Περισσότερα από σαράντα χρόνια αίματος και θλίψης μετρούν τα ελληνικά γήπεδα. Από τον θάνατο του Άρη Δημητριάδη το 1983 έως τον 20χρονο της Χαλκίδας το 2025, δεκαπέντε άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους εξαιτίας της τυφλής οπαδικής βίας — ενός φαινομένου που, παρά τους νόμους, τις παραιτήσεις και τις εξαγγελίες, εξακολουθεί να σημαδεύει την κοινωνία.

Παρά τα συνεχή μέτρα, η οπαδική βία εξακολουθεί να θερίζει. Οι οικογένειες των θυμάτων ζουν με το ανείπωτο βάρος της απώλειας, ενώ η κοινωνία επαναλαμβάνει τον ίδιο κύκλο αγανάκτησης και λήθης. Κάθε νέο περιστατικό επαναφέρει το ίδιο ερώτημα: πόσοι ακόμη πρέπει να χαθούν για να αλλάξει κάτι πραγματικά;

Όπως εξηγεί στο ET Magazine του Eleftherostypos.gr η Νικολίνα Στρατηγάκη, Κλινική Διευθύντρια και ψυχολόγος του Psy-Nest, η ακραία βία στους οπαδούς δεν είναι απλώς αποτέλεσμα θυμού ή ανταγωνισμού, αλλά πηγάζει από βαθύτερες ψυχολογικές ανάγκες: την ανάγκη για ανήκειν, ταυτότητα και αξία.

Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν μέσα στην ομάδα μια δύναμη που δεν νιώθουν αλλού, ειδικά όταν βιώνουν χαμηλή αυτοεκτίμηση ή κοινωνική απομόνωση. Η ομαδική ταύτιση, σημειώνει, λειτουργεί σαν ψυχολογική «πανοπλία» που νομιμοποιεί πράξεις τις οποίες ένα άτομο μόνο του δεν θα τολμούσε.

Απώλεια ελέγχου και ηθική απεμπλοκή

Μέσα στη μάζα, ο άνθρωπος συχνά χάνει την αίσθηση της ατομικής ευθύνης, φαινόμενο γνωστό ως αποατομίκευση (deindividuation). Η ανωνυμία και η συλλογική ταυτότητα διευκολύνουν τη βία, ιδίως όταν η ομάδα εγκρίνει τέτοιες συμπεριφορές. Η ηθική απεμπλοκή, που περιγράφει ο Bandura, κάνει τον αντίπαλο να φαίνεται λιγότερο «άνθρωπος», μετατρέποντας τη βία σε «δικαιολογημένη» πράξη πίστης.

Ατομική ή συλλογική ευθύνη;

Σύμφωνα με την κ. Στρατηγάκη, η ευθύνη δεν είναι ποτέ μονοδιάστατη. Κάθε άτομο φέρει προσωπική ευθύνη, αλλά η ομαδική πίεση μπορεί να αλλοιώσει την κρίση. Τα κλασικά πειράματα Asch και Milgram απέδειξαν πόσο εύκολα οι άνθρωποι συμμορφώνονται ή υπακούν σε αυθεντίες, ακόμη και όταν πράττουν ενάντια στις αξίες τους.

Από το πάθος στο μίσος

Η έντονη ταύτιση με μια ομάδα χωρίζει τον κόσμο σε «εμάς» και «εκείνους». Ο αντίπαλος παύει να είναι άτομο και μετατρέπεται σε σύμβολο απειλής. Το πάθος για την ομάδα γίνεται ζήτημα ταυτότητας, και η ήττα ισοδυναμεί με προσωπική απώλεια. Έτσι, η βία μοιάζει με «υπεράσπιση του ανήκειν», ενώ το μίσος προς τον αντίπαλο συχνά ενισχύει τη συνοχή μέσα στην ίδια την ομάδα.

Ο πρώτος κύκλος αίματος

Η αρχή έγινε στις 9 Σεπτεμβρίου 1983 στη Θεσσαλονίκη, με τον 18χρονο ποδηλάτη Άρη Δημητριάδη, που έπεσε θύμα αναιτιολόγητης επίθεσης τριών ατόμων. Έξι ημέρες μετά, υπέκυψε στα τραύματά του στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ.

