Τα αποτελέσματα της δυναμικής διαχείρισης του χρέους, που έφτασε στο τέλος Ιουνίου τα 368 δισ. ευρώ, είναι ήδη ορατά. Μόνο από την αναβάθμιση της οικονομίας στην επενδυτική βαθμίδα ΒΒΒ- και στη συνέχεια σε ΒΒΒ, αλλά και τη στάση των αγορών, οι οποίες τιμολογούν τα ελληνικά ομόλογα σε ακόμη ανώτερη βαθμίδα, υπολογίζεται ότι η Ελλάδα κερδίζει κάθε χρόνο από 800 εκατ. έως και 1 δισ. σε σύγκριση με την περίοδο εκτός της επενδυτικής βαθμίδας.

Τα χρήματα αυτά ελαφρύνουν τις δαπάνες για τόκους και γίνονται δημοσιονομικός χώρος για νέες ελαφρύνσεις και επενδύσεις. Δεν θα πρέπει να ξεχνά κανείς ότι στο τέλος του 2009, όταν η Ελλάδα έμπαινε σταδιακά στην περίοδο των μνημονίων, ενώ διατηρούσε ακόμη τη βαθμίδα Α, πλήρωνε για τόκους 15,8 δισ. ευρώ, ενώ φέτος θα πληρώσει 4,5 δισ. ευρώ.

Βασική προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων είναι η συνέχιση της ανάπτυξης της οικονομίας με ρυθμό 2% ή και υψηλότερο και η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων πάνω από 2% του ΑΕΠ που θα μειώνουν «αυτόματα» σε ετήσια βάση το χρέος κατά 4,5% του ΑΕΠ. Τούτο μαζί με συνετή δημοσιονομική διαχείριση που δεν θα δημιουργεί νέα ελλείμματα. Σε επίπεδο διαχείρισης χρέους ο ΟΔΔΗΧ θα συνεχίσει τη δυναμική για περαιτέρω βελτίωση των όρων χρηματοδότησης και μείωσης των αποδόσεων των ομολόγων σε σταθερά χαμηλά επίπεδα.

Η πρώτη από αυτές αφορά στην πρόωρη αποπληρωμή του διμερούς δανείου ύψους 52,9 δισ. ευρώ της Ελλάδας με τις χώρες της ευρωζώνης (GLA) 10 χρόνια νωρίτερα, το 2031 αντί για το 2041 που έληγε κανονικά. Η Ελλάδα έχει αποπληρώσει πρόωρα, από το 2022, 7 δόσεις του δανείου, συνολικού ύψους 18,6 δισ. ευρώ, οι οποίες καλύπτουν τις δόσεις μέχρι και το 2028. Φέτος, η Ελλάδα αναμένεται να αποπληρώσει άλλη μία διπλή δόση ύψους 5,3 δισ. ευρώ. Το σχέδιο είναι οι πρόωρες αποπληρωμές να συνεχιστούν με διπλές δόσεις μέχρι και το 2031, ώστε να έχουμε ολοσχερή εξόφληση του δανείου. Με την εξόφληση του διμερούς δανείου με την ευρωζώνη η Ελλάδα θα έχει αποπληρώσει στο σύνολό τους τα δάνεια του πρώτου μνημονίου (τα 8,5 δισ. προς το ΔΝΤ έχουν εξοφληθεί, επίσης πρόωρα, το 2022) και θα έχει κερδίσει περίπου 700 εκατ. ευρώ σε τόκους.

Εξομάλυνση μετά το 2032

Η πρόωρη αποπληρωμή των δανείων του πρώτου μνημονίου θα εξομαλύνει τις πληρωμές των δανείων και του δεύτερου μνημονίου. Ως γνωστόν, από το 2032 και μετά η Ελλάδα θα αρχίσει να αποπληρώνει τα δάνεια ύψους 90 δισ. ευρώ που πήρε με το δεύτερο μνημόνιο από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και μαζί τους αναβαλλόμενους τόκους ύψους 25 δισ. ευρώ επί του δανείου, οι οποίοι βρίσκονται σε περίοδο χάριτος μέχρι και το 2032.

