Βάζουμε ένα τεράστιο ερωτηματικό, επειδή σε κανένα από τα ελληνικά δημοσιεύματα, αλλά ούτε και στα ξένα που το έγραψαν (βασικά τα ελληνοαμερικανικά Μέσα του εξωτερικού), δεν αναφέρεται κάτι περισσότερο. Αν και παντού αναπαράγεται με τον ίδιο σχεδόν πανομοιότυπο τρόπο, πουθενά δεν υπάρχει μία παραπάνω πληροφορία ούτε για την καταγωγή του ούτε για το πώς βρέθηκε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια ούτε αν είναι, π.χ., τρίτης ή τέταρτης γενιάς Ελληνοαμερικανός. Αντιθέτως, υπάρχουν διάσπαρτες αναφορές στο Διαδίκτυο πως κατάγεται από την Κροατία.

Ούτε στο επίσημο βιογραφικό του υπάρχει αντίστοιχη αναφορά, ενώ η απάντηση που λάβαμε από το chatbot της Britannica έχει ως εξής: «Ο John M. Martinis είναι Αμερικανός φυσικός, γεννημένος το 1958, γνωστός για το έργο του στην κβαντική υπολογιστική. Η διαθέσιμη βιογραφία δεν αναφέρει καμία ελληνική καταγωγή ή κληρονομιά. Θα θέλατε να μάθετε περισσότερα για τη συμβολή του στην κβαντική υπολογιστική;». Μάλλον βιαστήκαμε να χαρούμε.

Εύλογο, λοιπόν, το ερώτημα πώς προέκυψε η «ελληνοαμερικανική ιδιότητα», αλλά και πώς έγινε, αν έγινε, η διασταύρωση. Προφανώς, η κατάληξη του επωνύμου του δεν αρκεί για να πολιτογραφηθεί ως ελληνικής καταγωγής. Πάντως, είναι αλήθεια πως ασφαλώς και θα είχε ξεχωριστό ενδιαφέρον αν ο Τζον Μαρτίνις είχε κάποια σχέση με την Ελλάδα. Αλλωστε, στη μακρά ιστορία των βραβείων Νόμπελ, η ελληνική συμμετοχή, άμεση ή έμμεση, είναι μικρή, με κριτήρια ποσοτικά. Γιώργος Σεφέρης (Νόμπελ Λογοτεχνίας, 1963), Οδυσσέας Ελύτης (επίσης Νόμπελ Λογοτεχνίας, 1979), Χριστόφορος Πισσαρίδης (Ελληνοκύπριος, Νόμπελ Οικονομικών 2010), Ντέμης Χασάμπης (Βρετανός, γιος Ελληνοκύπριου, Νόμπελ Χημείας 2024).

Σε κάθε περίπτωση, είτε ο Μαρτίνις κατάγεται από την Ελλάδα είτε από την Κροατία, αυτό που παραμένει αδιαμφισβήτητο είναι η σπουδαία δουλειά που κάνουν οι επιστήμονες στο επίπεδό του. Με τις ανακαλύψεις τους συμβάλλουν στην επιστημονική πρόοδο, νικούν αρρώστιες και απαντούν στα μεγάλα ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ερωτήματα που δεν έχουν σύνορα.