Θύματα στα γήπεδα από την οπαδική βία

Το 1986, ο Χαράλαμπος Μπλιώνας σκοτώθηκε στη Λάρισα, όταν φωτοβολίδα καρφώθηκε στον λαιμό του πριν από τον αγώνα ΑΕΛ – ΠΑΟΚ.

Πέντε χρόνια αργότερα, το 1991, ο Γιώργος Παναγιώτου, 17 ετών, δέχθηκε φωτοβολίδα στη Νέα Φιλαδέλφεια και πέθανε λίγα λεπτά μετά. Την ίδια χρονιά, δύο φίλοι του ΠΑΟΚ, Ευθύμιος Λιάκας και Κώστας Ντόλιας, κάηκαν ζωντανοί από βόμβα μολότοφ στην εθνική οδό, επιστρέφοντας από αγώνα στην Αθήνα.

Δεκαετίες οδύνης

Δύο χρόνια αργότερα, τον Απρίλιο του 1993 μετά από αγώνα Παναθηναϊκού – Ολυμπιακού στο μπάσκετ στο κλειστό της Γλυφάδας δολοφονήθηκε ο 25χρονος τότε οπαδός των πράσινων Γιώργος Καρνέζης. Ο Καρνέζης είχε πάει με την παρέα του να δει τον αγώνα ανάμεσα στους «αιώνιους» και μισή ώρα μετά το τέλος της αναμέτρησης βρισκόταν στο πλάι της κεντρικής πλατείας της Γλυφάδας μαζί με πέντε φίλους του. Εκεί έγινε αντιληπτός από 23χρονο ο οποίος τον μαχαίρωσε ενώ βρισκόταν μέσα στο αυτοκίνητο και άφησε σχεδόν ακαριαία την τελευταία του πνοή. Η δολοφονία του Καρνέζη είχε ως αποτέλεσμα την αναβολή του 5ου τελικού των πλέι-οφ στην Α1 του μπάσκετ.

Στις 29 Μαρτίου 2007 γράφθηκε μία από τις πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία του ελληνικού αθλητισμού. Πριν από τον αγώνα Ολυμπιακού – Παναθηναϊκού για το Φάιναλ-4 του Κυπέλλου Ελλάδας Γυναικών στο βόλεϊ που επρόκειτο να διεξαχθεί στο κλειστό της Παιανίας οπαδοί των «αιώνιων» είχαν δώσει ραντεβού θανάτου. Οι συμπλοκές ανάμεσα σε περίπου 400 οπαδούς των δύο ομάδων επί της Λεωφόρου Λαυρίου ήταν σφοδρές και από πολλαπλά χτυπήματα αλλά και μαχαιριές τραυματίστηκε θανάσιμα ο 22χρονος τότε Μιχάλης Φιλόπουλος που άφησε στο οδόστρωμα την τελευταία του πνοή.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής οι οπαδοί των δύο ομάδων είχαν δώσει αρχικό ραντεβού οι μεν του Παναθηναϊκού στο Χαλάνδι, οι δε του Ολυμπιακού στον Πειραιά με σημείο της μοιραίας συνάντησης τη Λεωφόρο Λαυρίου. Η δολοφονία του Φιλόπουλου προκάλεσε τη διακοπή κάθε αθλητικής δραστηριότητας για δύο εβδομάδες.

Το 2011, ο Γιάννης Ρουσάκης έπεσε νεκρός από μαχαιριές στην παραλιακή του Ηρακλείου, ενώ το 2014 ο Κώστας Κατσούλης ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου στη Νέα Αλικαρνασσό, κατά τη διάρκεια αγώνα Γ’ Εθνικής.

