Η ετήσια έκθεση της Υπηρεσίας Πληροφοριών Ασφαλείας της Τσεχίας για το 2024, που κυκλοφόρησε στις 19 Ιουλίου, τεκμηρίωσε τις πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητες της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσίας (FSB) στη χώρα. Η έκθεση διαπίστωσε ότι η FSB στρατολογούσε ρωσόφωνους μετανάστες, μέσω Telegram, για να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες που θα αποδυνάμωναν τη δημόσια συνοχή και θα υπονόμευαν την εμπιστοσύνη προς την κυβέρνηση με στόχο τη μείωση της υποστήριξης προς την Ουκρανία.

Ομοίως, τον Μάιο του 2024, η πολωνική αντικατασκοπία συνέλαβε αρκετά άτομα για τα οποία υπήρχαν υποψίες ότι κατασκόπευαν για την FSB. Μεταξύ των κρατουμένων ήταν πρόσφυγες από την Ουκρανία και τη Λευκορωσία, που είχαν φτάσει στην Πολωνία μετά την έναρξη της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.

 Κρυφές κάμερες

Σύμφωνα με τις πολωνικές Αρχές, αυτά τα άτομα στρατολογήθηκαν για να εγκαταστήσουν κρυφές κάμερες σε σιδηροδρομικούς κόμβους και να συλλέξουν πληροφορίες σε διαδρομές που χρησιμοποιούνται για την παράδοση δυτικής στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία.

Πριν από την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, οι ρωσικές Υπηρεσίες Πληροφοριών -κυρίως η Υπηρεσία Εξωτερικών Πληροφοριών (SVR), διάδοχος της KGB, και η Κύρια Διεύθυνση του Γενικού Επιτελείου των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων (GRU)- βασίστηκαν σε διπλωματικές αποστολές για τη διεξαγωγή κατασκοπείας στο εξωτερικό. Εκπαιδευμένοι πράκτορες εργάζονταν υπό διπλωματική κάλυψη σε ρωσικές πρεσβείες και προξενεία, συγκεντρώνοντας στρατηγικές πληροφορίες και στρατολογώντας πράκτορες με πρόσβαση σε απόρρητα ή πολύτιμα δεδομένα σχετικά με τις χώρες του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε.

Μέσω λομπιστών, πολιτικών, δεξαμενών σκέψης, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, η Μόσχα προώθησε αφηγήσεις ευνοϊκές για την ατζέντα της. Αυτές οι οντότητες λειτουργούσαν συχνά σε «γκρίζα ζώνη», δημοσιεύοντας άρθρα, προσφέροντας συμβουλευτικές υπηρεσίες και οργανώνοντας διεθνή συνέδρια και στρογγυλές τράπεζες που υπερασπίζονταν τα συμφέροντα του Κρεμλίνου.

Μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η αποτελεσματικότητα των παραδοσιακών μεθόδων κατασκοπείας μειώθηκε δραματικά. Οι δυτικές χώρες ενίσχυσαν τα μέτρα αντικατασκοπίας τους και απέλασαν εκατοντάδες διπλωμάτες που ήταν ύποπτοι για κατασκοπεία. Ετσι, λοιπόν, οι ρωσικές Υπηρεσίες Πληροφοριών αναγκάστηκαν να προσαρμόσουν τις τακτικές κατασκοπείας τους, χρησιμοποιώντας «πράκτορες του δρόμου», άτομα, δηλαδή, χωρίς επίσημη εκπαίδευση, διπλωματική ασυλία ή ακόμη και επίγνωση ότι συμμετείχαν σε επιχειρήσεις κατασκοπείας. Οι ρωσικές Υπηρεσίες Πληροφοριών κατηύθυναν τις προσπάθειές τους προς ξένους από τρίτες χώρες που βρίσκονται σε κράτη του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων, των μεταναστών, των διεθνών φοιτητών και των προσωρινών ξένων κατοίκων.

Κόμβος

Η Πολωνία αποτελεί πρωταρχικό στόχο για τις επιχειρήσεις ρωσικής επιρροής, επειδή διαδραματίζει βασικό ρόλο στην υποστήριξη της Ουκρανίας ως υλικοτεχνικού κόμβου για την παράδοση δυτικών όπλων και ανθρωπιστικής βοήθειας. Επιπλέον, ενισχύει ενεργά τις Ενοπλες Δυνάμεις της και εκσυγχρονίζει τις υποδομές του ΝΑΤΟ στο έδαφός της, καθιστώντας τη στόχο υψηλής αξίας για εχθρικές δραστηριότητες πληροφοριών.

