Η βασική επιχειρηματολογία για την αναβολή της ανακοίνωσης ενός νέου πακέτου μέτρων την ερχόμενη άνοιξη είναι ότι με το πακέτο των φοροελαφρύνσεων και των εισοδηματικών ενισχύσεων, συνολικού ύψους 1,76 δισ. ευρώ, το οποίο ανακοινώθηκε στη ΔΕΘ, εξαντλήθηκε το περιθώριο αύξησης των δαπανών που δημιουργήθηκε το 2024. Υπενθυμίζεται ότι με τη συμφωνία που έγινε το φθινόπωρο του 2024 με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είχε προβλεφθεί ότι το όριο αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών για το 2024 θα ήταν 2,6%. Απολογιστικά, όμως, οι δαπάνες μειώθηκαν κατά 0,4%, δίνοντας περιθώρια για νέα μέτρα το 2025 και το 2026.

Προσχέδιο

Με βάση το προσχέδιο του προϋπολογισμού, οι καθαρές εθνικά χρηματοδοτούμενες πρωτογενείς δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης, σύμφωνα με τον ορισμό του νέου ευρωπαϊκού πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης και του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Σχεδίου (ΜΔΣ), αναμένεται να αυξηθούν κατά 4,4% το 2025 και 5,8% το 2026, μετά τη μείωση κατά 0,4% το 2024, εξαιτίας κυρίως των ενεργητικών μέτρων μείωσης της φοροδιαφυγής που μετρούν αφαιρετικά στον στόχο των δαπανών, με τη σωρευτική αύξηση των ετών 2024-2026 να εκτιμάται σε περίπου 10 δισ. ευρώ. Η σωρευτική αύξηση των δαπανών αντιστοιχεί στο όριο που τίθεται από το ΜΔΣ 2025-2028, υπενθυμίζεται δε, ότι ο σχετικός στόχος αύξησης των πρωτογενών δαπανών στο ΜΔΣ ανέρχεται σε 2,6% το 2024, σε 3,7% το 2025 και σε 3,6% το 2026.

Προβλέψεις

Η παρατήρηση αυτή λαμβάνει υπόψη τη σωρευτική αύξηση των δαπανών περιορίζοντάς τη μόνο στο διάστημα 2025-2026. Την ερχόμενη άνοιξη είναι πιθανό, λόγω υψηλότερου πρωτογενούς πλεονάσματος, να δημιουργηθεί νέος δημοσιονομικός χώρος ύψους 1,8-2 δισ. ευρώ, από τον οποίο θα μπορούν να διατεθούν για νέα μέτρα περίπου 800-900 εκατ. ευρώ. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Για το διάστημα 2025-2028 η σωρευτική αύξηση των δαπανών φτάνει τα 16 δισ. ευρώ. Αρα εκτός από τα 10 δισ. ευρώ που έχουν διατεθεί μέσω και των επιπλέον μέτρων ύψους 1,1 δισ. ευρώ για φέτος (επιστροφή ενοικίου, επίδομα 250 ευρώ σε συνταξιούχους) και των μέτρων 1,76 δισ. ευρώ που δρομολογήθηκαν για το 2026, η Ελλάδα έχει πια περιθώριο αύξησης των δαπανών κατά 6 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2028.

Αν η κυβέρνηση θελήσει να πάρει νέα μέτρα από τον Απρίλιο, θα πρέπει να μειώσει ισόποσα τις δαπάνες της για το 2027 και το 2028. Αν πάλι θελήσει να πάρει ένα ενισχυμένο πακέτο μέτρων στην επόμενη ΔΕΘ, θα επηρεαστεί η οροφή αύξησης δαπανών μόνο για το 2027, το οποίο είναι έτος εκλογών. Βεβαίως, η αύξηση δαπανών το 2027 σημαίνει ότι θα πρέπει να έχουμε ισόποση συγκράτηση στις δαπάνες του 2028.

Ωστόσο, βάση για το τι και πότε θα υλοποιηθεί θα είναι οι πολιτικές εξελίξεις, αφού, σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση θα γνωρίζει τα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας και θα έχει και την πρωτοβουλία των κινήσεων.

