Τα στοιχεία ενισχύονται από την αύξηση των καταγγελιών στις εθνικές γραμμές βοήθειας και αναφορών (SafeLine/Help-line), οι οποίες το 2024 παρουσίασαν σημαντική άνοδο σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Επιπλέον, ευρύτερη πανελλαδική μελέτη για το σχολικό bullying από τον οργανισμό «Το Χαμόγελο του Παιδιού» (2023–24) κατέγραψε ότι το 35,5% των μαθητών βίωσε κάποια μορφή εκφοβισμού κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, αναδεικνύοντας τη στενή σύνδεση του παραδοσιακού και του διαδικτυακού bullying. Συνολικά, τα ευρήματα καταδεικνύουν ότι ο διαδικτυακός εκφοβισμός αποτελεί πλέον σημαντική απειλή για την ψυχική υγεία και την ασφάλεια των νέων στην Ελλάδα.

Το γεγονός ότι παιδιά και έφηβοι παραδίνονται στις πρωτογωνικές ενορμήσεις θυμού και κατακρεουργούν ψυχές συμμαθητών τους είναι το πιο ηχηρό μήνυμα ότι η κοινωνία που ζουν και μεγαλώνουν νοσεί σοβαρά. Η ενσυναίσθηση υπάρχει μόνο ως λέξη στο λεξικό μιας και τα παιδιά μαθαίνουν να εστιάζουν μόνο στην άμεση ικανοποίηση των ατομικών τους αναγκών αδιαφορώντας για τους Άλλους. Η ομαδικότητα, η συνεργατικότητα, η συναπόλαυση μέσω της επίτευξης στόχων είναι τόσο περιορισμένη που δεν μπορεί να αποτελέσει αντίποδα στην ανεξέλεγκτη ολίσθηση στο γκρεμό. Η επιβίωση στα σχολεία είναι η βασική ανησυχία τόσο των παιδιών όσο και των γονέων μιας και αυτά εξελίσσονται χρόνο με το χρόνο σε πεδίο μάχης όπου επιβιώνει μόνο ο δυνατός και ο πιο συναισθηματικά αποστασιοποιημένος.

Για να υπάρξει λύση πρέπει να αντιληφθούμε τις πραγματικές ανάγκες των παιδιών μας.  Ένα παιδί δεν πηγαίνει στο σχολείο μόνο για να γεμίσει γνώσεις. Η επιτυχία ενός σχολείου είναι να κάνει τα παιδιά να αισθάνονται ασφαλή, αποδεκτά και να τους δώσει ευκαιρίες να αποδείξουν τις ικανότητες τους, να γευτούν το θαυμασμό της ομάδας τους και να αποκτήσουν φίλους.

Τι συμβαίνει όμως στη πραγματικότητα; Ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών βιώνει τον εξευτελισμό, την απαξίωση και την απομόνωση. Χωρίς κανένα ιδιαίτερο λόγο, ευαίσθητα παιδιά γίνονται εύκολοι στόχοι για εκτόνωση βίαιων συναισθημάτων. Το διαδίκτυο γίνεται εργαλείο στα χέρια έμπειρων θυτών. Ψεύτικα προφίλ, πειραγμένα βίντεο και φήμες εναντίων συμμαθητών τους είναι κάποια από τα μέσα που χρησιμοποιούν τα ¨αγριεμένα¨ παιδιά για να επιβεβαιώσουν τη δύναμη τους. Ως αποτέλεσμα, ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών υποκύπτουν στον εκβιασμό συμμαθητών τους και εξευτελίζονται κάνοντας ότι τους πουν προκειμένου να τους δεχτούν οι ¨δυνατοί¨ στη παρέα τους και να μη βιώσουν άλλο τον αβάσταχτο πόνο της μοναξιάς και της περιθωριοποίησης.  Αυτά τα παιδιά είναι επίσης και  οι πρωταγωνιστές ¨άρρωστων¨ βίντεο που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο.

