Συχνά – πυκνά, ακούγεται από την πλευρά του επιχειρηματικού κόσμου το παράπονο ότι «οι τράπεζες δεν δανείζουν» και ότι «για όλα φταίει η μαύρη λίστα του Τειρεσία, που οι περισσότεροι μπήκαν μέσα στην περίοδο της κρίσης». Είναι, όμως, έτσι;

Η απάντηση δεν είναι εύκολη, ούτε απόλυτη. «Ναι», οι τράπεζες δανείζουν πολύ δυσκολότερα από πριν από την κρίση, «ναι» το παρελθόν του καθενός έχει επίπτωση στο αν θα δανειστεί ή όχι και «όχι» η Τειρεσίας δεν εγκρίνει ούτε απορρίπτει αιτήματα για νέα δάνεια. Η κάθε τράπεζα αποφασίζει με βάση τη δική της πολιτική και σε ό,τι αφορά το πιστωτικό παρελθόν… δεν είναι γραμμένο σε πέτρα. Επίσης, είναι αλήθεια ότι στην πράξη χιλιάδες επιχειρήσεις δεν έχουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό, αλλά οι λόγοι είναι πιο σύνθετοι και δεν έχουν πάντα να κάνουν με παλιές οφειλές.

Η εικόνα

Τα πρόσφατα στατιστικά από την ίδια την Τειρεσίας δείχνουν ξεκάθαρα ότι η εικόνα «καθολικού αποκλεισμού» των επιχειρήσεων από την πίστη, λόγω ιστορικού, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα:

* 72,3% έχουν είτε ενήμερες χορηγήσεις είτε κανένα αρνητικό στοιχείο.

* 20,3% των επιχειρήσεων έχουν ενεργές Συμβάσεις Αθέτησης Υποχρεώσεων (ΣΑΥ).

* 3,7% έχουν ΣΑΥ όλες εξοφλημένες.

* 18,9% έχουν χορηγήσεις με καθυστέρηση άνω των 90 ημερών.

Τα παραπάνω μεγέθη δεν είναι αμοιβαία αποκλειόμενα, ωστόσο δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων είτε δεν φέρει αρνητικά στοιχεία είτε είναι απολύτως ενήμερη στις υποχρεώσεις της. Αυτό όμως αφορά την Τειρεσίας και τα στοιχεία της. Το τι φάκελο έχει για τον καθένα η κάθε τράπεζα και το πώς παίρνει τις δικές της αποφάσεις είναι άλλο θέμα…

Από την ίδια την Τειρεσίας, εξηγούν πως η διεθνής πρακτική των credit bureaus είναι να παρέχουν πληροφορίες, όχι να αξιολογούν αιτήματα. Η τελική απόφαση για τη χορήγηση πιστώσεων λαμβάνεται αποκλειστικά από τον πιστωτή, με βάση τα δικά του κριτήρια, τις πολιτικές και τα διαθέσιμα δεδομένα. Ακόμα και αν υπάρχουν «αρνητικά» στοιχεία ή παλιά «μαύρη λίστα», δεν παραμένουν επ’ αόριστον.

Τα χρέη της κρίσης

Σημαντικό είναι η ΣΑΥ ή αλλιώς Σύμβαση Αθέτησης Υποχρεώσεων, όπου μπορεί να γκρεμίσει τις πιθανότητες δανεισμού, όμως και αυτό διαγράφεται αυτόματα μετά την πάροδο 10 ετών, ανεξαρτήτως αν έχει προηγηθεί αποπληρωμή. Συνεπώς, στοιχεία που δημιουργήθηκαν την περίοδο της κρίσης (2010–2015) έχουν ήδη απαλειφθεί από τη βάση και δεν μεταδίδονται. Οπως εξηγούν οι αρμόδιοι, δεν μπορεί σήμερα να υφίσταται φραγή δανεισμού με αφορμή αυτά.

Διαγραφή εξοφλημένων

Οφειλές από χορηγήσεις που έχουν αποπληρωθεί διαγράφονται από το αρχείο της Τειρεσίας στα 5 έτη. Επομένως, καμία τέτοια εγγραφή προγενέστερη του 2020 δεν παραμένει σήμερα ενεργή. Αντίθετα, μόνο οι οφειλές που εξακολουθούν να είναι απαιτητές διατηρούνται, όπως προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο.

