H εφαρμογή που ανέπτυξε μία ομάδα νέων Ελλήνων επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου ξεκίνησε από την Τρίπολη, επεκτάθηκε σε Ελβετία, Γερμανία και Νορβηγία και από εκεί, ίσως, ταξιδέψει σε άλλες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής. Πίσω από τη μέθοδο VaccineHero, που ήδη εφαρμόζεται σε ελληνικά ιατρεία και βραβεύτηκε πρόσφατα στην Ελβετία, βρίσκεται ο εμπνευστής της, Μανώλης Γουάλλας, καθηγητής Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Βίωμα

Η ιδέα δεν προήλθε από απλή επιστημονική περιέργεια, όπως λέει, αλλά από ένα προσωπικό βίωμά του. Στην πραγματικότητα, μάλιστα, γεννήθηκε από την παρατήρηση της δυσκολίας ενός ενήλικου ατόμου και όχι παιδιού – και συγκεκριμένα της συζύγου του.

«Η σύζυγός μου είχε πολύ μεγάλο πρόβλημα με τις βελόνες στην εγκυμοσύνη, ενώ έπρεπε κάθε μήνα να υποβάλλεται σε εξετάσεις. Μου έλεγε, λοιπόν: “Ασε με να πεθάνω καλύτερα παρά να δώσω αίμα”. Από αυτήν την κατάσταση γεννήθηκε η πρώτη ιδέα», αφηγείται ο κ. Γουάλλας μιλώντας στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής.

Διαπιστώνοντας ο ίδιος πόσο βαθιά είχε χαραχθεί στη μνήμη της συζύγου του η εμπειρία των παιδικών εμβολιασμών, ώστε να την επηρεάζουν ακόμη και στην ενήλικη ζωή της, γεννήθηκε η πρώτη σκέψη. «Αργότερα, όταν ήρθαν στον κόσμο τα παιδιά μας και τα βλέπαμε, επίσης, να ζορίζονται στα εμβόλια, να ακούγονται στριγκλιές μέσα από το ιατρείο του παιδιάτρου, συνειδητοποίησα ότι αυτή η πρώτη εμπειρία του παιδιού με τον γιατρό μπορεί να σημαδέψει τη σχέση του με την Ιατρική για μια ζωή».

Ο Μανώλης Γουάλλας τότε αποφάσισε να δράσει: Πώς θα μπορούσε η τεχνολογία να μετατρέψει μια τραυματική εμπειρία σε κάτι θετικό, ακόμη και διασκεδαστικό; Ετσι, συνδυάζοντας τη βαθιά προσωπική του ευαισθησία με την τεχνολογική του κατάρτιση, ο επιστήμονας κατάφερε, μαζί με την ομάδα του από το Εργαστήριο Γνώσης και Αβεβαιότητας (ΓΑΒ Lab) του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, να μετατρέψει μια εμπειρία ζωής σε εργαλείο, που σήμερα αποτελεί ένα διεθνές πρότυπο.

Περίπου 15 χρόνια

Η δημιουργία του VaccineHero κράτησε περίπου 15 χρόνια. Η ομάδα των πρωτοπόρων ερευνητών ανέπτυξε μια τεχνολογία που συνδυάζει το διαδραστικό παιχνίδι και την Τεχνητή Νοημοσύνη, με σκοπό την απόσπαση της προσοχής των παιδιών και τη μείωση του άγχους, ώστε ο εμβολιασμός να γίνεται μια πιο φιλική διαδικασία. Κάτι σαν παιχνίδι. Το VaccineHero χρησιμοποιεί τεχνολογία εικονικής πραγματικότητας (VR). Το παιδί φοράει μία μάσκα και βλέπει μία ιστορία όπου το ίδιο γίνεται ήρωας.

«Ερχεται ένας βοηθός του μάγου και του ζητά βοήθεια για να σώσει τον κόσμο», εξηγεί ο καθηγητής. «Πριν ξεκινήσει, πρέπει να φορέσει τη μαγική του ασπίδα. Τη στιγμή που στη φαντασία του παιδιού ο μάγος τού ακουμπά το χέρι, ο γιατρός απολυμαίνει το σημείο με βαμβάκι και οινόπνευμα. Οταν “ενεργοποιείται” η ασπίδα, γίνεται και η ένεση. Το παιδί νομίζει ότι συμμετέχει στην ιστορία και δεν καταλαβαίνει καν ότι έκανε το εμβόλιο».

Το αποτέλεσμα, όπως δείχνουν τα δεδομένα, είναι εντυπωσιακό. Οι ερευνητές κατάφεραν να μετρήσουν και να τεκμηριώσουν επιστημονικά τη δυσφορία των παιδιών, αναπτύσσοντας μία ειδική κλίμακα μέτρησης (FACTS), η οποία βασίζεται στην παρατήρηση.

«Υστερα από περίπου 300 εμβολιασμούς, καταγράψαμε και το δημοσιεύσαμε στον επιστημονικό Τύπο ότι η χρήση του VaccineHero μειώνει το άγχος και τη δυσφορία των παιδιών για τα εμβόλια, κατά τουλάχιστον 40%», σημειώνει ο καθηγητής Γουάλλας.

