Παρουσία του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κεντρικό θέμα της Συνόδου Κορυφής παραμένει η χρηματοδότηση της Ουκρανίας την επόμενη διετία. Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων καλούνται να δώσουν συνέχεια στη δέσμευση που ανέλαβαν στο προηγούμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την κάλυψη των πιεστικών οικονομικών, στρατιωτικών και ανθρωπιστικών αναγκών του Κιέβου.

«Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν θα φύγουν από Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χωρίς απόφαση για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας τα επόμενα δύο χρόνια», τόνισαν την Πέμπτη (18/12), προσερχόμενοι στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα και η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Ο Αντόνιο Κόστα υπενθύμισε ότι στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεσμεύτηκαν να αντιμετωπίσουν «τις πιεστικές» χρηματοδοτικές, αμυντικές και στρατιωτικές ανάγκες της Ουκρανίας για το 2026 και 2027 και τόνισε ότι σήμερα θα πρέπει να αποφασίσουν με ποιο τρόπο θα γίνει αυτό.

Σύμφωνα με τον ίδιο, κερδίζει έδαφος η μία από τις δύο λύσεις που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή: το λεγόμενο «Δάνειο Επανορθώσεων» προς την Ουκρανία, με αξιοποίηση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει επ’ αόριστον, με πρόσφατη απόφαση των κρατών-μελών της ΕΕ. «Αυτή η πρόταση έχει ευρεία στήριξη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Θα εργαστούμε σήμερα πάνω σε αυτήν και αν χρειαστεί και αύριο. Δεν θα φύγουμε από το Συμβούλιο χωρίς τελική απόφαση που θα διασφαλίζει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας για το 2026 και 2027», δήλωσε ο Αντόνιο Κόστα.

«Είναι ένα κρίσιμο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με ένα συγκεκριμένο στόχο: δεν θα φύγουμε από εδώ χωρίς λύση για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας την επόμενη διετία», πρόσθεσε από την πλευρά της η Πρόεδρος της Επιτροπής. Η ίδια υπενθύμισε τις τεράστιες χρηματοδοτικές ανάγκες του Κιέβου, οι οποίες ανέρχονται σε περίπου 137 δισ. ευρώ για το 2026-2027, σύμφωνα με εκτίμηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

«Έχουμε δεσμευθεί ότι θα καλύψουμε το ένα τρίτο αυτών, δηλαδή 90 δισεκατομμύρια ευρώ», πρόσθεσε, τονίζοντας ότι η Επιτροπή έχει υποβάλει δύο προτάσεις: η μία αφορά χρηματοδότηση της Ουκρανίας μέσα από κοινό δανεισμό με εγγύηση τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και η δεύτερη το Δάνειο Επανορθώσεων. «Σήμερα θα συζητήσουμε ποια από τις δύο λύσεις θα ακολουθήσουμε. Οι συζητήσεις θα είναι εντατικές. Στο τέλος της Συνόδου θα πρέπει να διασφαλίσουμε τον τρόπο χρηματοδότησης της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια», πρόσθεσε.

«Οφείλουμε να βρούμε μία λύση σήμερα», δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν προσθέτοντας παράλληλα ότι «υποστηρίζει πλήρως τα βελγικά επιχειρήματα ότι οι κίνδυνοι που απορρέουν από την χρησιμοποίηση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων θα επιμερισθούν σε όλους εμάς».

«Ο Βλαντίμιρ Πούτιν στοιχηματίζει στην αποτυχία μας, ας μη του προσφέρουμε αυτήν την νίκη!», δήλωσε προσερχόμενη στην ευρωπαϊκή σύνοδο η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλλας.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων από ξένα ΜΜΕ, προσερχόμενος στη Σύνοδο Κορυφής, ανέφερε τα εξής: «Το σημαντικό είναι να βρούμε μία λύση για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας. Η Ελλάδα προτιμά ξεκάθαρα το δάνειο αποζημιώσεων. Λαμβάνουμε υπ’ όψιν το γεγονός ότι τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία έχουν ήδη δεσμευτεί επ’ αόριστον, που θεωρώ ότι αποτελεί μία πολύ σημαντική πολιτική δήλωση προς όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Συμμερίζομαι απόλυτα την άποψη του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ότι δεν πρέπει να αποχωρήσουμε από τις Βρυξέλλες, και από την αίθουσα στην οποία συνεδριάζουμε, χωρίς να βρούμε μια λύση που να είναι νομικά στέρεη και να επιλύει τα χρηματοδοτικά προβλήματα της Ουκρανίας».

