Ο Αλέξανδρος Παναγούλης, με μια απονενοημένη ενέργεια, επιχειρεί να δολοφονήσει τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο και να αλλάξει έτσι τη ροή της πορείας του τόπου.

Στην Κύπρο

Ο Παναγούλης, προδικτατορικό μέλος της νεολαίας της Ενωσης Κέντρου, από τις πρώτες ημέρες της χούντας χαράζει έναν μοναχικό δρόμο έμπρακτης αντίθεσης στο καθεστώς. Λιποτακτεί από τον στρατό που υπηρετεί τη θητεία του και καταφεύγει στην Κύπρο με το διαβατήριο Κύπριου φίλου του. Στόχος του η δημιουργία αντιστασιακού κινήματος στη Μεγαλόνησο. Εκεί, κρύβεται από σπίτι σε σπίτι ως καταζητούμενος από τη δικτατορία και ως «σεσημασμένος τρομοκράτης» από την κυπριακή αστυνομία.

Παρότι εγκλωβισμένος, αποκτά απρόσμενο σύμμαχο τον μέχρι τότε διώκτη του στην Κύπρο, Πολύκαρπο Γεωργάντζη. Ο τότε υπουργός Εσωτερικών της Κύπρου παίζει περίεργο και καθοριστικό ρόλο στη δράση του Παναγούλη. Παρότι δηλωμένος αντικομμουνιστής, άνθρωπος του παρασκηνίου, των «ειδικών αποστολών» αλλά και φίλος του δικτάτορα Παπαδόπουλου, προστατεύει διπλωματικά τον φυγά, ενώ τον εκπαιδεύει στρατιωτικά χωρίς να είναι σαφείς οι προθέσεις του. Τον προμηθεύει με πυρομαχικά μέσα στον διπλωματικό σάκο της κυπριακής πρεσβείας στην Αθήνα και συναντιέται μαζί του σε Κύπρο, Αθήνα και εξωτερικό σχεδιάζοντας την απόπειρα κατά του Παπαδόπουλου.

Ο Παναγούλης προμηθεύεται πλαστό διαβατήριο στο όνομα Μάριος Ανδρέου κι έχοντας πλέον ως βάση την Ιταλία, ταξιδεύει σε Βιέννη, Ζυρίχη, Μόναχο, Παρίσι, Γενεύη, Βρυξέλλες, αναζητώντας πρακτική βοήθεια στην αντιδικτατορική του δράση, αλλά γρήγορα απογοητεύεται. Ακούει ατέρμονες θεωρητικές συζητήσεις, αλλά όταν η κουβέντα πηγαίνει στο ποιος θέλει να περάσει στην παρανομία μέσα στην Ελλάδα, βρίσκεται να είναι πάλι μόνος, με σύμμαχο έναν αντικομμουνιστική υπουργό.

Ανίκητος

Τον Ιούλιο του 1968 επιστέφει παράνομα στη χώρα όπου συγκροτεί την οργάνωση ΛΑΟΣ (Λαϊκές Ομάδες Σαμποτάζ), η οποία στοχεύει με την πρώτη της ενέργεια την κορυφή της δικτατορίας. Κάποιοι από τους συντρόφους του είναι οι (σε παρένθεση τα ψευδώνυμα τους): Γιάννης Κλωνιζάκης (Ολύμπιος), Νίκος Ζαμπέλης (Νικηφόρος), Νίκος Λεκανίδης (Λευκός), Λευτέρης Βερυβάκης (Πολύβιος), Στάθης Γιώτας (Δημοσθένης), Γιώργος Αβράμης (Αγνός), Αρτέμης Κλωνιζάκης (Γαύρος), Δημήτρης Τιμογιαννάκης (Φλόγας), Αντώνης Πρίντεζης (Ελπιδοφόρος), Μιχάλης Παπούλιας (Πρόδρομος), Γιώργος Ελευθεριάδης (Νικήτας) και Αλέξανδρος Σιγάλας (Νέος). Ο ίδιος παίρνει το ψευδώνυμο που χαρακτηρίζει όλη του την πορεία: Ανίκητος…

Το σχέδιο της οργάνωσης στοχεύει, παράλληλα με την ενέργεια κατά του Παπαδόπουλου, στη μαζική έκρηξη βομβών σε πολλά σημεία της πρωτεύουσας ώστε να δοθεί σε Ελλάδα και εξωτερικό η εικόνα γενικευμένης εξέγερσης. Οι βόμβες τοποθετούνται σε Πεδίο του Αρεως, Φιλοπάππου, Λυκαβηττό, αμερικανική πρεσβεία, Εκτακτο Στρατοδικείο, Ζάππειο, στην αρχή της οδού Ακαδημίας, σε τοίχο της οδού Καποδιστρίου και σε άλλα μέρη της Αθήνας και του Πειραιά. Την πυροδότηση αναλαμβάνουν οι Νίκος Ζαμπέλης και Γιώργος Αβράμης.

Παρά την πολυδιάσπαση των ενεργειών, κυρίαρχος στόχος παραμένει ο δικτάτορας. Ο Παναγούλης εξομολογείται στον Νίκο Ζαμπέλη την αγωνία του για την έκβαση της απόπειρας: «Λες να μην πάει καλά; Λες να μην ανατιναχτεί η γέφυρα; Μα δεν είναι δυνατόν. Παλιά, στην Κατοχή, βάζοντας έναν τενεκέ τιναζόντουσαν μαζί με τα γερμανικά αυτοκίνητα και ολόκληρα γεφύρια στον αέρα». Το σχέδιο περιλαμβάνει την ενεργοποίηση από τον Παναγούλη των εκρηκτικών όταν θα πλησίαζε το αυτοκίνητο του Παπαδόπουλου, ενώ ο ίδιος θα διέφευγε από τα βράχια φτάνοντας στη θάλασσα όπου θα τον περίμενε μηχανοκίνητη βάρκα διαφυγής. Ο Παναγούλης πιστεύει ότι: «Αν πετύχει η απόπειρα, θα τους ξεφύγω κατά 90%. Αν αποτύχει, το αντίθετο, κινδυνεύω».

