Το Πολυτεχνείο είναι μία από εκείνες τις σπάνιες στιγμές όπου ο συλλογικός παλμός ενός λαού συναντήθηκε με το θάρρος μιας γενιάς. Μιας γενιάς νέων ανθρώπων που δεν είχαν καμία εγγύηση ότι ο αγώνας τους θα δικαιωνόταν, ότι θα έβγαιναν ζωντανοί, ότι το κόστος δε θα ξεπερνούσε το προσωπικό τους όριο. Κι όμως στάθηκαν. Όχι επειδή νόμιζαν ότι θα γίνουν σύμβολα, αλλά επειδή αρνήθηκαν να ζήσουν σκυφτοί.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται να θυμόμαστε ότι η 17η Νοέμβρη δεν είναι μόνο οι φωνές από τα μεγάφωνα, ούτε τα συνθήματα που ίσως καταντούν ρουτίνα. Είναι η υπενθύμιση ότι η δημοκρατία δεν είναι δεδομένη, ότι η ελευθερία δεν κατοχυρώνεται μια κι έξω, ότι η αξιοπρέπεια δεν είναι πολυτέλεια αλλά καθημερινή επιλογή.

Μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει διαρκώς, όπου η πληροφορία τρέχει πιο γρήγορα από την κρίση μας και όπου η αδικία συχνά ντύνεται με θεσμικούς τρόπους, η μνήμη του Πολυτεχνείου αποκτά μια νέα, επείγουσα σημασία: μας επιστρέφει στην ευθύνη του πολίτη. Όχι του θεατή.

Κάθε γενιά κουβαλά το δικό της Πολυτεχνείο. Κάθε εποχή έχει τα δικά της «όχι» να πει απέναντι στη βία, στην αυθαιρεσία, στην αδιαφορία, στην παραχάραξη της αλήθειας. Το ζήτημα δεν είναι να συγκρίνουμε μεγέθη ηρωισμού· το ζήτημα είναι να αναγνωρίζουμε τις στιγμές που μας ζητούν να σταθούμε όρθιοι. Να μην κάνουμε πίσω όταν η αδικία προσπαθεί να παρουσιαστεί ως κανονικότητα. Να επιμένουμε ότι η αξιοπρέπεια είναι δικαίωμα, όχι προνόμιο.

Αν κάτι διδάσκει το Πολυτεχνείο είναι το απλό αλλά θεμελιώδες: η ελευθερία θέλει φωνή. Θέλει ανθρώπους που δεν φοβούνται να την υπερασπιστούν, ακόμη κι όταν δεν είναι βολικό. Θέλει μνήμη ζωντανή, όχι μνήμη που χρησιμοποιείται κατά το δοκούν.

Και ίσως τελικά γι’ αυτό η 17η Νοέμβρη παραμένει τόσο επίκαιρη. Γιατί μας υπενθυμίζει πως ό,τι κερδήθηκε με αίμα και θάρρος δεν επιτρέπεται να χαθεί από αδιαφορία. Γιατί η δημοκρατία δεν είναι παρελθόν. Είναι καθημερινό στοίχημα. Κι εμείς, κάθε χρόνο τέτοια μέρα, καλούμαστε να αποφασίσουμε αν θα το τιμήσουμε πραγματικά.

Γιατί το Πολυτεχνείο δεν είναι μουσειακό έκθεμα. Είναι μια ανοικτή πληγή και ταυτόχρονα μια πυξίδα: δείχνει τι σημαίνει να λες «όχι» όταν όλα γύρω σου απαιτούν «ναι». Δείχνει τι σημαίνει να στέκεσαι απέναντι στην αυθαιρεσία, ακόμη κι όταν γνωρίζεις ότι μπορεί να χάσεις.

Και ίσως αυτό να είναι το πιο σημαντικό: η 17η Νοέμβρη δεν είναι επέτειος ηρωισμού. Είναι επέτειος ευθύνης.
Για το τι υπερασπιζόμαστε.
Για το τι ανεχόμαστε.
Για το αν ακούμε ακόμη τις φωνές που ζητούν δικαιοσύνη, ελευθερία, ισότητα.

Γιατί η μνήμη που βολεύεται, παύει να είναι μνήμη — γίνεται δικαιολογία.
Κι εμείς δεν έχουμε ανάγκη από άλλες δικαιολογίες. Έχουμε ανάγκη από αλήθεια.