Η Ευρώπη έχει μία επιλογή μεταξύ «χρημάτων σήμερα ή αίματος αύριο», δήλωσε ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, φθάνοντας στη Σύνοδο Κορυφής. «Τώρα επιλέγουμε – είτε χρήματα σήμερα είτε αίμα αύριο», δήλωσε ο Ντόναλντ Τουσκ στους δημοσιογράφους, προσθέτοντας: «Και δεν μιλάω μόνο για την Ουκρανία, μιλάω για την Ευρώπη. Αυτή η απόφαση είναι δική μας και μόνο δική μας. Ολοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει επιτέλους να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων».

Η ιδέα να χρησιμοποιήσει η Ευρωπαϊκή Ενωση τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, τα οποία βρίσκονται κυρίως στις Βρυξέλλες, για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας είναι «νεκρή», δήλωσε από την πλευρα του ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν. Υπάρχει μία μειοψηφία που αρνείται να την υποστηρίξει, πρόσθεσε φτάνοντας στις Βρυξέλλες, ξεκαθαρίζοντας ότι η χρηματοδότηση της Ουκρανίας με κοινό δάνειο της Ε.Ε. δεν είναι αποδεκτή για την Ουγγαρία.

Στη βελγική πρωτεύουσα και ο Ζελένσκι

Στις Βρυξέλλες βρίσκεται και ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι σε μια προσπάθεια να πείσει τους ευρωπαίους εταίρους του Κιέβου να χρησιμοποιήσουν τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για να βοηθήσουν την Ουκρανία έπειτα από τέσσερα χρόνια πολέμου, σύμφωνα με τα δήλωσε υψηλόβαθμος ουκρανός αξιωματούχος.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας προειδοποίησε ότι το Κίεβο θα αντιμετωπίσει «σοβαρό πρόβλημα» αν οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν φθάσουν σε συμφωνία για την χρησιμοποίηση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. «Χωρίς αυτήν την απόφαση, θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα για την Ουκρανία», δήλωσε ο πρόεδρος Ζελένσκι, ο οποίος ανακοίνωσε ότι νέες συνομιλίες ανάμεσα στην Ουκρανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες θα διεξαχθούν αύριο και το Σάββατο στις ΗΠΑ στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για τον τερματισμό του πολέμου της Ρωσίας.

«Την Παρασκευή και το Σάββατο, η ομάδα μας θα βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, βρίσκεται ήδη καθ’ οδόν προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, και οι Αμερικανοί τους περιμένουν. Δεν ξέρω ποιος άλλος μπορεί να είναι παρών -ίσως θα υπάρξουν Ευρωπαίοι», δήλωσε ο ουκρανός πρόεδρος στους δημοσιογράφους.

Τα «αγκάθια» της Συνόδου

Κατά εκτιμήσεις του ΔΝΤ, οι συνολικές ανάγκες κατά την περίοδο 2026-2027 θα ανέλθουν σε 135,7 δισεκ. ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παρουσιάσει δύο βασικές επιλογές, που καλύπτουν περίπου τα δύο τρίτα του απαιτούμενου ποσού, δηλαδή 90 δισ. ευρώ. Η πρώτη αφορά κοινό δανεισμό της ΕΕ, με εγγύηση τον κοινοτικό προϋπολογισμό, λύση που απαιτεί ομοφωνία και συναντά ισχυρές αντιστάσεις από κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, ενώ η Ουγγαρία δηλώνει ανοιχτά αντίθετη.

Η δεύτερη επιλογή, που κερδίζει έδαφος μεταξύ των κρατών-μελών, είναι το λεγόμενο «δάνειο επανορθώσεων», με αξιοποίηση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην ΕΕ. Πρόκειται για λύση που θα μπορούσε να εγκριθεί με ειδική πλειοψηφία και δεν επιβαρύνει άμεσα τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Σε αυτή την περίπτωση, η Ουκρανία θα αποπληρώσει το δάνειο μόνο εφόσον η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις, διαφορετικά, οι κυρώσεις θα παραμείνουν σε ισχύ και τα ρωσικά κεφάλαια παγωμένα. Υπενθυμίζεται ότι τα κράτη-μέλη αποφάσισαν πρόσφατα να παρατείνουν επ’ αόριστον το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, χωρίς την ανάγκη εξαμηνιαίας ανανέωσης.

