Εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από την ασθένεια σε όλο τον κόσμο, αλλά οι θεραπείες επιλέγονται κυρίως με βάση τα συμπτώματα και ενδέχεται να μην είναι αποτελεσματικές, επειδή δεν στοχεύουν στην ξεχωριστή βιολογία του κάθε ασθενούς.

Τώρα, οι επιστήμονες εντόπισαν δύο νέους βιολογικούς τύπους σκλήρυνσης κατά πλάκας χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη, μια απλή εξέταση αίματος και μαγνητικές τομογραφίες. Οι ειδικοί δήλωσαν ότι αυτή η «συναρπαστική» ανακάλυψη θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στη θεραπεία της νόσου σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σε μια έρευνα στην οποία συμμετείχαν 600 ασθενείς, υπό την ηγεσία του University College London (UCL) και του Queen Square Analytics, οι ερευνητές εξέτασαν τα επίπεδα μιας ειδικής πρωτεΐνης στο αίμα που ονομάζεται νευροϊνίδια ελαφριάς αλυσίδας στον ορό (sNfL). Η πρωτεΐνη αυτή μπορεί να βοηθήσει στην ένδειξη των επιπέδων βλάβης των νευρικών κυττάρων και να σηματοδοτήσει πόσο ενεργή είναι η νόσος.

Τα αποτελέσματα της sNfL και οι μαγνητικες τομογραφίες του εγκεφάλου των ασθενών ερμηνεύτηκαν από ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης, το SuStaIn. Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο ιατρικό περιοδικό Brain, αποκάλυψαν δύο διακριτούς τύπους σκλήρυνσης κατά πλάκας: πρώιμη sNfL και όψιμη sNfL.

Στον πρώτο υποτύπο, οι ασθενείς παρουσίαζαν υψηλά επίπεδα sNfL στα αρχικά στάδια της νόσου, με ορατή βλάβη σε ένα τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζεται μεσολόβιο. Επίσης, ανέπτυξαν γρήγορα εγκεφαλικές βλάβες. Αυτός ο τύπος φαίνεται να είναι πιο επιθετικός και ενεργός, σύμφωνα με τους επιστήμονες.

Στον δεύτερο υποτύπο, οι ασθενείς παρουσίασαν συρρίκνωση του εγκεφάλου σε περιοχές όπως ο μεταιχμιακός φλοιός και εν τω βάθει φαιά ουσία πριν από την αύξηση των επιπέδων sNfL. Αυτός ο τύπος φαίνεται να είναι πιο αργός, με εμφανή βλάβη να εμφανίζεται αργότερα.

Οι ερευνητές λένε, σύμφωνα με τον Guardian, ότι η ανακάλυψη αυτή θα επιτρέψει στους γιατρούς να κατανοήσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια ποιοι ασθενείς διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για διάφορες επιπλοκές, ανοίγοντας το δρόμο για πιο εξατομικευμένη φροντίδα.

Ο κύριος συγγραφέας της μελέτης, ο Dr Arman Eshaghi του UCL, είπε: «Η σκλήρυνση κατά πλάκας δεν είναι μία ασθένεια και οι τρέχοντες υποτύποι δεν περιγράφουν τις υποκείμενες αλλαγές στους ιστούς, τις οποίες πρέπει να γνωρίζουμε για να την θεραπεύσουμε.

Χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης σε συνδυασμό με έναν ευρέως διαθέσιμο δείκτη αίματος με μαγνητική τομογραφία, καταφέραμε να δείξουμε για πρώτη φορά δύο σαφή βιολογικά πρότυπα της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Αυτό θα βοηθήσει τους κλινικούς γιατρούς να κατανοήσουν σε ποιο στάδιο της νόσου βρίσκεται ένας ασθενής και ποιοι μπορεί να χρειάζονται στενότερη παρακολούθηση ή νωρίτερη, στοχευμένη θεραπεία».

Στο μέλλον, όταν το εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης υποδείξει ότι ένας ασθενής πάσχει από πρώιμη sNfL σκλήρυνση κατά πλάκας, θα μπορεί να γίνει υποψήφιος για θεραπείες υψηλότερης αποτελεσματικότητας και να παρακολουθείται πιο στενά, δήλωσε ο Eshaghi.

Αντίθετα, σε όσους έχουν όψιμη sNfL σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί να προσφερθούν διαφορετικοί τύποι θεραπειών, όπως εξατομικευμένες θεραπείες για την προστασία των εγκεφαλικών κυττάρων ή των νευρώνων. «Οι καινοτομίες θα είναι επομένως διττές: Να μετασχηματίσουν τις κλινικές και νευρολογικές εξετάσεις, οι οποίες δεν έχουν αλλάξει εδώ και αιώνες, με τη βοήθεια αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης, και να παρέχουν εξατομικευμένες θεραπείες με βάση το προφίλ της νόσου».

Η Caitlin Astbury, ανώτερη διευθύντρια επικοινωνίας έρευνας στην MS Society, μια φιλανθρωπική οργάνωση, δήλωσε: «Αυτή είναι μια συναρπαστική εξέλιξη στην κατανόηση της σκλήρυνσης κατά πλάκας.

«Αυτή η μελέτη χρησιμοποίησε μηχανική μάθηση για να εξετάσει δεδομένα μαγνητικής τομογραφίας και βιοδεικτών από άτομα με υποτροπιάζουσα-επαναληπτική και δευτερογενή προοδευτική σκλήρυνση κατά πλάκας. Συνδυάζοντας αυτά τα δεδομένα, κατάφεραν να προσδιορίσουν δύο νέους βιολογικούς υποτύπους της σκλήρυνσης κατά πλάκας.

«Τα τελευταία χρόνια, έχουμε αναπτύξει μια καλύτερη κατανόηση της βιολογίας της νόσου. Ωστόσο, επί του παρόντος, οι ορισμοί βασίζονται στα κλινικά συμπτώματα που εμφανίζει ένα άτομο. Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια πολύπλοκη νόσος και αυτές οι κατηγορίες συχνά δεν αντικατοπτρίζουν με ακρίβεια τι συμβαίνει στο σώμα, γεγονός που μπορεί να δυσχεράνει την αποτελεσματική θεραπεία της».

Υπάρχουν περίπου 20 θεραπευτικές επιλογές για άτομα με υποτροπιάζουσα σκλήρυνση κατά πλάκας και μερικές αρχίζουν να εμφανίζονται για την προοδευτική σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλά για πολλούς δεν υπάρχουν επιλογές, είπε η Astbury. «Όσο περισσότερα μαθαίνουμε για την πάθηση, τόσο πιο πιθανό είναι να βρούμε θεραπείες που μπορούν να σταματήσουν την εξέλιξη της νόσου.

«Αυτή η έρευνα προστίθεται στα αυξανόμενα στοιχεία που υποστηρίζουν την απομάκρυνση από τους υπάρχοντες περιγραφικούς όρους της σκλήρυνσης κατά πλάκας (όπως «υποτροπιάζουσα» και «προοδευτική») και την υιοθέτηση όρων που αντικατοπτρίζουν την υποκείμενη βιολογία της πάθησης. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στον εντοπισμό των ατόμων που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εξέλιξης της νόσου και να επιτρέψει την παροχή πιο εξατομικευμένης θεραπείας».