Μέχρι και πριν από λίγες μέρες η διεθνής τιμή του πετρελαίου δεν απασχολούσε κανέναν, αφού ήταν σταθερά πτωτική και οι αγορές είχαν υιοθετήσει την πρόβλεψη της παγκόσμιας επιβράδυνσης λόγω και των δασμών Τραμπ. Τώρα, όμως, οι δύο επιβαρυντικοί αυτοί παράγοντες φαίνεται να συνδυάζονται προκαλώντας μεγαλύτερη ανησυχία στις αγορές.

Ερωτήματα

Μετά τις πρώτες μέρες της σύγκρουσης του Ισραήλ με το Ιράν, όλοι πλέον αναρωτιούνται αν η σύρραξη θα οδηγήσει το Ιράν σε μία επιθετική ενέργεια που θα βάλει σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια της Δύσης. Αν δηλαδή θα αποκλείσει τα Στενά του Ορμούζ, του περάσματος των 95 χλμ. ανάμεσα στον Κόλπο του Ομάν και τον Περσικό Κόλπο, μέσω του οποίου περνά το 30% του αραβικού πετρελαίου και του 20% του υγροποιημένου φυσικού αερίου προς τη Δύση, εκτινάσσοντας στα ύψη τις τιμές ενέργειας. Μια εναλλακτική  θα είναι το Ιράν να χτυπήσει με το οπλοστάσιο των βαλλιστικών πυραύλων που διαθέτει τα πετρελαϊκά αποθέματα στη Σαουδική Αραβία ή σε άλλες χώρες της περιοχής. Ο στόχος θα είναι να επηρεάσει αρνητικά τις τιμές ενέργειας και οι δυτικές χώρες να πληρώσουν το κόστος. Ειδικά για την Ελλάδα η κατάσταση θα έχει τέσσερις βασικές συνέπειες:

1 Η πρώτη είναι ο πληθωρισμός, ο οποίος θα επηρεαστεί αν οι τιμές ενέργειας μπουν σε σταθερά ανοδική πορεία. Ειδικά για τη χώρα μας οι συνέπειες θα είναι σχετικά βαρύτερες, αφού η ενέργεια δεν ανεβάζει μόνο τις τιμές στα υγρά καύσιμα και στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά και στο σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών του Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή. Τούτο, ενώ η Ελλάδα έχει ήδη επισημανθεί από τον Μάιο ως η χώρα η οποία κινείται αντίθετα από την υπόλοιπη Ευρώπη σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό. Συγκεκριμένα, ο εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή αυξήθηκε τον Μάιο στο 3,3% από 2,6% τον Απρίλιο, ενώ στην ευρωζώνη καταγράφηκε τον Μάιο μείωση 1,9% από 2,2% τον προηγούμενο μήνα. Μάλιστα, οι χαμηλές διεθνείς τιμές πετρελαίου ήταν η βασική αιτία για το ότι οι τιμές ενέργειας επηρέαζαν πτωτικά τον μέσο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, ο οποίος αυξήθηκε στο 2,5% τον Μάιο από 2% τον Απρίλιο. Το πόσο θα επιβαρυνθεί ο πληθωρισμός θα εξαρτηθεί από τη διάρκεια των εχθροπραξιών και βέβαια τη ζημιά την οποία θα προκαλέσει στην εφοδιαστική αλυσίδα των προϊόντων ενέργειας.

2 Οι επενδύσεις είναι ένας ακόμη τομέας που αναμένεται να έχουμε συνέπειες δεδομένου ότι στην αβεβαιότητα για τους δασμούς Τραμπ ήρθε να προστεθεί και η αβεβαιότητα από τη νέα ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή. Ο κίνδυνος αφορά στις άμεσες ξένες επενδύσεις, οι οποίες το 2024 έφτασαν τα 6,2 δισ. ευρώ και θα χρειαστεί να αυξηθούν αντί να μειωθούν. Προς το παρόν η Ελλάδα έχει ως «ασπίδα» ένα τεράστιο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ύψους περίπου 15 δισ. ευρώ.

3 Οι εξαγωγές: Η ζημιά θα εξαρτηθεί από τις συνέπειες που θα έχει η παράλληλη κρίση στην Ε.Ε., η οποία αναμένεται, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ΕΚΤ, να αναπτυχθεί το 2025 με ρυθμό πέριξ του 1%. Αν η πρόβλεψη αυτή αναθεωρηθεί κοντά στο μηδέν, τότε οι ελληνικές εξαγωγές, οι οποίες κατευθύνονται σε ποσοστό 65% προς την Ε.Ε., θα έχουν σημαντική μείωση. Επίσης, συνέπειες αναμένεται ότι θα έχει και ο τουρισμός, αν όχι μέχρι τον Αύγουστο, τουλάχιστον για τους μήνες μέχρι και το τέλος της σεζόν.

4 Τέταρτη σοβαρή επίπτωση για την Ελλάδα θα είναι η αύξηση στο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών λόγω της εξάρτησης της Ελλάδας από εισαγωγές. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών έφτασε πέρσι το 6,5% του ΑΕΠ και αναμένεται να υποχωρήσει φέτος στο 5,3% του ΑΕΠ. Για να δώσουμε μια πιο σαφή εικόνα του κινδύνου, το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι συνάλλαγμα που φεύγει από τη χώρα για να καλύψει τις ανάγκες της. Αν οι τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου αυξηθούν στα επίπεδα του 2022, τότε η πίεση θα είναι μεγαλύτερη από την πρόσφατη ενεργειακή κρίση. Η αιτία είναι ότι εκτός από την πίεση στο ΑΕΠ που θα ασκούν οι εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων, θα δεχόμαστε ως χώρα και πίεση από την ανάγκη των εισαγωγών για την υλοποίηση των επενδύσεων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που βαίνει προς ολοκλήρωση. Το μόνο ανάχωμα απέναντι σε μια ενεργειακή κρίση θα είναι το ισχυρό ευρώ το οποίο θα λειτουργεί ως «κυματοθραύστης» σε πολύ μεγάλες αυξήσεις των διεθνών τιμών.