύσουν στρατηγικές επενδύσεις. Αυτό θα μπορούσε να αντισταθμιστεί εν μέρει από την εγχώρια ζήτηση, που συνδέεται με τον στρατιωτικό εκσυγχρονισμό. Ωστόσο, οι αμυντικές δαπάνες εξακολουθούν να κυμαίνονται κάτω από το 2% του ΑΕΠ, πολύ κάτω από το σημείο αναφοράς (3,5%) που εγκρίθηκε στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη τον περασμένο Ιούνιο.

Χρειάζονται συνεργασίες

Τα Δυτικά Βαλκάνια βρίσκονται στον δρόμο για να συνεισφέρουν στην ευρωπαϊκή ασφάλεια, αλλά πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα για να επιτευχθεί αυτός ο προορισμός. Οι κυβερνήσεις των Δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει να συνεργαστούν για την ανάπτυξη κοινών έργων, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στον αμυντικό βιομηχανικό τομέα και την επίτευξη των αυξημένων δαπανών για την ασφάλεια στην Ε.Ε. Τα τρία μέλη του ΝΑΤΟ -η Αλβανία, η Βόρεια Μακεδονία και το Μαυροβούνιο- θα μπορούσαν να δείξουν τον δρόμο. Θα πρέπει να επενδύσουν σε εταιρικές σχέσεις με μέλη της Ε.Ε., για να εκσυγχρονίσουν τους στρατούς τους και τον τομέα της ασφάλειας και να ενσωματωθούν σταδιακά στις νέες αμυντικές πρωτοβουλίες της Ενωσης.