Παράλληλα, από την εμφάνιση της νόσου έχουν θανατωθεί πάνω από 300.000 ζώα, ενώ 1.300 κτηνοτροφικές μονάδες παραμένουν κλειστές, δημιουργώντας τον κίνδυνο ελλείψεων στην αγορά και κατ’ επέκταση και ανατιμήσεων σε κρέατα και γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα και κυρίως στη φέτα.

Σχέδιο δράσης

Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται και το Σχέδιο Δράσης 10 ημερών που ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και περιλαμβάνει την παρουσία κτηνιάτρων του ΥπΑΑΤ στο πεδίο, την εντατικοποίηση των επιτόπιων ελέγχων, καθώς επίσης και την ενθάρρυνση των κτηνοτρόφων σχετικά με την τήρηση και εφαρμογή των μέτρων βιοασφάλειας. Μάλιστα, από τη Δευτέρα δεκάδες σταθμοί απολύμανσης λειτουργούν σε οδικά δίκτυα σε την Ελλάδα, προκειμένου να απολυμαίνονται τα οχήματα που μπαίνουν και βγαίνουν από κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Στόχος των αυστηρότερων μέτρων είναι να αποφευχθεί το lockdown, δηλαδή η καθολική απαγόρευση μετακίνησης και διακίνησης όλων των ζώων σε όλη τη χώρα, ώστε να περιοριστεί η εξάπλωση της νόσου.

Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, από τις 15 έως τις 19 Σεπτεμβρίου εντοπίστηκαν 87 ενεργές εστίες ευλογιάς και στις εκτροφές που παρουσιάστηκαν κρούσματα, ο αριθμός των ζώων αγγίζει τις 18.000.

Παρέμβαση

Στις διαστάσεις που έχει λάβει η κατάσταση στην ελληνική κτηνοτροφία λόγω της ευλογιάς προβάτων, αναφέρεται η ΕΘΕΑΣ και ο Δήμος Δυτικής Αχαΐας σε επιστολή που απέστειλαν στο ΥπΑΑΤ, ζητώντας άμεσα συνάντηση.

Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα της ραγδαίας εξάπλωσης της νόσου αναφέρει τον Δήμο Δυτικής Αχαΐας, όπου τα μέτρα που ελήφθησαν δεν κατάφεραν να περιορίσουν το πρόβλημα, σημειώνοντας ότι οι συνέπειες πλήττουν όχι μόνο τους κτηνοτρόφους, αλλά και την τοπική οικονομία, οδηγώντας σε υπολειτουργία τυροκομεία, απώλεια θέσεων εργασίας και σοβαρή κοινωνική αναστάτωση.

«Σύμφωνα με καταγγελίες συνεταιρισμών-μελών μας, η βιωσιμότητα των κτηνοτροφικών τους εκμεταλλεύσεων, απειλείται πλέον άμεσα από τη ραγδαία εξάπλωση της ζωονόσου», επισημαίνεται στην επιστολή.

Στην περίπτωση του Δήμου Δυτικής Αχαΐας, τονίζεται ότι παρά τα μέτρα, ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνεται καθημερινά με γεωμετρική πρόοδο, ενώ ο εγκλεισμός των ζώων και η επιβολή ζωνών καραντίνας εντείνουν την οικονομική και ψυχολογική πίεση στους κτηνοτρόφους. Δεν πρόκειται για μία ακόμη υγειονομική κρίση, αλλά για έναν βίαιο και ανεξέλεγκτο κλονισμό του παραγωγικού ιστού της υπαίθρου. Οι κτηνοτρόφοι, οι άνθρωποι που κρατούν ζωντανή την αγροτική παραγωγή, βρίσκονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο ολοκληρωτικού αφανισμού.

«Η κρίση όμως δεν περιορίζεται στους στάβλους. Οι συνέπειες εξαπλώνονται αλυσιδωτά σε ολόκληρη την τοπική οικονομία:

* Τοπικά τυροκομεία οδηγούνται σε υπολειτουργία ή αναστολή λόγω έλλειψης πρώτης ύλης.

* Εργαζόμενοι στον τομέα της μεταποίησης και διακίνησης μένουν χωρίς εργασία.

* Επιχειρήσεις και καταστήματα που στηρίζονται στη ρευστότητα της αγροτικής παραγωγής βλέπουν τον κύκλο εργασιών τους να μηδενίζεται», αναφέρει η ΕΘΕΑΣ.

Στο πλαίσιο αυτό, ζητά συνάντηση με την ηγεσία του ΥπΑΑΤ «προκειμένου να τεθούν επί τάπητος προβλήματα τα οποία έχουν κλονίσει τον κτηνοτροφικό κόσμο και να αναζητηθούν ουσιαστικές λύσεις και τρόποι συντονισμένης αντιμετώπισής τους».