Τα πιο πρόσφατα θύματα από την οπαδική βία

Το 2017, ο Νάσος Κωνσταντίνου, φίλαθλος του ΠΑΟΚ, παρασύρθηκε από αυτοκίνητο στη Θεσσαλονίκη, προσπαθώντας να ξεφύγει από κουκουλοφόρους. Το 2020, ο Τόσκο Μποζατζίσκι, οπαδός της Botev Plovdiv, σκοτώθηκε επίσης στη Θεσσαλονίκη μετά από επίθεση οπαδών του ΠΑΟΚ.

Η δολοφονία του Άλκη Καμπανού στις 1 Φεβρουαρίου 2022, στη Χαριλάου, σόκαρε το πανελλήνιο. Ο 19χρονος δέχθηκε θανατηφόρα χτυπήματα από ομάδα χούλιγκανς, σε μια αναίτια επίθεση που συγκλόνισε τη χώρα.

Το συμβάν προκάλεσε εντύπωση για τη σκληρότητά του, αλλά πολύ περισσότερο για το γεγονός ότι – όπως προέκυψε από τη μετέπειτα έρευνα της αστυνομίας – ήταν εντελώς απρόκλητο, ούτε υπήρχε κάποια προηγούμενη σύνδεση των εμπλεκομένων ατόμων. Συγκεκριμένα, λίγο μετά τα μεσάνυχτα (περίπου στις 00:20) της 1ης Φεβρουαρίου του 2022, ο 19χρονος Άλκης Καμπανός βρισκόταν με την παρέα του, πέντε ατόμων συνολικά, στα σκαλοπάτια της εισόδου της πολυκατοικίας του επί της οδού Θεοδώρου Γαζή 18, στη Χαριλάου Θεσσαλονίκης.

Τότε δύο αυτοκίνητα με χούλιγκαν του ΠΑΟΚ σταμάτησαν στο σημείο και ρώτησαν τον Άλκη και την παρέα του τι ομάδα είναι. Ο Άλκης, μη γνωρίζοντας τι επρόκειτο να ακολουθήσει είπε ότι είναι Άρης και οι χούλιγκαν του ΠΑΟΚ επιτέθηκαν στον νεαρό και στην παρέα του με μαχαίρια, ρόπαλα και άλλα αιχμηρά αντικείμενα. Ο Άλκης δέχθηκε επίθεση από δρεπανοειδές μαχαίρι τύπου καραμπίτ και τραυματίστηκε στο πόδι, με αποτέλεσμα να χάσει λίγο αργότερα τη ζωή του από ακατάσχετη αιμορραγία.

Άλλα δύο παιδιά της παρέας του έφεραν επίσης σοβαρά τραύματα, αλλά εν τέλει επιβίωσαν. Τα άλλα δύο άτομα της παρέας του κατάφεραν να διαφύγουν από τους δράστες χωρίς να τραυματιστούν. Το μαχαίρι που προκάλεσε το μοιραίο χτύπημα βρέθηκε το πρωί της Τρίτης – στο πλαίσιο των ερευνών της ΕΛΑΣ – λίγα μέτρα μακριά από το σημείο του εγκλήματος, πεταμένο στον δρόμο, πλάι σε απορρίμματα.

Η σύγχρονη τραγωδία

Στις 3 Νοεμβρίου 2025, στη Χαλκίδα, ένας 20χρονος, ο Μάριος Ρουμπής, πέθανε από αιχμηρά χτυπήματα μετά από συμπλοκή οπαδών δύο ομάδων. Επτά άτομα συνελήφθησαν, ενώ η αστυνομία κατέσχεσε τα οχήματα και ταυτοποίησε τους δράστες. Το περιστατικό ανέδειξε ξανά τη ρίζα του προβλήματος: την ατιμωρησία, την κουλτούρα μίσους και τη συνενοχή της σιωπής.

Τραγική υπενθύμιση των κινδύνων που παραμένουν αποτέλεσε και ο θάνατος του 31χρονου αστυνομικού Γιώργου Λυγγερίδη, ο οποίος υπέκυψε στις 27 Δεκεμβρίου 2023, έπειτα από τραυματισμό με ναυτική φωτοβολίδα κατά τη διάρκεια επεισοδίων στον Ρέντη.