Ομως, εκεί όπου η σιωπή κινδύνευε να γίνει μόνιμος επισκέπτης, δύο άνθρωποι -η δασκάλα Παναγιώτα Διαμαντή και ο ιερέας Κωνσταντίνος Ντούτσικος- ανέλαβαν μια αποστολή ελπίδας. Μέσα από τη δημόσια πρόσκλησή τους προς οικογένειες με παιδιά να εγκατασταθούν στο χωριό, εγκαινίασαν μια νέα εποχή κοινωνικής αναζωογόνησης.

Η πρωτοβουλία στη Φουρνά δομήθηκε πάνω σε στέρεες, ουσιαστικές παροχές. Η ιδρυθείσα ΜΚΟ «Νέα Ζωή στο Χωριό» εξασφαλίζει κατοικίες για τις νέες οικογένειες, ενώ βοηθά και στην εύρεση εργασίας. Επίσης, έχει διασφαλίσει κάποιες επιπλέον παροχές για τα παιδιά, όπως δωρεάν μαθήματα ξένων γλωσσών. Μέσω της «Κοινωνικής Ντουλάπας Αλληλεγγύης» διατίθενται τρόφιμα, σχολικά είδη, είδη πρώτης ανάγκης, ρούχα και υγειονομικό υλικό.

Σχολείο

Καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία της πρωτοβουλίας ήταν η επαναλειτουργία σχολικών μονάδων, αφού το χωριό, πλέον, διαθέτει Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο, στοιχείο σπάνιο για έναν ορεινό οικισμό αυτής της κλίμακας. Η πρώτη οικογένεια άνοιξε το πρώτο κατάστημα, ενώ ακολούθησε και ο πρώτος φούρνος ύστερα από τουλάχιστον είκοσι χρόνια. Η δράση στηρίζεται, κυρίως, σε δωρεές, χορηγίες και ιδιωτική πρωτοβουλία, χωρίς κρατική επιχορήγηση, γεγονός που έχει προσελκύσει την εθνική προσοχή και τη στήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ως αποτέλεσμα, παιδικές φωνές και νέα ζωή επέστρεψαν στον τόπο, με τουλάχιστον τρεις οικογένειες να έχουν ήδη εγκατασταθεί και να δημιουργούν ένα νέο, ζωντανό κοινωνικό δίκτυο, ενώ αναμένονται και άλλες από το φθινόπωρο. Σύμφωνα με τη δασκάλα Παναγιώτα Διαμαντή, το επόμενο διάστημα αναμένονται η ίδρυση και η λειτουργία ενός Μουσείου Φυσικής Ιστορίας και επισκέψιμης Βιβλιοθήκης με πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ, όπως είπε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής, «η “Νέα Ζωή στο Χωριό” προχωρά στην υιοθέτηση ενός νέου χωριού, αυτήν τη φορά στην Ηπειρο. Είναι ένα βήμα ακόμη για να στηρίξουμε οικογένειες που ασφυκτιούν στα αστικά κέντρα και αναζητούν την αποκέντρωση, αλλά και ένα βήμα υποστήριξης για τα χωριά που ζητούν ξανά ζωή, ανθρώπους και φως. Για όλους εμάς, αυτή δεν είναι μια απλή δράση. Είναι μια υπόσχεση σε όσους έμειναν πίσω και μια ανοιχτή αγκαλιά σε όσους θέλουν να επιστρέψουν. Να δημιουργήσουμε γέφυρες ζωής ανάμεσα στους ανθρώπους των πόλεων και των χωριών, για μια αποκέντρωση με νόημα και όχι μόνο με λόγια».

Σύμφωνα με την κ. Διαμαντή, κάποια χωριά έχουν έρθει σε επαφή μαζί της για να τους ενημερώσει για τη δράση της «Νέας Ζωής στο Χωριό». Τα χωριά αυτά είναι από Αιτωλοακαρνανία και από Τζουμέρκα, ενώ υπήρχε έντονο ενδιαφέρον από χωριό της Χίου, αλλά και από τη Βόνιτσα. Ωστόσο, το παράδειγμα της Φουρνάς δεν είναι μοναδικό.

• Στη Βαμβακού Λακωνίας, το πρόγραμμα «Vamvakou Revival» υποδέχεται οικογένειες, προσφέροντας σύγχρονη στέγη και στήριξη στη μετακόμιση, με επαγγελματική καθοδήγηση, νέες θέσεις εργασίας και δωρεάν συμβουλευτικές υπηρεσίες. Εμφαση δίνεται στην εκπαίδευση παιδιών μέσω ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων STEAM, ενώ το χωριό αναδεικνύεται σε κέντρο πολιτισμού και αγροτουρισμού με ανοιχτούς χώρους, ξενώνες και τοπικά γραφεία. Αυτές οι πρωτοβουλίες υποστηρίζονται από ιδιωτικές χορηγίες, όπως το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, και αλλάζουν σταδιακά την ταυτότητα του χωριού.

