Οι κάτοικοι παλεύουν να σώσουν τις περιουσίες τους, ενώ η μνήμη των 24 θυμάτων της προηγούμενης τραγωδίας είναι ακόμα νωπή. Παρά τα αντιπλημμυρικά έργα που έγιναν τα τελευταία χρόνια, η νέα καταιγίδα αποκάλυψε ότι ο κίνδυνος παραμένει μεγάλος. Το κρίσιμο ρέμα της Αγίας Αικατερίνης, που δέχεται όλα τα νερά από τον ορεινό όγκο της περιοχής, ξεχείλισε ξανά, καθώς τα έργα δεν κατάφεραν να συγκρατήσουν τον όγκο των ακραίων βροχοπτώσεων.

Ο καθηγητής Ευθύμης Λέκκας, πρόεδρος του ΟΑΣΠ και ειδικός στη Διαχείριση Φυσικών Καταστροφών, ανέλυσε τους λόγους για τους οποίους η περιοχή της Μάνδρας βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο έντονων πλημμυρικών φαινομένων, παρά τα έργα που υλοποιήθηκαν μετά την τραγωδία του 2017.

Μιλώντας στον ΣΚΑΪ, ο κ. Λέκκας τόνισε ότι «πραγματικά τα πλημμυρικά φαινόμενα εκδηλώθηκαν στα ίδια ακριβώς σημεία που είχαμε και τα φαινόμενα το 2017».

Έντονη και παρατεταμένη βροχόπτωση, που διαβρώνει τα εδάφη και γεμίζει τα ρέματα με ταχύτητα.

Υψηλή ραγδαιότητα, δηλαδή τεράστιος όγκος νερού μέσα σε λίγη ώρα.

Στερεοπαροχή, καθώς η βροχή μεταφέρει φερτά υλικά που φράζουν τη ροή των ρεμάτων.

Όπως εξήγησε ο καθηγητής, πολλές αστικές λεωφόροι, ακόμα και στην Αθήνα, έχουν χτιστεί πάνω σε παλιές κοίτες ρεμάτων, γεγονός που εντείνει τον κίνδυνο πλημμύρας όταν οι φυσικές συνθήκες γίνονται ακραίες. Η Αγίας Αικατερίνης, που έχει «μετατραπεί» σε δρόμο μέσα στον οικιστικό ιστό, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του προβλήματος.

Ο κ. Λέκκας τόνισε πως η φύση ακολουθεί τους δικούς της νόμους και ότι οι τεχνικές παρεμβάσεις μπορούν να βοηθήσουν, αλλά δεν μπορούν να εξαλείψουν πλήρως τον κίνδυνο σε περιοχές με ιστορικό πλημμυρικών επεισοδίων. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: χωρίς ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, οι καταστροφές θα επαναλαμβάνονται.

Όπως υπενθύμισε, παρότι έγιναν παρεμβάσεις, κάθε έργο «μπορεί να λειτουργήσει αρνητικά ή να μη λειτουργήσει πλήρως». Χρησιμοποίησε μάλιστα ως παράδειγμα την περίπτωση της Βαλένθια, όπου «ένα τεράστιο φαραωνικό έργο, αντιπλημμυρικό, ουσιαστικό, συνέβαλε και αυτό για να πλημμυρίσει πέρυσι η Βαλένθια την 1η Νοεμβρίου».

Ο Ευθύμιος Λέκκας για τον ρόλο του ρέματος της Αγίας Αικατερίνης

Το ρέμα της Αγίας Αικατερίνης αποτελεί, σύμφωνα με τον καθηγητή, χαρακτηριστικό παράδειγμα της άναρχης οικιστικής ανάπτυξης των τελευταίων δεκαετιών. «Το ρέμα της Αγίας Αικατερίνης είναι μια εικόνα που δείχνει πώς αναπτύχθηκε η Ελλάδα τα τελευταία 70 χρόνια», σημείωσε. Η μετατροπή του φυσικού ρέματος σε δρόμο και η διακοπή της υδρολογικής του συνέχειας οδηγεί αναπόφευκτα σε πλημμυρικά φαινόμενα, αφού η φύση «λειτουργεί όπως έχει μάθει να λειτουργεί εδώ και χιλιάδες χρόνια».

Ο κ. Λέκκας εξήγησε ότι, παρά τις παρεμβάσεις, «ο πλημμυρικός κίνδυνος εξακολουθεί να υφίσταται», ιδιαίτερα όταν συντρέχουν τρεις παράγοντες: η παρατεταμένη και έντονη βροχόπτωση για μεγάλο χρονικό διάστημα, η υψηλή ραγδαιότητα που καταγράφεται σε μικρά χρονικά διαστήματα και η αυξημένη στερεοπαροχή, δηλαδή η έντονη διάβρωση του εδάφους, καθώς «το έδαφος ουσιαστικά διαβρώνεται και παρασύρεται πολύ πιο εύκολα».

Η τσιμεντοποίηση ως βασική αιτία

Απαντώντας στο γιατί παρατηρούνται πλημμύρες στα ίδια σημεία, ο καθηγητής υπογράμμισε τον πρωταγωνιστικό ρόλο της αστικοποίησης: «υπάρχει ένας κυρίαρχος παράγοντας είναι η τσιμεντοποίηση που έγινε». Όταν το έδαφος σφραγίζεται, «το νερό δεν μπορεί να διεισδύσει» και έτσι αυξάνεται η επιφανειακή απορροή.

Γιατί πλημμυρίζουν οι λεωφόροι

Πολλές μεγάλες οδικές αρτηρίες, όπως η Μιχαλακοπούλου, ακολουθούν την παλαιά κοίτη ποταμών. «Δεν είναι μια ευθεία γραμμή, έχει καμπύλες», ανέφερε ο κ. Λέκκας, εξηγώντας ότι τα εγκάρσια έργα εντός του αστικού ιστού επιδεινώνουν την κατάσταση.

Ένα πανευρωπαϊκό πρόβλημα

Το φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό. Όπως επισήμανε, «συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες» που έχουν ακολουθήσει παρόμοιο μοντέλο αστικοποίησης, στερώντας από το νερό τη δυνατότητα να κινηθεί φυσιολογικά, υπόγεια και επιφανειακά.