Το βασικό ερώτημα είναι ¨Θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε το φαινόμενο ως παρατηρητές ή θα παλέψουμε με όλες μας τις δυνάμεις και από όποια θέση είμαστε  προκειμένου να προστατέψουμε τα παιδιά μας από το ψυχικό θάνατο;¨

Οι γονείς οφείλουν να αφουγκραστούν τις ψυχικές ανάγκες των παιδιών τους και να ενδυναμώσουν τη σχέση τους προκειμένου αυτά να νοιώθουν ασφαλή και να εκθέσουν τις αδυναμίες τους στους γονείς τους. Από την άλλη μεριά , οι γονείς που αντιλαμβάνονται την ανάγκη των παιδιών τους για επιβεβαίωση δύναμης, πρέπει να αντιληφθούν ότι αυτό συμβαίνει επειδή τα παιδιά τους νοιώθουν αδύναμα στη πραγματικότητα. Ακόμα και αυτά τα παιδιά που φαίνεται να στερούνται ενσυναίσθησης και στοχοποιούν άλλα παιδιά αδιαφορώντας τις περισσότερες φορές για το αποτέλεσμα των πράξεων τους είναι πονεμένα παιδιά. Όταν μια παιδική ψυχή αγριεύει και επιτίθεται μας δείχνει το μέγεθος του δικού της πόνου. Σε μια κοινωνία υπεραφθονίας και υπεραπόλαυσης, τα περισσότερα παιδιά λιμοκτονούν από συναισθηματική στέρηση. Κουβαλούν στις πλάτες τους τα αιτήματα και τις προσδοκίες των γονέων τους για τελειότητα και δύναμη  και θυσιάζουν κάθε δική τους ανάγκη στο βωμό της αποδοχής. Τα παιδιά χρειάζονται όμως επιβράβευση, αποδοχή και απαλλαγή από το αβάσταχτο φορτίο της τελειότητας για να αναπτυχθούν ψυχικά και να αντέξουν τις σύγχρονες προκλήσεις. Υποτασσόμενα στις επιθυμίες των γονέων μαθαίνουν να υποτάσσονται γενικά στις επιθυμίες των Άλλων!

Το σχολείο πρέπει να λάβει μέτρα έτσι ώστε το διάλλειμα να είναι ευκαιρία σύνδεσης των παιδιών. Με τη συμμετοχή δασκάλων ή καθηγητών, τα παιδιά θα μπορούν να κάνουν ομαδικές δραστηριότητες, θα αλληλοεπιδρούν και δεν θα υπάρχουν περιθωριοποιημένα και αόρατα παιδιά. Η κοινωνικο-συναισθηματική μάθηση πρέπει να γίνει επιτέλους διδακτικό μέσο. Οι παιδικές και εφηβικές ψυχές δεν εμπεριέχουν από τη φύση τους τόσο άγρια ένστικτα. Είναι αποτέλεσμα συναισθηματικής παραμέλησης!

Οι δάσκαλοι χρειάζονται ψυχο-εκπαίδευση και στήριξη από ειδικούς στο δύσκολο έργο τους. Οι ψυχολόγοι πρέπει να αποτελούν σταθερό προσωπικό στα σχολεία προκειμένου να στηρίξουν αποτελεσματικά δασκάλους και μαθητές.

Σύμβουλοι ψυχικής υγείας, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, πρέπει να διοργανώνουν συστηματικά ομάδες γονέων προκειμένου να ενημερώνουν και να συμβουλεύουν τους γονείς για τη σωστή διαχείριση δύσκολων καταστάσεων τόσο στο σπίτι όσο και το σχολείο.

Ο δρόμος για την αντιμετώπιση της βίας στους νέους είναι μονόδρομος και απαιτεί στόχευση. Ο κάθε ένας από εμάς έχει ευθύνη για το μέλλον των παιδιών μας. Θα αφήσουμε τις παιδικές ψυχές παραδομένες στο θυμό, το πόνο και τη βία ή θα παλέψουμε ενεργά και με συλλογικότητα για την εξάλειψη του φαινομένου;

Το μέλλον θα δείξει.

*Η Θεοδώρα Παπαδοπούλου είναι Διδάκτωρ Ψυχολογίας, Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια , Συγγραφέας