Ένα από τα πιο φιλόδοξα έργα επιστημονικής εκπαίδευσης και έρευνας στη Δυτική Μακεδονία παίρνει πλέον σαφή μορφή, καθώς χθες παρουσιάστηκε η ολοκληρωμένη μελέτη για το Εκπαιδευτικό Αστρονομικό Πάρκο Όρλιακα, μια υποδομή που υλοποιείται από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και φιλοδοξεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την αστρονομική παρατήρηση, την εκπαίδευση και την επιστημονική εξωστρέφεια.

Με συνολικό προϋπολογισμό 12,6 εκατ. ευρώ (με συγχρηματοδότηση από την Ε.Ε.) και ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2029, το έργο περιλαμβάνει σειρά υποέργων που καλύπτουν από τις μελέτες και τις οδικές προσβάσεις έως την κατασκευή των κτιριακών εγκαταστάσεων και την προμήθεια εξειδικευμένου εξοπλισμού. Η μελέτη εκπονήθηκε από τη σύμπραξη ΓΑΙΑ Α.Ε. Μελετών – ΓΕΩΤΕΡ Διδασκάλου Ε.Ε., η οποία ολοκλήρωσε το σύνολο των απαιτούμενων αρχιτεκτονικών, στατικών, γεωτεχνικών και ηλεκτρομηχανολογικών σχεδίων, οδηγώντας στην έκδοση της οικοδομικής άδειας τον Αύγουστο του 2025.

Το Πάρκο αναπτύσσεται σε μια περιοχή με ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά, σε υψόμετρο που ευνοεί την αστρονομική παρατήρηση. Ο σχεδιασμός ενσωματώνει βιοκλιματικές αρχές, με θερμομόνωση υψηλών προδιαγραφών, στρατηγικά τοποθετημένα ανοίγματα, χρήση τοπικής πέτρας και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, κατατάσσοντας τα κτίρια στην ενεργειακή κλάση Α+. Η επιλογή υλικών και τεχνικών λύσεων ανταποκρίνεται στις ακραίες κλιματικές συνθήκες της περιοχής.

Στον πυρήνα του έργου βρίσκονται τα εξειδικευμένα κτίρια. Το Κτίριο Α, το Εκπαιδευτικό Κέντρο, θα στεγάζει το εκπαιδευτικό τηλεσκόπιο, το παρατηρητήριο, αμφιθέατρο και δύο εργαστήρια, μαζί με χώρους υγιεινής και υποδομές για μελλοντικές αναβαθμίσεις. Το Κτίριο Β θα φιλοξενεί το μεγάλο τηλεσκόπιο του Πάρκου, με κυλινδρική μορφή και ειδική βάση για τον θόλο παρατήρησης. Το Κτίριο Γ, πολυλειτουργικό και αναπτυγμένο σε δύο επίπεδα, θα περιλαμβάνει μουσείο, ηλιακό σταθμό, αποθηκευτικούς χώρους, κυλικείο, αίθουσες, εργαστήρια και την κατοικία του φύλακα. Το Κτίριο Δ προορίζεται αποκλειστικά για ερευνητές και προσωπικό, με αίθουσα ελέγχου τηλεσκοπίου, εργαστήρια, γραφεία και χώρους ενδιαίτησης. Το Κτίριο Ε θα στεγάζει το τηλεσκόπιο επισκόπησης ουρανού, με ειδική υάλινη οροφή που επιτρέπει απρόσκοπτη παρατήρηση, ενώ το Κτίριο Η/Μ θα εξυπηρετεί τις τεχνικές ανάγκες του συνόλου.

Ο περιβάλλων χώρος έχει σχεδιαστεί ώστε να ενσωματώνεται στο φυσικό τοπίο, με χαμηλή φύτευση, οργανικά καθιστικά, υπαίθρια αμφιθέατρα, ράμπες προσβασιμότητας, διαδρομές για ΑμεΑ και υδατοδιαπερατά υλικά που βελτιώνουν το μικροκλίμα. Η συνολική διάταξη των κτιρίων και των διαδρομών εξασφαλίζει λειτουργικότητα, προσβασιμότητα και αισθητική συνοχή. Το Πάρκο αναμένεται να λειτουργήσει και ως μοχλός ανάπτυξης για τα Γρεβενά και τη Δυτική Μακεδονία. Η δυνατότητα φιλοξενίας εκπαιδευτικών προγραμμάτων, θερινών σχολείων, δράσεων διάχυσης της επιστήμης και επισκέψεων σχολείων δημιουργεί ένα νέο πεδίο δραστηριοτήτων που μπορεί να ενισχύσει την τοπική οικονομία και να αναβαθμίσει το προφίλ της περιοχής. Παράλληλα, η ύπαρξη εξειδικευμένων τηλεσκοπίων και σύγχρονων υποδομών ανοίγει τον δρόμο για συμμετοχή σε διεθνή ερευνητικά δίκτυα.

Στο πλαίσιο της παρουσίασης, ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Θεόδωρος Θεοδουλίδης, τόνισε ότι το έργο «συνδυάζει τη γνώση και την επιστημονική έρευνα με την εξωστρέφεια και την τοπική ανάπτυξη». Όπως σημείωσε, το Πάρκο «θα λειτουργεί ως επισκέψιμος εκπαιδευτικός χώρος, συμβάλλοντας στη διάδοση της αστρονομικής γνώσης και της επιστημονικής παρατήρησης στο ευρύ κοινό». Υπογράμμισε επίσης ότι η επιλογή του Ορλιακα βασίζεται στα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής, ενώ ο σχεδιασμός «ενσωματώνει βιοκλιματικές αρχές και υποδομές που εξασφαλίζουν τη βιώσιμη και μακροχρόνια λειτουργία του».