Όταν ο Πρόεδρος Τραμπ μίλησε στο Ισραήλ τη Δευτέρα για να γιορτάσει την εκεχειρία στη Γάζα, δήλωσε ότι ήρθε η ώρα να επιδιώξουν «το απόλυτο έπαθλο της ειρήνης και της ευημερίας» για ολόκληρη την περιοχή.

Η στιγμή θύμισε έντονα μια ομιλία που είχε δώσει ο Τραμπ το 2020, όταν ανακοίνωσε τις Συμφωνίες του Αβραάμ — μια σειρά από διπλωματικές συμφωνίες που οδήγησαν το Ισραήλ στο να δημιουργήσει σχέσεις με αρκετές αραβικές χώρες όπως αναφέρουν οι NYT.

Τη Δευτέρα, ο Τραμπ επαίνεσε τις συμφωνίες, λέγοντας ότι ο γαμπρός του, Τζάρεντ Κούσνερ, «έκανε κάτι πολύ ξεχωριστό» όταν βοήθησε να μεσολαβηθούν αυτές. Επίσης, άφησε να εννοηθεί την παλιά του επιθυμία να τις επεκτείνει, υποστηρίζοντας ότι το Ισραήλ θα μπορούσε ακόμη και να κάνει συμφωνία με το Ιράν, τον μεγάλο του αντίπαλο στην περιοχή.

Οι Συμφωνίες του Αβραάμ, που υπεγράφησαν το 2020 στον Λευκό Οίκο επί προεδρίας Τραμπ, αποτέλεσαν σημείο καμπής στις σχέσεις του Ισραήλ με τον αραβικό κόσμο. Μέσω αυτών, το Ισραήλ σύναψε επίσημες διπλωματικές σχέσεις με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, ενώ αργότερα προστέθηκε και το Μαρόκο στη λίστα των κρατών που αναγνώρισαν το εβραϊκό κράτος.

Μέχρι εκείνη τη στιγμή, μόνο η Αίγυπτος και η Ιορδανία είχαν αναγνωρίσει επίσημα το Ισραήλ. Οι υπόλοιπες αραβικές χώρες τηρούσαν την κοινή γραμμή: καμία επίσημη σχέση χωρίς τη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Οι επαφές, αν υπήρχαν, γίνονταν μυστικά, ενώ σε κάποιες χώρες ακόμη και η τηλεφωνική επικοινωνία με το Ισραήλ θεωρούνταν ποινικά κολάσιμη.

Ο Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε τις συμφωνίες ως «κορυφαίο επίτευγμα της εξωτερικής πολιτικής» του, κάνοντας λόγο για «την αυγή μιας νέας Μέσης Ανατολής όπου άνθρωποι διαφορετικών θρησκειών μπορούν να συνυπάρχουν ειρηνικά και να ευημερούν».

Οι συμφωνίες είχαν άμεσες οικονομικές και διπλωματικές αποδόσεις. Η συνεργασία μεταξύ Ισραήλ και Εμιράτων εκτινάχθηκε: το διμερές εμπόριο ξεπέρασε τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024, ενώ δεκάδες χιλιάδες Ισραηλινοί επισκέπτονται κάθε χρόνο το Ντουμπάι.

Το Μαρόκο γνώρισε σημαντική αύξηση του τουρισμού από το Ισραήλ, ενώ σε αντάλλαγμα, οι ΗΠΑ αναγνώρισαν την κυριαρχία του στο Δυτικό Σαχάρα. Αντίθετα, στο Μπαχρέιν, η κοινωνική δυσαρέσκεια παραμένει υψηλή, με συχνές διαδηλώσεις κατά της εξομάλυνσης των σχέσεων με το Ισραήλ.

Ωστόσο, οι Παλαιστίνιοι παρέμειναν εκτός κάδρου. Οι συμφωνίες δεν μείωσαν την ένταση στη Δυτική Όχθη – τουναντίον, η ισραηλινή κατοχή εδραιώθηκε περαιτέρω, απομακρύνοντας την προοπτική για λύση δύο κρατών. Ειδικοί υπενθυμίζουν ότι οι χώρες που συμμετείχαν δεν είχαν ποτέ ανοιχτό πόλεμο με το Ισραήλ· συνεπώς, ο όρος «συμφωνία ειρήνης» ήταν περισσότερο συμβολικός παρά ουσιαστικός.

Θα επεκταθούν οι Συμφωνίες του Αβραάμ;

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ επιδιώκουν την επέκταση των συμφωνιών, με τη Σαουδική Αραβία να αποτελεί τον «μεγάλο στόχο». Ωστόσο, η συνεχιζόμενη αιματοχυσία στη Γάζα έχει δυσκολέψει κάθε σχετική συζήτηση. Η πολιτική και κοινωνική πίεση στο εσωτερικό της Σαουδικής Αραβίας καθιστά απαγορευτική κάθε επίσημη προσέγγιση με το Ισραήλ.

Το Ριάντ έχει ξεκαθαρίσει πως δεν πρόκειται να αναγνωρίσει το Ισραήλ αν δεν ιδρυθεί ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ — μια απαίτηση που η ισραηλινή κυβέρνηση απορρίπτει πλήρως. Παρά τις πιέσεις, ο διάδοχος πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν φαίνεται διστακτικός να προχωρήσει, υπό τον φόβο κοινωνικής αναταραχής.