Της Δρος. Άννας Κωνσταντινίδου*

Ήταν Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου, έχοντας τη μορφή του Σωματείου. Στην αρχή, και τουλάχιστον, όπως γνωρίζουμε για την Κοινότητα Καΐρου, το Σωματείο οργανώθηκε από τους μικροεμπόρους και τσαγκάρηδες Έλληνες που πήγαν στην Αίγυπτο προκειμένου να βρούνε την τύχη τους (στο βιβλίο μου αναφέρω ότι υπάρχει μία άτυπη μετοίκηση στη χώρα, η οποία χωρίζεται σε περίπου τρεις περιόδους).

Οι συγκεκριμένοι Έλληνες, με σκοπό να προσφέρουν τόσο στο αιγυπτιακό κράτος όσο και στους μετανάστες που μετέβαιναν εκεί από την Ελλάδα, αλλά και σε οποιοδήποτε Έλληνα της Κοινότητας ή Αιγύπτιο που δεν είχε τα προς το ζην, ήταν υποχρεωμένοι ανάλογα με την δική τους οικονομική ολβιότητα να ενισχύουν μηνιαία το Ταμείο του Σωματείου (δηλαδή της Κοινότητας). Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, οι Κοινότητες (ξεχωριστά η μία από την άλλη) είχαν αποκτήσει τεράστια περιουσία, με τα χρήματα των συνδρομών να επενδύονται σε σχολεία, ευαγή ιδρύματα (λχ πτωχοκομεία, νοσοκομεία κτλ), εκκλησιαστικούς ναούς κτλ. Ως Σωματεία, οι Κοινότητες της Παροικίας είχαν Διοικητικό Συμβούλιο με πρόεδρο τον εκάστοτε εκλεγμένο πρόεδρο της Κοινότητας.

Οπότε, αφού ήταν Σωματεία ιδρύθηκαν στη βάση καταστατικών δομών. Τα Καταστατικά, ανάλογα το πόσο μεγάλη πληθυσμιακά ήταν η Κοινότητα, ανέφεραν ότι σε περίπτωση διάλυσή της, η περιουσία της θα μεταβιβαζόταν στην αμέσως μεγαλύτερη και κοντινότερη χιλιομετρικά Ελληνική Κοινότητα. Μετά τις εθνικοποιήσεις του Νάσερ λχ. η περιουσία της πλειοψηφίας των παρίσθμιων Κοινοτήτων (Τάντα, Ζαγαζίκ κτλ) μεταβιβάστηκε στην Κοινότητα Αλεξανδρείας. Επίσης, εάν όλες οι Κοινότητες της Παροικίας μας διαλύονταν, η περιουσία θα περιερχόταν στο Ελληνικό Δημόσιο (στο Ελληνικό Κράτος).

Με τον ελληνικό νόμο 281/1914 “περί Σωματείων”, δυστυχώς τα Σωματεία (δηλαδή οι Κοινότητές μας) έχασαν την ελληνική ιθαγένειά τους, μια και ο συγκεκριμένος νόμος (με όλες τις τροποποιήσεις του που έγιναν το 1917 και το 1931) έπαψε να τα αναγνωρίζει, καθώς απαιτούσε οι πρόεδροι των Ελληνικών Κοινοτήτων  να έχουν ελληνική ιθαγένεια. Οφείλουμε να καταθέσουμε, ότι όλοι οι πρόεδροι των Κοινοτήτων δεν είχαν ελληνική ιθαγένεια, καθώς κάποιοι εξ αυτών είτε κατάγονταν από περιοχές της Ελλάδας που είχαν μπει στον εθνικό ιστό μόλις το 1912-1913, οπότε ήδη  έφεραν την ιθαγένεια λχ της χώρας στην οποία δραστηριοποιούνταν επιχειρηματικά είτε ήσαν ανιθαγενείς, συνήθως οι Έλληνες της Αιγύπτου που η διαμονή τους σε αυτήν χανόταν στα βάθη των αιώνων, λχ. οι ιδρυτές της Αμπετείου Σχολής Καΐρου, είτε έφεραν την ιθαγένεια του Οθωμανού, είτε του Βρετανού ή Γάλλου. Επίσης, ο νόμος αυτός απαγόρευε την ίδρυση Οργάνων με Διάταγμα, και συγχρόνως έβαζε “κόφτη” στα περιουσιακά αποκτήματα που θα έπρεπε να έχει ένα Σωματείο.