Οι τόκοι και το κεφάλαιο δεν θα καταβάλλονται σε ισόποσες δόσεις, αλλά αναλογικά με τα ποσά επί του δανείου του EFSF που εκταμίευε σταδιακά η Ελλάδα στο δεύτερο μνημόνιο. Συνεπώς, μια αύξηση του κόστους δανεισμού δεν θα καταγραφόταν το 2032 αλλά το 2038. Τότε θα υπάρξει μικρή άνοδος των υποχρεώσεων για το χρέος, αφού οι ετήσιες δόσεις από 1,7 δισ. που θα είναι έως τότε θα αυξηθούν σε 3 δισ. ευρώ και θα εξοφλούνται με δάνεια που θα γίνονται με τις αγορές.

Ωστόσο, η πρόωρη εξόφληση των δανείων του πρώτου μνημονίου θα διατηρήσει τις ανάγκες χρηματοδότησης του χρέους λίγο πάνω από το 10% του ΑΕΠ. Μέχρι τότε, η οικονομία θα έχει καταφέρει να αναβαθμιστεί τουλάχιστον μέχρι και τη βαθμίδα Α και θα έχει μειώσει το ύψος του χρέους ως προς το ΑΕΠ -με βάση τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής- κοντά στο 120% από 147,5% που αναμένεται να κλείσει το 2025. Εξαιτίας όλων των παραπάνω, το επιτόκιο δανεισμού από τις αγορές θα είναι αρκετά μικρότερο από 3%.

Τα warrants με ρήτρα ΑΕΠ

Μέσα στον Οκτώβριο, το ΥΠΕΘΟ αναμένεται να ξεκαθαρίσει άλλο ένα κεφάλαιο της εποχής των μνημονίων, το οποίο σχετίζεται με το κούρεμα του ελληνικού χρέους κατά 40% μέσω του PSI, το 2012, και απειλούσε με ετήσιο επιπλέον κόστος σε τόκους έως και 600 εκατ. ευρώ από το 2027 μέχρι και το 2042. To νομικό γραφείο Wilmington Trust, το οποίο ενεργεί κατ’ εντολήν hedge funds, προσέφυγε σε δικαστήριο της Αγγλίας κατά του δικαιώματος προαίρεσης που εξάσκησε τον περασμένο Μάιο ο ΟΔΔΗΧ για επαναγορά των δικαιωμάτων αυτών με τιμή 0,25 ευρώ για κάθε 100 warrant, θεωρώντας ότι είναι χαμηλότερη με όρους αγοράς. Τούτο με δεδομένο ότι οι πελάτες του είχαν πουλήσει σε δικούς τους πελάτες τα δικαιώματα σε τιμές από 0,34 έως και 0,54 ευρώ ανά 100 warrant.

Το Δημόσιο, σε μια παράλληλη κίνηση, αφού έθεσε τα δεδομένα της σύμβασης αλλά και τους όρους ανταλλαγής, ζήτησε από το αγγλικό δικαστήριο, στο οποίο προσέφυγαν τα hedge fund,γνωμοδότηση για το αν οι διαδικασίες της σύμβασης είχαν εκπληρωθεί με όλους τους τύπους. Μάλιστα, στο επίδικο θέμα, δηλαδή της εύλογης τιμής ανταλλαγής, το Δημόσιο προσφέρθηκε -αφού δεν υπάρχουν τιμές αγοράς, ήτοι τιμές συναλλαγών στην ΗΔΑΤ- να ζητήσει αποτίμηση από τρεις επενδυτικές τράπεζες, όπως προβλέπει η σύμβαση.

Τον περασμένο μήνα, η Wilmington Trust προσήλθε στο δικαστήριο και ανέπτυξε τα επιχειρήματα των hedge funds σχετικά με το τίμημα ανταλλαγής των δικαιωμάτων. Μετά από αυτό το στάδιο, το θέμα περνάει στο πεδίο των αποφάσεων. Το δικαστήριο θα πρέπει να γνωμοδοτήσει μέσα στον Σεπτέμβριο σχετικά με τη νομιμότητα υλοποίησης της σύμβασης από το Δημόσιο. Αν εγκρίνει τη διαδικασία που ακολούθησε το Δημόσιο, βάζει οριστικό τέλος σε άλλες παρόμοιες αντιρρήσεις από άλλα κερδοσκοπικά κεφάλαια, που θα θελήσουν να επωφεληθούν στο μέλλον.