• Στο Ζαγόρι, που αποτελεί δίκτυο μικρών χωριών με παρόμοια δημογραφικά προβλήματα, μέσω κοινοτικών συνεταιρισμών και ΚοινΣΕπ, υλοποιούνται στρατηγικές προσέλκυσης οικογενειών και νέων επαγγελματιών. Προσφέρονται κίνητρα, υποδομές, κοινωνική στήριξη, πρόσβαση σε δημόσιες κατοικίες και διευκολύνσεις για την εύρεση εργασίας, με στόχο τη βιωσιμότητα των σχολείων και τη συνοχή των κοινοτήτων.

• Υπάρχουν, επίσης, πρωτοβουλίες με πιο σύγχρονα οικοκοινοτικά πρότυπα, όπως το «Nesson Ecovillage» στον Νέσσωνα Λάρισας στη Θεσσαλία, που εστιάζει στην εγκατάσταση οικογενειών που επιθυμούν την αυτάρκεια, την αγροοικολογία και τη συμμετοχή σε κοινόβια δίκτυα αλληλοβοήθειας.

• Στην Πελοπόννησο και ιδιαίτερα στη Γορτυνία Αρκαδίας, μέσω αυτοδιοικητικών φορέων ή τοπικών συλλόγων, διοργανώνονται προγράμματα παραχώρησης κατοικίας και προγράμματα διευκόλυνσης μετοίκησης, με οικονομικά κίνητρα και καμπάνιες προσέλκυσης οικογενειών.

• Σε αντίθεση με τα προγράμματα επιδοτήσεων ή μεγάλων χορηγιών, η Χρυσομηλιά Τρικάλων πορεύεται μόνη. Οι κάτοικοί της οργανώθηκαν σε κοινοτικούς σχηματισμούς, διατήρησαν την παραδοσιακή γεωργία και κτηνοτροφία, έστησαν τοπικούς μικρούς συνεταιρισμούς και επένδυσαν σε συλλογικές δράσεις. Αποτέλεσμα; Σχολείο που λειτουργεί, νέοι που παραμένουν, επισκέπτες που έρχονται όχι για τουρισμό-φωτογραφία, αλλά για μαθήματα αυτάρκειας και οικολογίας. Η Χρυσομηλιά είναι οικοκοινότητα χωρίς να το διατυμπανίζει.

• Το απομακρυσμένο χωριό Τσαμαντάς στη Θεσπρωτία δεν θα είχε καμία τύχη αν δεν υπήρχε η Ομογένεια. Οι απόδημοι Τσαμαντιώτες της Αμερικής συνέστησαν σωματείο, συγκέντρωσαν κεφάλαια, αγόρασαν, ανακαίνισαν και επανεκκίνησαν το χωριό τους. Δημιούργησαν πολιτιστικό κέντρο, βοήθησαν στην αποκατάσταση του σχολείου και άρχισαν να χτίζουν σπίτια για τα παιδιά τους – παιδιά τρίτης γενιάς Ελλήνων της Διασποράς. Ενα χωριό που δεν ξεχάστηκε.

Οργανωμένη μακροχρόνια στήριξη

Κοινός παρονομαστής σε όλες αυτές τις δράσεις είναι η οργανωμένη και μακροχρόνια στήριξη της μόνιμης εγκατάστασης οικογενειών στην ύπαιθρο, με στόχο την αναγέννηση των χωριών. Υποδομές όπως κατοικίες, σχολεία και υπηρεσίες Υγείας βελτιώνονται και δημιουργούνται, ενώ παράλληλα δίνονται ευκαιρίες επαγγελματικής αποκατάστασης και ενίσχυσης του τοπικού εισοδήματος. Η εκπαίδευση, κυρίως, των παιδιών διασφαλίζει τη βιωσιμότητα και το μέλλον αυτών των κοινοτήτων. Οι πρωτοβουλίες στηρίζονται σε εθελοντισμό, δικτύωση και οικονομική αυτοχρηματοδότηση και όχι απαραίτητα σε κρατική βοήθεια. Βέβαια, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, επισκέφθηκε τη Φουρνά και μίλησε με τους ανθρώπους εκεί, προκειμένου να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο κρατικό πρόγραμμα στήριξης της υπαίθρου, κάτι που πιθανόν να ανακοινωθεί ακόμη και στη ΔΕΘ.