Νότιο Αιγαίο

Αντίστοιχα, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ενημερώνει τους κτηνοτρόφους για τα κρούσματα ευλογιάς που εντοπίστηκαν, καλώντας τους να είναι σε εγρήγορση και να ενημερώνουν άμεσα τις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας. Υπενθυμίζει, δε, ότι τα μέτρα που πρέπει να τηρούνται είναι τα εξής:

* Ελαχιστοποίηση των επισκέψεων στην κτηνοτροφική εκμετάλλευση

* Χρήση ειδικής ενδυμασίας για την εργασία στον στάβλο

* Απολύμανση με εγκεκριμένα απορρυπαντικά σε κάθε είσοδο-έξοδο του στάβλου

* Απαγόρευση μετακίνησης ζώων χωρίς άδεια

* Απαγόρευση εισόδου σε οχήματα, ιδιαίτερα αυτά που μεταφέρουν τα ζώα

* Σχολαστική απολύμανση βυτίων γάλακτος

* Προμήθεια ζωοτροφών από αξιόπιστες πηγές

Απόκρυψη κρουσμάτων

Παράλληλα, οι Αρχές ζητούν από τους κτηνοτρόφους να επιδείξουν υπευθυνότητα και σε περίπτωση ενδείξεων ότι κάποιο ζώο νοσεί, θα πρέπει να ενημερώνουν άμεσα τις κτηνοτροφικές υπηρεσίες και να τηρείται το πρωτόκολλο. Αλλωστε, ο αρμόδιος υπουργός έχει επισημάνει ότι υπάρχουν περιπτώσεις ανά την Ελλάδα, που οι κτηνοτρόφοι αποκρύπτουν τα κρούσματα ή δεν τηρούν τα περιοριστικά μέτρα, ενισχύοντας τη μετάδοση της ευλογιάς.

Σύμφωνα με το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, στην Ελασσόνα, την προηγούμενη εβδομάδα συνελήφθησαν δύο κτηνοτρόφοι οι οποίοι μετέφεραν τα κοπάδια τους σε απόσταση 1.500 και 500 μέτρων, αντίστοιχα, από τις σταβλικές εγκαταστάσεις, παραβιάζοντας την ισχύουσα απαγόρευση.

Ανάλογες εικόνες καταγράφονται και σε άλλες περιοχές. Για παράδειγμα, στην Ξάνθη τρεις κτηνοτρόφοι τιμωρήθηκαν με πρόστιμα 2.500, 800 και 5.357,5 ευρώ, με τους φακέλους να διαβιβάζονται στον εισαγγελέα, για τα περαιτέρω.

Στην Αχαΐα, οι Αρχές διερευνούν εάν το νόσημα υπήρχε στην περιοχή της Λακόπετρας τουλάχιστον δύο μήνες πριν υπάρξει επίσημη ενημέρωση. Το αποτέλεσμα ήταν να θανατωθούν περισσότερα από 6.000 ζώα.

Ανάλογες περιπτώσεις διερευνώνται και σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις στις Σέρρες, όπου βρέθηκαν ζώα που ήταν νεκρά πριν ειδοποιηθούν οι Αρχές.

Γιατί δεν προκρίνεται η λύση του εμβολιασμού

Η συζήτηση για τον εμβολιασμό ως μέσο αντιμετώπισης της ευλογιάς στα πρόβατα έχει επανέλθει με ένταση από τους κτηνοτρόφους, ωστόσο σύμφωνα με κύκλους του ΥπΑΑΤ, η επιλογή αυτή δεν αποτελεί ούτε επιστημονικά τεκμηριωμένη ούτε εμπορικά βιώσιμη λύση. Αντιθέτως, υπογραμμίζουν, ότι εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους που απειλούν την εξαγωγική ναυαρχίδα της χώρας: τη φέτα ΠΟΠ, αλλά και το σύνολο της αιγοπροβατοτροφίας.

Οι λόγοι

Εξηγούν, δε, επτά λόγους που δεν μπορεί ο εμβολιασμός των ζώων να αποτελεί λύση:

1 Απώλεια του καθεστώτος «ελεύθερης χώρας από ευλογιά»: Η Ελλάδα, μέχρι σήμερα, παραμένει σε καθεστώς «καθαρής χώρας». Ο εμβολιασμός θα ανατρέψει αυτή την ισορροπία, οδηγώντας σε αυστηρούς περιορισμούς στις εξαγωγές. Η αποκατάσταση του «ελεύθερου» καθεστώτος απαιτεί 8-10 χρόνια, διάστημα που καμία οικονομία δεν μπορεί να αντέξει.

