Το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής προωθεί μέσα στις επόμενες ημέρες ένα νέο νομοσχέδιο για τη ναυτική εκπαίδευση, με στόχο να εκσυγχρονίσει τις δομές, να απλουστεύσει τις διαδικασίες και να προσφέρει περισσότερα κίνητρα στους νέους και τις νέες που θέλουν να ακολουθήσουν το ναυτικό επάγγελμα.

Η χρονική συγκυρία δεν είναι τυχαία. Τα στοιχεία για τους εισακτέους στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ) για το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026 αποκαλύπτουν μια σύνθετη εικόνα, με έντονες διακυμάνσεις στα μόρια εισαγωγής, διαφορετική συμμετοχή αποφοίτων ΓΕΛ και ΕΠΑΛ, αλλά και ένα μεγάλο στοίχημα: Πώς θα διασφαλιστούν η ποιότητα και η ομοιογένεια της εκπαίδευσης σε όλες τις σχολές.

Συνολικά 1.523 νέοι σπουδαστές θα φοιτήσουν φέτος στις 12 ΑΕΝ της χώρας, αριθμός αυξημένος κατά 1,06% σε σχέση με πέρυσι. Το ποσοστό κάλυψης των θέσεων ανήλθε στο 84,24%, έναντι 82,80% το 2024-2025, δείχνοντας ότι η ναυτική εκπαίδευση παραμένει ελκυστική.

Ομως, πίσω από τους αριθμούς κρύβονται σημαντικές διαφοροποιήσεις. Οι βάσεις εισαγωγής κυμαίνονται από 5.875 έως και 19.275 μόρια – ένα εντυπωσιακό άνοιγμα που υποδηλώνει τόσο τη διαφορετική ζήτηση όσο και πιθανές ανομοιογένειες στην ποιότητα των επιμέρους σχολών. Η εικόνα διαφοροποιείται ανά ειδικότητα: 

• Πλοίαρχοι: Από τις 907 θέσεις στο Τμήμα Πλοιάρχων καλύφθηκαν οι 814, με 57% των εισακτέων να προέρχεται από ΓΕΛ και 43% από ΕΠΑΛ. Οι υψηλότερες βάσεις καταγράφονται στον Ασπρόπυργο (17.925 για ΓΕΛ και 19.275 για ΕΠΑΛ), στην Υδρα και τη Σύρο, ενώ η ΑΕΝ Μακεδονίας παραμένει η μεγαλύτερη σχολή με 200 εισακτέους. 

• Μηχανικοί: Εδώ η εικόνα είναι πιο προβληματική. Από τις 901 θέσεις στο Τμήμα Μηχανικών, μόλις 540 καλύφθηκαν. Το 64% των εισακτέων προέρχεται από ΕΠΑΛ, επιβεβαιώνοντας τη στενή σύνδεση του τεχνικού αντικειμένου με την επαγγελματική εκπαίδευση. Οι βάσεις κυμαίνονται από 6.000 έως 18.075 μόρια.

Το μεγάλο εύρος στις επιδόσεις δείχνει ότι στις ΑΕΝ βρίσκουν χώρο μαθητές με διαφορετικά προφίλ και δυνατότητες. Αυτό αποτελεί πλεονέκτημα, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει την ανάγκη για ποιοτική εναρμόνιση, ώστε όλοι οι απόφοιτοι -είτε με υψηλά είτε με χαμηλότερα μόρια- να είναι επαρκώς προετοιμασμένοι για τις απαιτήσεις της σύγχρονης ναυτιλίας.

«Ειδίκευση»

Ενα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο είναι η διαφορετική «ειδίκευση» ανά τύπο Λυκείου. Οι απόφοιτοι ΓΕΛ κυριαρχούν στις θέσεις των πλοιάρχων, επιβεβαιώνοντας τη διαχρονική ελκυστικότητα του ναυτικού επαγγέλματος. Αντίθετα, οι απόφοιτοι ΕΠΑΛ κυριαρχούν στις θέσεις μηχανικών, κάτι που συνδέεται με τον πρακτικό χαρακτήρα των σπουδών.

Η ισχυρή παρουσία των ΕΠΑΛ -ιδίως σε σχολές όπως της Καλύμνου (72% εισακτέων) και της Μακεδονίας (81% στους μηχανικούς)- αναδεικνύει τον κομβικό ρόλο της επαγγελματικής εκπαίδευσης στη στελέχωση του ελληνικού στόλου. Πρόκειται για μια εξέλιξη που δίνει νέα δυναμική στον θεσμό των ΕΠΑΛ, αλλά θέτει και το ερώτημα: Πώς θα διασφαλιστεί ότι αυτοί οι νέοι θα έχουν την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση, ώστε να ανταποκριθούν στις υψηλές απαιτήσεις του κλάδου; 

Στρατηγική

Ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλης Κικίλιας, έχει ήδη χαράξει την κατεύθυνση: «Στόχος μας είναι να βελτιώσουμε τις εκπαιδευτικές δομές, να απλουστεύσουμε τις διαδικασίες, να περιορίσουμε τη γραφειοκρατία και να στηρίξουμε τη νέα γενιά ναυτικών, από την πρώτη ημέρα φοίτησης μέχρι την πρώτη ημέρα στο πλοίο».

Το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί το επόμενο διάστημα φιλοδοξεί να αντιμετωπίσει τα χρόνια προβλήματα:

• Την ανομοιογένεια μεταξύ των σχολών.
• Τις καθυστερήσεις στη γραφειοκρατία.
• Την ανάγκη για πιο ευέλικτο πλαίσιο εκπαίδευσης.