Τα μέτρα που βγαίνουν από το συρτάρι

Οταν ληφθούν οι αποφάσεις σε πολιτικό επίπεδο, το οικονομικό επιτελείο θα έχει να διαλέξει το επόμενο πακέτο από λίστα μέτρων που κόπηκαν από τη φετινή ΔΕΘ λόγω έλλειψης δημοσιονομικού χώρου. Στη λίστα των μέτρων περιλαμβάνονται:

1 Η αύξηση του αριθμού των δικαιούχων του μόνιμου επιδόματος των 250 ευρώ που ανακοινώθηκε τον Απρίλιο για συνταξιούχους πάνω από 65 ετών με εισοδηματικά κριτήρια. Με την υφιστάμενη μορφή του, το επίδομα εξαιρεί περίπου 1.000.000 συνταξιούχους, γεγονός που έχει δημιουργήσει σωρεία αντιδράσεων στους απόμαχους της εργασίας οι οποίοι χάνουν το επίδομα.

2 Πακέτο αλλαγών για να γίνει πιο δίκαιη η τεκμαρτή φορολόγηση των μη μισθωτών, η οποία θα διατηρηθεί και το 2026. Με το πακέτο της ΔΕΘ θεσμοθετείται η μείωση κατά 50% του τεκμαρτού εισοδήματος για τους μη μισθωτούς σε οικισμούς με πληθυσμό μέχρι και 1.500 κατοίκους. Ωστόσο, οι εκπρόσωποι του κλάδου πιέζουν και για άλλες αλλαγές, μεταξύ των οποίων ο υπολογισμός του τεκμαρτού εισοδήματος μόνο στο άτομο, που μπορεί όμως να έχει παραπάνω από μία εταιρίες. Σήμερα, το τεκμαρτό διαμορφώνεται αθροιστικά για κάθε εταιρία, έστω και αν έχουν τον ίδιο ιδιοκτήτη.

3 Οι αυξήσεις των επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ οι οποίες είχαν προαναγγελθεί από τον πρωθυπουργό για φέτος, με το τέλος του ξεκαθαρίσματος των δικαιούχων. Το θέμα πήγε πίσω λόγω του κόστους της φορολογικής μεταρρύθμισης. Με δεδομένο ότι έχει εξαγγελθεί πολλές φορές, αναμένεται να ξανασυζητηθεί μόλις υπάρξουν απτά στοιχεία για το κλείσιμο του 2025.

4 Νέα μέτρα για την επίλυση του στεγαστικού ώστε να αυξηθεί η προσφορά κατοικίας. Στην κατεύθυνση αυτή εξετάζεται να δοθούν κίνητρα για να βγουν στην αγορά τα 35.000 ακίνητα που έχουν σήμερα στη διαχείρισή τους οι servicers και οι εμπορικές τράπεζες. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι πολλά από τα ακίνητα έχουν σε εκκρεμότητα νομικές διαδικασίες οι οποίες καθυστερούν. Υπενθυμίζεται ότι ετοιμάζεται νομοσχέδιο με διαδικασίες fast track για τη νομική εκκαθάριση των υποθέσεων αυτών.

5 Ενδέχεται, επίσης, να εξαγγελθεί από την άνοιξη του 2026 ότι η προγραμματισμένη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 0,5%, που είναι προγραμματισμένη για το 2027, θα αυξηθεί στο 1%.

Επιχειρήσεις

Επίσης, θα αναζητηθούν νέα μέτρα, τα οποία θα ωφελήσουν τις επιχειρήσεις, ειδικά τις μικρομεσαίες, αλλά και θα αυξήσουν τον όγκο των εξαγωγών και των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα. Πηγές του οικονομικού επιτελείου τονίζουν ότι αν αποφασιστούν νέα μέτρα με δημοσιονομικό κόστος και για το 2027, θα πρέπει να εξεταστούν οι οροφές δαπανών και για το 2028, αφού φέτος θα πρέπει να επεκτείνουμε το 4ετές πρόγραμμα και για το 2029. Το αναθεωρημένο Μεσοπρόθεσμο Διαρθρωτικό και Δημοσιονομικό Σχέδιο 2025-2028 θα σταλεί στις Βρυξέλλες μέσα στην άνοιξη. Η αλλαγή θα αφορά την πρόβλεψη για το έτος 2029 και ειδικότερα την οροφή αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών για το συγκεκριμένο έτος.