Σπάνια υπήρξε τόσο λίγη ουσία σε ένα ειρηνευτικό σχέδιο. Ο απόλυτος παραλογισμός του σχεδίου των 28 σημείων, το οποίο οι Αμερικανοί ισχυρίστηκαν ότι είναι η δική τους δημιουργία, αψήφησε τη σοβαρή ανάλυση. Οι επακόλουθες συναντήσεις του Μάρκο Ρούμπιο στη Γενεύη αποκατέστησαν ένα μέτρο ισορροπίας, αλλά η αρχική του σύλληψη ήταν σαφώς ρωσικής έμπνευσης. Ηταν μια γροθιά από την Ουάσιγκτον στον πρόεδρο Ζελένσκι, η αξιοπιστία του οποίου έχει δεχθεί σημαντικό πλήγμα από τις έρευνες για σκάνδαλα διαφθοράς στην… αυλή του, συμπεριλαμβανομένου του προσωπάρχη του, Aντρέι Γέρμακ.

Αιχμαλωσία

Η Ευρώπη, φυσικά, έπρεπε να προσποιηθεί ότι λαμβάνει σοβαρά υπ’ όψιν τις διαπραγματεύσεις, γιατί, αν δεν το έκανε, θα διακινδύνευε να εξοργίσει τον εκκεντρικό Τραμπ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Από τον Ιανουάριο του 2025, άλλωστε, οι Ευρωπαίοι είναι όμηροι των σχεδίων του για την Ουκρανία.

Η Ευρώπη έχει μόνο τον εαυτό της να κατηγορήσει. Η προδοσία της Ουκρανίας ήταν εκεί για να τη δουν όλοι. Από την πρώτη θητεία του Τραμπ ήταν εμφανής ο θαυμασμός του για τον Πούτιν. Οι ηγέτες στο Λονδίνο, στο Παρίσι και το Βερολίνο θα έπρεπε να έχουν ξαναδιαβάσει το βιβλίο του Τζον Μπόλτον (το πάλαι ποτέ «γεράκι» της εποχής Μπους), το οποίο αποκάλυψε τις τάσεις του Τραμπ στην εξωτερική πολιτική. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα έπρεπε να είχαν πάει στην Ουάσιγκτον λίγο μετά τις 20 Ιανουαρίου 2025 προτείνοντας στον Τραμπ να βγάλει από την ατζέντα του την Ουκρανία. Η επιβίωση μιας κυρίαρχης Ουκρανίας εντός των αρχικών συνόρων της ήταν και είναι θεμελιώδες ζήτημα για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Ανταλλάγματα

Σε αντάλλαγμα για την ανάληψη της ευθύνης για την υποστήριξη της Ουκρανίας η Ευρώπη θα ζητούσε τρία πράγματα: 

1 Οτι οι ΗΠΑ θα συνέχιζαν να παρέχουν υποστήριξη πληροφοριών στην Ουκρανία.

2 Οτι η Ευρώπη θα μπορούσε να αγοράσει αμερικανικά όπλα για να τα στείλει στην Ουκρανία.

3 Οτι οι ΗΠΑ θα συνέχιζαν να παρέχουν κάποιες εξειδικευμένες δυνατότητες (όπως η βαριά αεράμυνα) μέχρι η Ευρώπη να αποκτούσε τον απαιτούμενο εξοπλισμό.

Ο Μπόλτον ξεκαθαρίζει ότι αυτή η συνθήκη δεν θα ήταν ιδιαίτερα εύκολη, αλλά θα ήταν πολύ πιο «συμπαγής», αφού η Ευρώπη θα είχε επιχειρήσει να σταθεροποιήσει την Ουκρανία με δικό της κόστος. Αργότερα, θα έπρεπε να ακολουθήσει συζήτηση για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Αντί όλων αυτών, όλοι ξέρουμε τι συνέβη. Η Ευρώπη πίστευε ότι θα μπορούσε να αλλάξει το μυαλό του Τραμπ καλοπιάνοντάς τον με εκδηλώσεις όπως αυτή που φιλοξένησε ο βασιλιάς Κάρολος.

Ο «Συνασπισμός των προθύμων» ξεκίνησε δίνοντας την εντύπωση ότι θα παρείχε την απαιτούμενη στρατιωτική και υλική υποστήριξη στην Ουκρανία. Αλλά η αποστολή της σταδιακά μεταμορφώθηκε σε σχεδιασμό ενός μελλοντικού πακέτου διασφάλισης για να υποστηρίξει μια διαπραγματευτική συμφωνία.

Δεδομένου ότι ο Πούτιν είναι απίθανο να συμφωνήσει με τις… μπότες του ΝΑΤΟ σε ουκρανικό έδαφος και επειδή κανένας ευρωπαϊκός στρατός, εκτός από τους ίδιους τους Ουκρανούς, δεν έχει τη δυνατότητα να σταματήσει μια σημαντική ρωσική παραβίαση των όρων, η Ευρώπη ασκεί πίεση στο Κίεβο να εξετάσει παραχωρήσεις. Δεν έχει επιβληθεί παρόμοια πίεση στη Μόσχα, εκτός από αναποτελεσματικές κυρώσεις.