Ο ρόλος

Τα γραφεία πίστης, όπως η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ στην Ελλάδα, αποτελούν βασικό θεσμό για τη διασφάλιση της εμπορικής πίστης, της υγιούς λειτουργίας των αγορών και της ανάπτυξης της οικονομίας και δεν εμπλέκεται ποτέ στην αξιολόγηση ή λήψη αποφάσεων για χορηγήσεις. Οι αποφάσεις αυτές λαμβάνονται αποκλειστικά από τις τράπεζες που τις στηρίζουν βάσει της πιστοδοτικής τους πολιτικής και των ποσοτικών και ποιοτικών μοντέλων που την υποστηρίζουν, τη διάθεση της κάθε τράπεζας για ανάληψη κινδύνων (risk appetite) και τις επιταγές των εποπτικών αρχών. Ετσι, οι πληροφορίες που παρέχει η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ χρησιμοποιούνται από τράπεζες και επιχειρήσεις επικουρικά, σε συνδυασμό με πλήθος άλλων δεδομένων (π.χ. εισοδήματα, κλάδος δραστηριότητας, περιουσία, εγγυήσεις, πιστωτική πολιτική κάθε ιδρύματος).

Τι σημαίνει και πώς χτίζεται το πιστωτικό σκορ

Το πιστωτικό σκορ είναι ένας τριψήφιος αριθμός που βαθμολογεί την πιστοληπτική συμπεριφορά από το 1 μέχρι το 600. Οι δανειστές, κυρίως οι τράπεζες, χρησιμοποιούν το πιστωτικό σκορ του υποψήφιου δανειολήπτη, μαζί με όλα τα άλλα στοιχεία που έχουν για εκείνον, για να εκτιμήσουν τη δυνατότητα αποπληρωμής μίας νέας πίστωσης. Αν κάποιος έχει υψηλό σκορ είναι ευκολότερο να πάρει δάνειο, ενώ, αν έχει χαμηλό, είτε να μην τον δανείσουν ή να έχει ακριβότερο επιτόκιο. Χαμηλό ή υψηλό το σκορ, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα για την έγκριση ή μη ενός δανείου. Οι τράπεζες αποφασίζουν η καθεμία, με βάση τα δικά της κριτήρια και τις υπόλοιπες πληροφορίες που έχουν για τον δανειολήπτη. Σε κάθε περίπτωση, όποιος θέλει μπορεί να ενημερωθεί για το πιστωτικό σκορ του, υποβάλλοντας αίτηση μέσα από τον ιστότοπο της Τειρεσίας.

Μεταβάλλεται

Το πιστωτικό σκορ είναι δυναμικό. Παράγεται με βάση το σύνολο των δεδομένων στα αρχεία δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς της Τειρεσίας (ΣΑΥ-ΣΥΠ-ΣΣΧ) και αλλάζει κάθε φορά που αλλάζουν τα δεδομένα του δανειολήπτη. Πολλά χρέη, καθυστερήσεις πληρωμών και κακό ιστορικό φέρνουν μικρό σκορ, αλλά αυτό δεν είναι γραμμένο σε πέτρα. Αν οι οφειλές αποπληρωθούν, το σκορ αυξάνεται ξανά. Σύμφωνα με την Τειρεσίας, παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν το πιστωτικό σκορ είναι η συνέπεια στην αποπληρωμή δανείων, αν οι πληρωμές γίνονται στην ώρα τους ή υπάρχουν καθυστερήσεις, αν υπάρχει αδυναμία αποπληρωμής και αν κάποιος είναι υπερχρεωμένος, με πολλά ανοιχτά δάνεια.

Συνέπεια

Ο καλύτερος τρόπος για να αυξήσει κάποιος ένα χαμηλό σκορ είναι να αποπληρώσει τις οφειλές του και να μην καθυστερεί την πληρωμή δόσεων. Γενικά, η συνεπής συμπεριφορά σε βάθος χρόνου επιβραβεύεται και αυτό αφορά όλες τις μορφές δανείων. Δηλαδή, ακόμα και αν κάποιος πληρώνει στην ώρα του το στεγαστικό του δάνειο, αλλά καθυστερεί κάθε μήνα την πληρωμή της πιστωτικής του κάρτας, αυτό έχει αρνητική επίπτωση.