Η έκρηξη

Το μοναχικό μπλόκο του «Ανίκητου», που έχει πρότυπο τις αντάρτικες ενέργειες κατά του στρατού κατοχής, ορίζεται για την Τρίτη 13 Αυγούστου στις 7.40 το πρωί, στο 31^ο χιλιόμετρο της Λεωφόρου Αθηνών-Σουνίου, σ’ ένα γεφυράκι που πλέον δεν υπάρχει. Η έκρηξη γίνεται ανοίγοντας τρύπα διαμέτρου ενός μέτρου στο έδαφος, αλλά ο δικτάτορας δεν παθαίνει τίποτα για προφανείς λόγους. Οι αντάρτες που έκαναν παραπλήσιες ενέργειες στην Κατοχή ήταν πολλοί και οπλισμένοι και σίγουρα δεν χτυπούσαν μια «Λίνκολν Κοντινένταλ» οκτώ τόνων με ειδική θωράκιση. Ο Παναγούλης κρύβεται στα βράχια βλέποντας τη βάρκα διαφυγής του να φεύγει εσπευσμένα κι ανακαλύπτεται ύστερα από αρκετή ώρα από τους διώκτες του.

Στα βασανιστήρια που ακολουθούν, και θα τον συνοδεύουν για την υπόλοιπη ζωή του, δεν αποκαλύπτει κανέναν από τους συντρόφους του – ούτε φυσικά τον Γεωργάντζη. Τις πρώτες ώρες μάλιστα ανακρίνεται ως Γεώργιος Παναγούλης, αφού οι βασανιστές θεωρούν πως έχουν πιάσει τον αξιωματικό αδελφό του που είχε λιποτακτήσει κι αυτός, εξαφανιζόμενος μέσα από το πλοίο που τον μετέφερε φυλακισμένο. Ο Ιωάννης Λαδάς μάλιστα του λέει «συμβουλευτικά»: «Αν ο Αλέκος ήταν εδώ, θα σου έδινε αμέσως μια συμβουλή: Πες τα όλα στον Λαδά»…

Θεωρούν ότι έχουν πιάσει τον αδελφό του…

Η δικτατορία βρίσκεται σε σύγχυση. Ο Παπαδόπουλος προεδρεύει εκείνο το πρωί στο υπουργικό συμβούλιο, μη αναφέροντας τίποτα για την εναντίον του απόπειρα, κάτι που πράττει λίγες ώρες μετά, στις 3 το μεσημέρι, με τα γνωστά ελληνικά του: «Μόνον πωρωμένος αμοραλιστής, μόνον μια εγκληματική φύσις, μόνον ένας αδίστακτος τυχοδιώκτης και μόνον ένας πνευματικός ανάπηρος ή σχιζοφρενής είναι δυνατόν να πλέκει το εγκώμιον ενός δολοφόνου και να εξαίρει ως ηρωισμόν μιαν δολοφονικήν απόπειρα».

Την ίδια ώρα ο Βύρων Σταματόπουλος από την Διεύθυνση Τύπου και Πληροφοριών επιτείνει τη σύγχυση καταδικάζοντας τον… Γεώργιο Παναγούλη για ενέργειες που βλάπτουν τη δημοκρατία: «Λυπούμαι, αλλά εκείνος ο οποίος εκινήθη διά να δολοφονήσει τον πρωθυπουργόν δεν ήτο κομμουνιστής. Ο Γεώργιος Παναγούλης ήτο και είναι όργανον φασιστικών και αντιδραστικών κύκλων, τα οποία εκινήθησαν διά να δολοφονήσουν τον ηγέτην της Επαναστάσεως και πρόεδρον της κυβερνήσεως, δηλαδή τον επικεφαλής των νέων δυνάμεων, αι οποίαι θεμελιώνουν την δημοκρατίαν»!

Η δικτατορία πίστευε ότι είχε ξεμπερδέψει με τον Παναγούλη, αλλά είχε κάνει λάθος. Ο «Ανίκητος» ήταν σε όλη του τη ζωή μια απασφαλισμένη χειροβομβίδα που άλλοτε έσκαγε προς τα μέσα με αυτοκαταστροφικές πράξεις κι άλλοτε στα χέρια των εχθρών του. Η επόμενη «έκρηξη» αυτής της «χειροβομβίδας» γίνεται τον Νοέμβρη του 1968, στη δίκη για την απόπειρα τυραννοκτονίας, όπου εξευτελίζει τους στρατοδίκες του και τους εντολείς τους, καταδικάζοντας τη βία σε περίοδο δημοκρατίας αλλά νομιμοποιώντας τη σε δικτατορικό καθεστώς. Καταδικάζεται δις εις θάνατον, αλλά αντί εκτέλεσης επιλέγεται ο αργός θάνατος των πέντε χρόνων βασανιστηρίων μέχρι την απελευθέρωσή του με τη γενική αμνηστία τον Αύγουστο του 1973. Ισως δεν ήταν γραφτό να περάσει ο Αλέξανδρος Παναγούλης στην Ιστορία ως εκτελεστής ενός δικτάτορα, αλλά σαν ένας διαχρονικός μάρτυρας της δημοκρατίας.