Περίπου 210 δισ. ευρώ από τα αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας βρίσκονται δεσμευμένα σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ, εκ των οποίων περίπου 185 δισεκ. ευρώ τελούν υπό τη διαχείριση της Euroclear στο Βέλγιο. Η βελγική κυβέρνηση συνεχίζει να εκφράζει έντονες ανησυχίες για τους νομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους και αξιώνει ισχυρές και άμεσες εγγυήσεις από τους ευρωπαίους εταίρους, πιο συγκεκριμένα ότι θα μοιραστούν το ενδεχόμενο κόστος.

Παράλληλα, κράτη-μέλη, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, ζητούν διαβεβαιώσεις ότι τυχόν ενεργοποίηση των εγγυήσεων δεν θα επιβαρύνει τους εθνικούς στόχους δαπανών στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων.

Την ίδια στιγμή, το Βέλγιο, η Ιταλία, η Βουλγαρία και η Μάλτα υπέγραψαν κοινή δήλωση που ζητεί τη συνέχιση της διερεύνησης «εναλλακτικών επιλογών» που θα είχαν μικρότερο οικονομικό και νομικό ρίσκο.

Οι διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν ως την τελευταία στιγμή χθες Τετάρτη το βράδυ σε επίπεδο πρέσβεων σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, με την πλειοψηφία των κρατών-μελών να εμφανίζεται καταρχήν υπέρ του δανείου επανορθώσεων, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης επαρκών εγγυήσεων και μηχανισμών αλληλεγγύης. «Πρέπει να βρεθεί συμφωνία – αλλιώς το μήνυμα για την ΕΕ θα είναι καταστροφικό», σημείωναν Ευρωπαίοι διπλωμάτες.

Όσον αφορά τα υπόλοιπα θέματα της Συνόδου Κορυφής, οι ηγέτες της ΕΕ θα έχουν μια πρώτη, στρατηγικού χαρακτήρα, συζήτηση για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ένωσης (2028-2034). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της τον Ιούλιο του 2025, ενώ η δανική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ έχει ήδη προχωρήσει σημαντικά το προπαρασκευαστικό έργο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Κόστα, στόχος είναι να επιτευχθεί συμφωνία έως το τέλος του 2026, ώστε τα νέα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ να τεθούν σε ισχύ στις αρχές του 2028.

Όσον αφορά τη διεύρυνση της ΕΕ –ο Αντόνιο Κόστα τη χαρακτηρίζει «γεωστρατηγική επένδυση στην ειρήνη, την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ευημερία»– οι ηγέτες θα εξετάσουν την πρόοδο που έχουν σημειώσει ορισμένες υποψήφιες χώρες. Σύμφωνα με τον ίδιο, κάποιες εξ αυτών ενδέχεται να πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για ένταξη στο όχι τόσο μακρινό μέλλον. Η ενταξιακή πορεία παραμένει αυστηρά αξιοκρατική και συνδεδεμένη με την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων, ενώ οι συζητήσεις θα επικεντρωθούν στα επόμενα βήματα, με βάση την πρόοδο που έχει επιτευχθεί.

Κατά τη διάρκεια του δείπνου εργασίας, οι ηγέτες της ΕΕ θα ανταλλάξουν απόψεις για τη γεωοικονομική κατάσταση και τον αντίκτυπό της στην ανταγωνιστικότητα της Ένωσης. Όπως τονίζει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι κρίσιμο να αξιολογηθούν οι πιέσεις όσο και οι ευκαιρίες που αναδύονται σε ένα περιβάλλον αυξανόμενου γεωοικονομικού ανταγωνισμού, όπου οι βασισμένες σε κανόνες σχέσεις και οι παραδοσιακές εταιρικές σχέσεις δεν μπορούν πλέον να θεωρούνται δεδομένες. Η συζήτηση θα επικεντρωθεί σε τρεις άξονες: την αντιμετώπιση εξωτερικών οικονομικών και πολιτικών πιέσεων, την επιτάχυνση της εμπορικής ατζέντας της ΕΕ και την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας και της ανταγωνιστικότητας.

Στην ημερήσια διάταξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου περιλαμβάνονται επίσης η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, και ζητήματα άμυνας, ασφάλειας και μετανάστευσης, που πάντως αναμένεται να συζητηθούν συνοπτικά.