2 Αμεσο πλήγμα στις εξαγωγές: Η φέτα, προϊόν ΠΟΠ με αξία  1 δισ.  ευρώ ετησίως, κινδυνεύει να χάσει αγορές-κλειδιά. Το 2024 οι εξαγωγές ανήλθαν σε 785 εκατ. ευρώ. Ηδη η Σερβία έχει απαγορεύσει την εισαγωγή αιγοπροβατοτροφικών προϊόντων από την Ελλάδα λόγω της επιζωοτίας. Με τον εμβολιασμό, χώρες που δεν αναγνωρίζουν την αρχή της «περιφερειοποίησης» θα κλείσουν την πόρτα στα ελληνικά προϊόντα.

3 Αναξιοπιστία των εμβολίων: Τα διαθέσιμα εμβόλια δεν είναι εγκεκριμένα από την Ε.Ε., προέρχονται από χώρες όπως η Τουρκία, Πακιστάν και η Ινδία, και βασίζονται σε παλιά στελέχη του ιού. Η αποτελεσματικότητά τους αμφισβητείται από την επιστημονική κοινότητα. Καμία επιστημονική τεκμηρίωση δεν υπάρχει για τις ποσότητες και τις δόσεις που πρέπει να χορηγηθούν.

4 Απουσία τεστ διαφοροποίησης (DIVA): Δεν υπάρχει δυνατότητα διάκρισης αν ένα ζώο έχει αντισώματα λόγω νόσησης ή λόγω εμβολιασμού. Αυτό σημαίνει ότι κάθε θετικό δείγμα θα οδηγεί σε σφαγή ολόκληρου κοπαδιού, ακόμα κι αν τα ζώα είναι εμβολιασμένα.

5 Το εμβόλιο δεν υποκαθιστά τα μέτρα εκρίζωσης: Θανατώσεις, απολυμάνσεις, περιορισμοί μετακινήσεων, δειγματοληψίες και εργαστηριακοί έλεγχοι παραμένουν αναπόφευκτα. Ο εμβολιασμός απλώς προσθέτει γραφειοκρατία και σύγχυση, χωρίς να αναιρεί την υφιστάμενη στρατηγική.

6 Υψηλές απαιτήσεις σε κάλυψη και πόρους: Για να θεωρηθεί αποτελεσματικός ο εμβολιασμός, θα έπρεπε να καλύψει τουλάχιστον το 75% του πληθυσμού αιγοπροβάτων. Αυτό σημαίνει εκατομμύρια δόσεις, τεράστιο κόστος και επιπλέον ανθρώπινους πόρους που δεν υπάρχουν.

7 Αποτυχία σε τρίτες χώρες: Η Τουρκία εφαρμόζει εμβολιασμούς εδώ και πάνω από 10 χρόνια. Παρόλα αυτά η ευλογιά παραμένει ενδημική, με μόνιμες ζημιές στην κτηνοτροφία της.

Τι προβλέπεται

Οπως επισημαίνουν στελέχη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο (Κανονισμός Ε.Ε. 2020/687) είναι σαφές: σε περίπτωση επιζωοτίας, προβλέπονται θανάτωση και καταστροφή των μολυσμένων εκτροφών. Ο εμβολιασμός δεν αποτελεί μέρος της στρατηγικής εκρίζωσης.

Επιπλέον, αναφέρουν ότι σε καμία χώρα της Ε.Ε. δεν έχει εφαρμοστεί εμβολιασμός για την ευλογιά. Γιατί, λοιπόν, να γίνει η Ελλάδα το «πειραματόζωο»; Και τονίζουν ότι το ρίσκο είναι δυσανάλογα μεγαλύτερο από το όφελος. Ο εμβολιασμός θα ήταν μια βεβιασμένη πολιτική επιλογή με τεράστιο κόστος για τους κτηνοτρόφους, την οικονομία και τη διεθνή εικόνα της χώρας.

«Η μάχη κατά της ευλογιάς απαιτεί ψυχραιμία, επιστημονική τεκμηρίωση και στρατηγική διορατικότητα. Ο εμβολιασμός δεν είναι λύση, είναι παγίδα. Η Ελλάδα δεν πρέπει να θυσιάσει τη φέτα και την κτηνοτροφία της σε ένα αμφίβολο πείραμα. Ο μόνος ασφαλής δρόμος είναι η συνέχιση της στρατηγικής εκρίζωσης, με αυστηρή τήρηση των μέτρων και αποφασιστική στήριξη των παραγωγών», υπογραμμίζουν οι ίδιες πηγές.