«Και -το πιο σημαντικό- εξαφανίζει σχεδόν εντελώς (στο 100% μέχρι στιγμής) τις περιπτώσεις παιδιών που υποφέρουν τόσο, ώστε να μην μπορούν να εμβολιαστούν», αναφέρει. Οι επιστήμονες, λοιπόν, δεν σχεδίασαν απλώς μία εφαρμογή, αλλά μία «γέφυρα» ανάμεσα στον φόβο και την εμπιστοσύνη.

Εφαρμογή

Στην Ελλάδα, η μέθοδος εφαρμόζεται ήδη σε παιδιατρικά ιατρεία και δημόσιες δομές, όπως το Κέντρο Υγείας Μαρκοπούλου και το Γενικό Νοσοκομείο Λακωνίας στους Μολάους. Παιδίατροι που συμμετείχαν στις πιλοτικές δοκιμές εντάσσουν πλέον το VaccineHero στην καθημερινή τους πράξη.

«Συνεργαζόμαστε με αρκετούς ιδιώτες παιδιάτρους, που είναι αυτοί οι οποίοι κάνουν τον κύριο όγκο των παιδικών εμβολιασμών στη χώρα», λέει ο κ. Γουάλλας, διευκρινίζοντας, ωστόσο, ότι η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου δεν λειτουργεί ως startup και το κίνητρο δεν είναι επιχειρηματικό – κερδοσκοπικό.

«Δεν πάμε να βγάλουμε χρήματα. Αν ποτέ υπάρξουν έσοδα, επιστρέφουν στους φοιτητές ή στην κοινωνία», λέει ο καθηγητής με έμφαση. Ωστόσο, το VaccineHero έχει ήδη ξεπεράσει τα σύνορα της Ελλάδας.

«Μας πλησίασαν νοσοκομείο από την Ελβετία και κλινική που πραγματοποιεί εμβολιασμούς στη Νορβηγία, έχουμε ξεκινήσει κάποιες συνεργασίες και συνεργαζόμαστε και με τη Γερμανία. Πήραμε το πρώτο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό της Hejuba στην Ελβετία και τώρα εργαζόμαστε πάνω στο project της προσαρμογής της εφαρμογής μας σε ξένες γλώσσες, π.χ. στα γερμανικά», αποκαλύπτει ο καθηγητής.

«Το πιο όμορφο», καταλήγει ο Μανώλης Γουάλλας, «είναι όταν το παιδί βγάζει τη μάσκα μετά τον εμβολιασμό και ρωτάει: “Πότε θα κάνουμε το εμβόλιο;”. Και τότε ο γιατρός τού απαντά: “Μα, μόλις το κάναμε”».

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ

«Το όνειρό μας είναι να το δίνουμε δωρεάν»

Το VaccineHero δεν είναι μόνο τεχνολογία, αλλά μια πράξη παιδαγωγικής ευαισθησίας και κοινωνικής φροντίδας, λέει ο καθηγητής Γουάλλας: «Το όνειρό μας είναι να μπορέσουμε να το δώσουμε δωρεάν, ώστε να βοηθήσει όλα τα παιδάκια. Προς το παρόν, το προσφέρουμε περίπου στο κόστος του εξοπλισμού, που ξεκινά περίπου από τα 250 ευρώ, ώστε να μπορούν οι γιατροί να το χρησιμοποιούν χωρίς επιπλέον επιβάρυνση».

Η εφαρμογή συνεχίζει να εξελίσσεται. Η ομάδα σχεδιάζει νέες ιστορίες και σενάρια, ενώ εξετάζει και πιθανές επεκτάσεις σε άλλες ιατρικές πράξεις, όπως οι αιμοληψίες.  «Αν και η μέθοδος έχει φτιαχτεί για εμβολιασμούς, πιστεύουμε ότι μπορεί να βοηθήσει και αλλού, ιδίως σε παιδιά που φοβούνται τις βελόνες», λέει ο ίδιος.

ΟΙ ΑΦΑΝΕΙΣ ΗΡΩΕΣ

Η ομάδα του Εργαστηρίου Γνώσης και Αβεβαιότητας

 «Θέλω να αναφερθούν όλοι», τονίζει ο καθηγητής με σεβασμό προς τους συνεργάτες του στο Εργαστήριο Γνώσης και Αβεβαιότητας (ΓΑΒ Lab) του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Η ομάδα του VaccineHero αποτελείται από τους εξής:

• Μανώλης Γουάλλας, καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (επικεφαλής έργου).
• Βασίλης Πουλόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής (υπεύθυνος τεχνολογικής ανάπτυξης).
• Σταύρος Αντωνόπουλος, διευθυντής ΤΕΠ στο Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» (ιατρική τεκμηρίωση και κλινικές δοκιμές).
• Βασιλική Ρέντουλα, υποψήφια διδάκτωρ στο Southern Illinois University (προγραμματισμός λογισμικού).
• Εύη Τόγια, υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (προώθηση και προβολή).