Η πράξη αυτή δείχνει πως η μνήμη των αγώνων και θυσιών, όταν συνοδεύεται από ευγνωμοσύνη και ενότητα, γίνεται πηγή έμπνευσης  και συνέχειας του έθνους.

Σε παρόμοια προοπτική, τιμούμε κι εμείς την ιστορική επέτειο του «ΟΧΙ» της 28ης Οκτωβρίου 1940, με το οποίο ο ελληνικός λαός αντιστάθηκε στην ιταλική φασιστική εισβολή, καθώς και το επόμενο «ΟΧΙ» στη γερμανική φασιστική επίθεση της 26ης Απριλίου 1941. Το πνεύμα εκείνων των ημερών δεν ήταν μόνο στρατιωτικό, αλλά βαθιά πατριωτικό και ηθικό· εξέφραζε την απόφαση ενός λαού να υπερασπιστεί την ελευθερία, την αξιοπρέπεια  και την ιστορία του, (κάτι που ορθά διερμήνευσε ο Ιωάννης Μεταξάς, απαντώντας αρνητικά στα δυο τελεσίγραφα).

Η Ιστορία διδάσκει ότι η ενότητα αποτελεί προϋπόθεση εθνικής δύναμης. Ενωμένοι οι Έλληνες νίκησαν τους Πέρσες στις Πλαταιές (479 π.Χ.), μα διχασμένοι, λίγες δεκαετίες αργότερα, αλληλοεξοντώθηκαν στον Πελοποννησιακό πόλεμο (431-404 π.Χ.). Παρόμοια, ενωμένοι νίκησαν τους Ιταλούς (1940) και αντιστάθηκαν στους Γερμανούς (1941), ενώ διχασμένοι, οδηγήθηκαν στον τελευταίο καταστροφικό ελληνικό εμφύλιο πόλεμο (1946–1949).

Συμβολικά, προηγήθηκε των δυο ιστορικών γεγονότων, προσβολή ιερών συμβόλων: το 480 π.Χ. οι Πέρσες πυρπόλησαν την Ακρόπολη και το Ναό της θεάς Αθηνάς Πολιάδος, ενώ οι Ιταλοί στις 15 Αυγούστου 1940, βύθισαν το αντιτορπιλικό «Έλλη» στην Τήνο, ανήμερα της μεγάλης εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου .Ο παραλληλισμός αυτός, δείχνει πως η επιβουλή εναντίον της Ελλάδας στρεφόταν διαχρονικά  όχι μόνο κατά της γης της, αλλά και κατά του πνεύματος και του πολιτισμού  της.

Ο Πολύβιος διασώζει τη ρήση του Αγελάου του Ναυπακτίου: « Ουδέποτε πρέπει να πολεμούν οι Έλληνες αναμεταξύ των, αλλά να ευχαριστούν τους Θεούς και να ομονοούν όλοι. Και πιασμένοι χέρι-χέρι, όπως εκείνοι που περνούν τα ποτάμια, θα μπορούν έτσι να αποκρούουν τις επιθέσεις των βαρβάρων και να σώζουν τους εαυτούς τους και την πατρίδα” . Ο  Πλούταρχος προσθέτει: «η ελληνική ανδρεία είναι ακαταμάχητη, όποτε έχει καλά οργανωμένο και ομονοούντα στρατό, και ηγεμόνα σώφρονα». Και ο  Ευριπίδης σημειώνει:  «Ευτυχισμένος είναι όποιος μελέτησε Ιστορία, γιατί ούτε τους πολίτες παρακινεί στην καταστροφή, ούτε ο ίδιος γίνεται άδικος».

Στη εποχή της παγκοσμιοποίησης, της διαπολιτισμικότητας και της απολυτοποίησης της οικονομικής ισχύος, η εθνική αυτοσυνειδησία παραμένει ζωτική ανάγκη. Δεν ταυτίζεται με εθνικισμό ή διεθνισμό, αλλά με φιλοπατρία, ιστορική μνήμη, ενότητα  και υπεύθυνη αυτογνωσία. Μόνο έτσι μπορούμε να διαλεγόμαστε ισότιμα με τα άλλα έθνη, χωρίς να υποτιμούμε ούτε να υποτιμούμαστε. Η συνειδητή αυτή στάση αποτελεί προϋπόθεση ειρηνικής συνύπαρξης, αμοιβαίου σεβασμού και δημιουργικής αξιοποίησης της πολιτιστικής ετερότητας, μακριά από συγκρουσιακές θεωρίες όπως εκείνη του Huntington.

Στο ίδιο παραπάνω πλαίσιο, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και το πρόσφατο θέμα σχετικά με το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, ο οποίος θυσιάστηκε για την Πατρίδα, χωρίς να μείνει στην εθνική μνήμη το όνομά του

Έτσι, οι αγώνες και οι θυσίες των Ελλήνων που είπαν το «ΟΧΙ» στην Πίνδο και στο Ρούπελ θα δικαιώνονται, κάθε φορά που η ιστορική μνήμη, η ενότητα και η εθνική αυτοσυνειδησία θα φωτίζουν το παρόν, ανοίγοντας προοπτική ελπίδας και ιστορικής συνέχειας,  για το μέλλον.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

*  (Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι, Αριστείδης)  [21.1]…ἐκ τούτου γενομένης ἐκκλησίας κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἔγραψεν Ἀριστείδης ψήφισμα συνιέναι μὲν εἰς Πλαταιὰς καθ’ ἕκαστον ἐνιαυτὸν…[21.2] κυρωθέντων δὲ τούτων οἱ Πλαταιεῖς ὑπεδέξαντο τοῖς πεσοῦσι καὶ κειμένοις αὐτόθι τῶν Ἑλλήνων ἐναγίζειν καθ’ ἕκαστον ἐνιαυτόν…καὶ κατευξάμενος Διὶ̈ καὶ Ἑρμῇ χθονίῳ παρακαλεῖ τοὺς ἀγαθοὺς ἄνδρας τοὺς ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος ἀποθανόντας ἐπὶ τὸ δεῖπνον…. [21.5] ἔπειτα κρατῆρα κεράσας οἴνου καὶ χεάμενος ἐπιλέγει: “προπίνω τοῖς ἀνδράσι τοῖς ὑπὲρ τῆς ἐλευθερίας τῶν Ἑλλήνων ἀποθανοῦσι.” ταῦτα μὲν οὖν ἔτι καὶ νῦν διαφυλάττουσιν οἱ Πλαταιεῖς.