Πολωνικές υπηρεσίες αντικατασκοπίας, ιδιαίτερα η Υπηρεσία Εσωτερικής Ασφάλειας (ABW), έχουν ήδη συλλάβει αρκετές δεκάδες άτομα για τα οποία υπάρχουν υποψίες ότι συνεργάστηκαν με ρωσικές υπηρεσίες.

Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες γίνονται ιδανικοί στόχοι για τις ρωσικές Υπηρεσίες Πληροφοριών. Οι ρωσικές υπηρεσίες εκμεταλλεύονται ιδιαίτερα τους Ουκρανούς πρόσφυγες που φτάνουν στην Πολωνία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, τη Γερμανία και άλλες χώρες της Ε.Ε. Υπήρξαν περιπτώσεις όπου οι πράκτορες της FSB, που λειτουργούν υπό κάλυψη -για παράδειγμα, παριστάνοντας τους Λετονούς ή Λιθουανούς συνοροφύλακες- διεξήγαγαν παρατεταμένες «συνομιλίες» με Ουκρανούς σε συνοριακά σημεία ελέγχου, σε στρατόπεδα διέλευσης, κέντρα φιλοξενίας, ακόμη και κατά τη διάρκεια μεταναστευτικών συνεντεύξεων. Αυτές οι συνεντεύξεις περιλαμβάνουν ανάκριση σχετικά με τη βιογραφία, τον τόπο διαμονής στην Ουκρανία, τις πιθανές επαφές με την Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU) ή τις ουκρανικές Ενοπλες Δυνάμεις, πληροφορίες σχετικά με την επιμελητεία στο μέτωπο, τις αξιολογήσεις των δυτικών προμηθειών όπλων, καθώς και τις κοινωνικές συνδέσεις στην Ευρώπη.

ΕΙΝΑΙ ΕΥΑΛΩΤΟΙ ΚΑΙ ΑΝΑΛΩΣΙΜΟΙ

Η Μόσχα έχει αδυναμία σε εφήβους και νεαρούς άνδρες

Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στους εφήβους και τους νέους άνδρες σε ευάλωτες καταστάσεις, όπως επιβεβαιώθηκε από τις έρευνες στην Πολωνία, στην Τσεχία και τη Γερμανία. Δημοσιεύματα έχουν δείξει ότι η GRU έχει στρατολογήσει νεαρούς Ουκρανούς πρόσφυγες, μέσω Telegram, για να σαμποτάρουν τις δυτικές οδούς βοήθειας, για κατασκοπεία, εμπρησμούς και άλλες επιχειρήσεις.

Οι ρωσόφωνοι μετανάστες στις χώρες του ΝΑΤΟ έχουν γίνει κατά καιρούς υπήκοοι πολιτικής καχυποψίας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, διακρίσεων. Παρ’ όλα αυτά, κάθε επίπεδο διακρίσεων καθιστά τους ρωσόφωνους μετανάστες πιο ευάλωτους στις ορέξεις των μυστικών υπηρεσιών του Κρεμλίνου. Η υπόσχεση του χρήματος ή της προστασίας σε αντάλλαγμα για κατασκοπεία και σαμποτάζ είναι πολύ λιγότερο ελκυστική για τα άτομα με καλύτερες επιλογές, ειδικά καθώς γίνεται όλο και πιο σαφές ότι το Κρεμλίνο θεωρεί τους νεοσύλλεκτους ως αναλώσιμους.

Ο Ιγκόρ Ρογκόφ

Η σύλληψη του Ρώσου πολίτη Ιγκόρ Ρογκόφ στην Πολωνία τον Μάρτιο του 2024 είναι ένα αποκαλυπτικό παράδειγμα. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Εσωτερικής Ασφάλειας της Πολωνίας (ABW), συμμετείχε σε ένα δίκτυο πρακτόρων που έστελναν δέματα με αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς σε αποθήκες και εγκαταστάσεις logistics στην Ε.Ε. Η ABW αργότερα έθεσε υπό κράτηση τη σύζυγό του, η οποία διαμένει, επίσης, στην Πολωνία υπό καθεστώς ανθρωπιστικής κατάστασης, ως ύποπτη για συμμετοχή στο ίδιο δίκτυο πληροφοριών. Παρά τη σοβαρότητα των κατηγοριών, η ρωσική πλευρά δεν έκανε επίσημες δηλώσεις, απόδειξη ότι για το Κρεμλίνο τέτοιοι πράκτορες είναι αναλώσιμοι. Αυτό επιβεβαιώνεται περαιτέρω από προηγούμενες περιπτώσεις στις οποίες τα άτομα που κατηγορούνται για κατασκοπεία στην Τσεχία, στη Γερμανία και τη Φινλανδία δεν έλαβαν καμία προξενική υποστήριξη ή νομική βοήθεια από τη Ρωσική Ομοσπονδία.