Ενα ακόμη πιο γραφικό παράδειγμα έλλειψης ευρωπαϊκής αποφασιστικότητας είναι η συνεχιζόμενη αποτυχία κατάσχεσης των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας.

Δεν ήταν όλοι οι Ευρωπαίοι τόσο αδύναμοι. Οι Σκανδιναβοί, οι χώρες της Βαλτικής, οι Πολωνοί και οι Φινλανδοί ήταν ένθερμοι, αλλά έχουν παρατηρήσει πως η Βρετανία, ο ονομαστικός ηγέτης της Κοινής Εκστρατευτικής Δύναμης, έχει επιδείξει σταδιακά μειωμένη δέσμευση. Παρά τη φαινομενικά αισιόδοξη Στρατηγική Επιθεώρηση Αμυνας το 2025, είναι σαφές, κυρίως από τον Προϋπολογισμό στις 26 Νοεμβρίου, ότι η κυβέρνηση Στάρμερ έχει δώσει προτεραιότητα στην «ευημερία για τον πόλεμο».

Τρεις λόγοι

Για να επανέλθουμε στο προκείμενο, όμως, μια κακή συμφωνία για την Ουκρανία θα είναι κακή για την Ευρώπη με τρεις τρόπους.

1 Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η Ρωσία, π.χ. σε 3-4 χρόνια, να επανέλθει για περισσότερα εδάφη στην Ουκρανία. Θα απειλήσει να καταλάβει, επίσης, τη Γεωργία και τη Μολδαβία, ακόμη και τις χώρες της Βαλτικής, χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές «γκρίζας ζώνης». Ετσι, μια κακή συμφωνία θα αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες μετωπικής της Ευρώπης με τη Ρωσία.

2 Στο μέλλον, η Μαρίν Λεπέν και ο Νάιτζελ Φάρατζ μπορεί να είναι στην εξουσία σε Γαλλία και Βρετανία αντίστοιχα. Και οι δύο μπορεί να είναι ακόμη πιο εξυπηρετικοί προς τη Μόσχα.

3 Κίνα και Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα λάβουν σοβαρά υπ’ όψιν την Ευρώπη ως παγκόσμιο μπλοκ εξουσίας, επιδεικνύοντας την ίδια περιφρόνηση που έδειξε ο Τζέι ντι Βανς κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο Μόναχο τον περασμένο Φεβρουάριο.

ΥΠΟΝΟΙΑ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ

Τα ρωσικά εγκλήματα πολέμου δεν πρέπει να μείνουν ατιμώρητα

Στο ειρηνευτικό σχέδιο των 28 σημείων που υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ υπήρχε ένα σημείο που υπονοούσε, με αόριστους όρους, «πλήρη αμνηστία» για πράξεις που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ενώ Ουκρανοί αξιωματούχοι αργότερα ισχυρίστηκαν ότι αυτό το σημείο έχει αφαιρεθεί, οι επικριτές του σχεδίου φοβούνται ότι θα μπορούσε να επιστρέψει στο κείμενο, φέρνοντας μια κουλτούρα… ατιμωρησίας για τα εγκλήματα πολέμου.

Με την τελική μορφή του σχεδίου να παραμένει αβέβαιη, εύλογα μεγαλώνει η ανησυχία ότι οι Ρώσοι ηγέτες θα μπορούσαν να μη λογοδοτήσουν για τα εγκλήματά τους.

Από τον Νοέμβριο, το γραφείο του γενικού εισαγγελέα της Ουκρανίας κατέγραψε 190.000 γεγονότα που σχετίζονται με εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράχθηκαν από τον ρωσικό στρατό από την έναρξη της πλήρους εισβολής το 2022.

Σύμφωνα με τα ισχύοντα διεθνή νομικά πρότυπα, δεν υπάρχουν εξαιρέσεις από τη δίωξη εγκλημάτων πολέμου, όπως εξήγησαν ειδικοί του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου. Το ειρηνευτικό σχέδιο των 28 σημείων επεδίωξε να το ανατρέψει αυτό. Αυτή η διάταξη για πλήρη αμνηστία (στο ειρηνευτικό σχέδιο) θα κατέστρεφε επίσημα τη διεθνή παγκόσμια τάξη, η οποία βασίζεται στον χάρτη του ΟΗΕ και στο Διεθνές Δίκαιο. Αυτό δεν θα είναι μόνο ένα ουκρανικό πρόβλημα. Θα ενθαρρύνει και άλλους αυταρχικούς ηγέτες σε όλο τον κόσμο να διαπράξουν τα ίδια εγκλήματα πολέμου.

Τον Μάρτιο του 2023, το δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και την επίτροπο για τα δικαιώματα του παιδιού της Ρωσίας, Μαρία Λβόβα-Μπέλοβα, κυρίως για τον ρόλο τους στην αναγκαστική απέλαση Ουκρανών παιδιών στη Ρωσία. Εντάλματα σύλληψης εκδόθηκαν αργότερα για αρκετά ακόμη άτομα, συμπεριλαμβανομένων του πρώην Ρώσου υπουργού Αμυνας, Σεργκέι Σοϊγκού, και του Αρχηγού του Επιτελείου των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων, Βαλέρι Γκερασίμοφ.

Παραμένει ασαφές αν και πώς κάποιος από τους υπόπτους θα οδηγηθεί, τελικά, ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.