Οι Ελληνικές Κοινότητες με όλα όσα αναφέραμε, ποιον “κόφτη” θα μπορούσαν να βάλουν ως προς το περιουσιακό; Όταν ήδη το 1914 είχαν αμύθητη περιουσία σε ακίνητα; (!!!!) Παρά τις προσπάθειες Ελλήνων πρέσβεων, όπως πχ του Αντωνίου Σαχτούρη και των Ελλήνων Κοινοταρχών να πληροφορήσουν το Ελληνικό Κράτος την αναγκαιότητα να διαφυλαχτεί η ελληνική κοινοτική περιουσία και φυσικά οι ελληνικές κοινότητες, εντούτοις οι ελληνικές κυβερνήσεις ΠΟΤΕ (!!!!!!!!) και… μέχρι σήμερα δεν έκαναν κάτι για την νομική προστασία των περιουσιακών αποκτημάτων της Ελληνικής Αιγυπτιώτικης Παροικίας.

Φυσικά, εμείς ή κάποιοι εξ ημών γνωρίζουμε τις εθνικοποιήσεις επί Νάσερ, και στρεφόμαστε εναντίον του Νάσερ, όταν όμως τόσο ο Νάσερ το 1960 πρότεινε σε Καραμανλή και βασιλιά Παύλο την υπογραφή μίας συμφωνίας για το νομικό και ιδιοκτησιακό καθεστώς των ελληνικών Κοινοτήτων όσο και προγενέστερα της Μεγάλης Επαναστάτης του 1952, όταν το 1948, ο πρωθυπουργός της Αιγύπτου Ναχάς Πασά πρότεινε στην Ελλάδα την τακτοποίηση της νομικής υπόστασης των Ελλήνων Αιγυπτιωτών και των περιουσιακών στοιχείων της Παροικίας, δυστυχώς οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έκαναν ΤΙΠΟΤΑ. Ακόμα και όταν το θέμα επανήλθε το 1974, από τον τότε ΥπΕξ, Δημήτριο Μπίτσιο που ήταν Έλληνας Αιγυπτιώτης από την Αλεξάνδρεια και ως εκ τούτου είχε προσωπικό ενδιαφέρον για τη νομική διασφάλιση της Ελληνικής Αιγυπτιώτικης Παροικίας και των περιουσιακών στοιχείων της, δυστυχώς δεν έγινε τίποτα.

Και φυσικά, η αναβλητικότητα και η αδιαφορία των Ελληνικών Κυβερνήσεων χτυπάει την πόρτα του Κράτους μας για μία ακόμη φορά.

Ο κ.Γεραπετρίτης θα μεταβεί στο Κάιρο για την υπόθεση της Μονής της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, αν και πιστεύω, ότι το θέμα έχει ήδη λήξει, μια και η δικαστική απόφαση δεν αφορούσε το ιδιοκτησιακό καθεστώς της, αλλά αντίθετα βοσκοτόπια που ήταν έξω από το νομικό “κάλυμμα” της Εκκλησίας του Σινά. Συγχρόνως, υφίσταται νομική ρύθμιση ανάμεσα στα δύο κράτη που καταρτίστηκε πριν λίγους μήνες και απλά απομένει το τυπικό σκέλος της υπογραφής της, που ως φαίνεται, αυτό θα γίνει σήμερα. Ωστόσο, ο κ.Γεραπετρίτης και ο Έλληνας πρωθυπουργός οφείλουν να δούνε το μέλλον της Ελληνικής Παροικίας μας, των Ελλήνων που κατοικούν σε Αλεξάνδρεια και Κάιρο μια και οι υπόλοιπες Κοινότητες διαλύθηκαν ήδη από τη δεκαετία του 1970 και να επικεντρωθούν στη νομική διασφάλιση του ιδιοκτησιακού της Ελληνικής Αιγυπτιώτικης Παροικίας.

Έχουμε τόσα ακίνητα στην Αίγυπτο, που όσα και να εθνικοποιήθηκαν το 1957 ή όσα προσπάθησε να καπηλευτεί ο Μόρσι, υπάρχουν άλλα τόσα. Και οφείλει ο Έλληνας πρωθυπουργός να διασφαλίσει και να εξασφαλίσει, ότι η Παροικία μας όχι μόνο δεν θα διαλυθεί, αλλά ότι η ύπαρξη των περιουσιακών αυτών αποκτημάτων της δεν θα επαφίεται στα φιλελληνικά αισθήματα του εκάστοτε επικεφαλής της Αιγυπτιακής Πολιτείας. Ο πρόεδρος Αλ Σίσι είναι αναμφισβήτητα φιλέλληνας, όμως η διάδοχη κατάσταση;

*Η Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Επιστημονική Συνεργάτιδα του πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (Θεσμοθετημένο Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Τεχνολογίας πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας), διδάσκουσα στην Ανώτερη Διακλαδική Σχολή Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και τη Σχολή Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ), Συνεργάτιδα του Canadian Hellenic Congress