Παράλληλα, δίνεται έμφαση στη συνεργασία με ιδρύματα όπως το Ιδρυμα Ευγενίδου, που φέρνει νέα τεχνολογικά εργαλεία -προσομοιωτές γέφυρας και μηχανοστασίου, ψηφιακές πλατφόρμες-, αλλά και στην επιμόρφωση καθηγητών, ώστε να προετοιμάζουν καλύτερα τους μαθητές των ναυτικών ΕΠΑΛ για το μέλλον. 

Εθνική υπόθεση

Η σημασία του ζητήματος υπερβαίνει τα στενά εκπαιδευτικά όρια. Η ναυτιλία συμβάλλει κάθε χρόνο με πάνω από 19 δισ. ευρώ στην ελληνική οικονομία. Η επάρκεια και η ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού είναι προϋπόθεση για να παραμείνει η χώρα στην κορυφή.

Ταυτόχρονα, η σταθερή προτίμηση των αποφοίτων Λυκείου δείχνει ότι το ναυτικό επάγγελμα διατηρεί υψηλή ελκυστικότητα: Σίγουρη απασχόληση, καλές αποδοχές, διεθνείς προοπτικές. Για χιλιάδες νέους, οι ΑΕΝ αποτελούν εισιτήριο για ένα μέλλον με κύρος και ασφάλεια.

ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ

Γυναίκες το 11,8% των φετινών εισακτέων

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αυξανόμενη συμμετοχή των γυναικών. Το 2024, οι γυναίκες ναυτικοί αποτελούσαν το 7,8% του συνόλου, ποσοστό που τοποθετεί την Ελλάδα στην κορυφή παγκοσμίως, όταν ο διεθνής μέσος όρος παραμένει στο 1,2%.

Στις φετινές ΑΕΝ, οι γυναίκες σπουδάστριες φτάνουν το 11,8% των εισακτέων, με 240 νέες να ξεκινούν το ταξίδι τους στη ναυτική σταδιοδρομία. Πρόκειται για μια τάση που δείχνει ότι το επάγγελμα σπάει σταδιακά τα στερεότυπα και ανοίγει νέες προοπτικές ισότητας στη θάλασσα.

Ωστόσο, παραμένουν κάποια θέματα: Ανιση μεταχείριση, δύσκολες συνθήκες εργασίας, ακόμη και περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, όπως καταγράφουν διεθνείς έρευνες. Η πρόκληση για το νέο νομοσχέδιο είναι να ενισχύσει την προστασία και να στηρίξει τη συμμετοχή των γυναικών σε έναν κατεξοχήν ανδροκρατούμενο κλάδο.

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ ΚΑΙ ΙΕΠ

Προσομοιωτές και νέα προγράμματα σπουδών

Μία νέα σελίδα για τη δευτεροβάθμια επαγγελματική και ναυτική εκπαίδευση ανοίγει με το Πρωτόκολλο Συνεργασίας που υπέγραψαν το Ιδρυμα Ευγενίδου και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, παρουσία της υπουργού Παιδείας, Σοφίας Ζαχαράκη. Στόχος είναι η ενίσχυση της τεχνικής και ναυτικής εκπαίδευσης με σύγχρονα εργαλεία, προγράμματα και μεθόδους.

Η συμφωνία προβλέπει, κατά το σχολικό έτος 2025-2026, την επιμόρφωση της πλειονότητας των εκπαιδευτικών ναυτικών ειδικοτήτων σε προηγμένους προσομοιωτές, την ανάπτυξη νέων προγραμμάτων σπουδών για δύο βασικά μαθήματα ναυτικών ειδικοτήτων και την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού που θα ανταποκρίνεται στις διεθνείς απαιτήσεις. Παράλληλα, περιλαμβάνει δράσεις προβολής και ενίσχυσης της επαγγελματικής εκπαίδευσης, ώστε να αναδειχθεί το κύρος των Επαγγελματικών και Ναυτικών Λυκείων. Η συμφωνία περιλαμβάνει:

• Επιμόρφωση εκπαιδευτικών ναυτικών ειδικοτήτων σε προηγμένους προσομοιωτές.
• Νέα προγράμματα σπουδών για δύο βασικά μαθήματα ναυτικής εκπαίδευσης.
• Σύγχρονο εκπαιδευτικό υλικό και δράσεις προβολής των ΕΠΑΛ και των Ναυτικών Λυκείων.

«Δεν πρόκειται για μία ακόμη θεωρητική προσέγγιση, αλλά για ουσιαστική επένδυση στο μέλλον της νέας γενιάς», τόνισε η υπουργός Παιδείας, Σοφία Ζαχαράκη.

Ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ευγενίδου, Λεωνίδας Δημητριάδης-Ευγενίδης, έκανε λόγο για «παρακαταθήκη γνώσης και δεξιοτήτων για το αύριο», ενώ ο πρόεδρος του ΙΕΠ, Σπυρίδων Δουκάκης, υπογράμμισε ότι «οι τελικοί ωφελούμενοι είναι οι μαθητές, που δικαιούνται εκπαίδευση συνδεδεμένη με την κοινωνία και την αγορά εργασίας».

Η πρωτοβουλία φιλοδοξεί να αποτελέσει πρότυπο για τον συνολικό εκσυγχρονισμό της τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης.