Το μυστικό δίκτυο δεξαμενόπλοιων της Μόσχας, τα οποία λειτουργούν με ψευδείς σημαίες, ασαφή ιδιοκτησία και συχνά ανύπαρκτη ασφάλιση, πλέουν σκόπιμα σε νόμιμες γκρίζες ζώνες διεθνών υδάτων και έχουν γίνει βασική πηγή εισοδήματος για τη στρατηγική εξαγωγής πετρελαίου της Ρωσίας από τότε που επιβλήθηκαν κυρώσεις μετά την πλήρη εισβολή της στην Ουκρανία.

Αυτά τα πλοία «αποτελούν απειλή για το περιβάλλον και την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας» και θα μπορούσαν να «χρησιμοποιηθούν ως πλατφόρμες για υβριδικές επιθέσεις κατά του εδάφους της ΕΕ», σύμφωνα με έγγραφο που κοινοποιήθηκε στα κράτη μέλη του μπλοκ πριν από τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του μπλοκ στις 20 Οκτωβρίου.

Ποιος αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο; Μέχρι στιγμής, τα κράτη μέλη της ΕΕ είχαν λίγες επιλογές για την επιθεώρηση, την επιβίβαση ή την κατάσχεση των δεξαμενόπλοιων, ειδικά όταν έπλεαν σε διεθνή ύδατα. Πρόσφατες περιπτώσεις παρέμβασης — η επιδρομή στο Eagle S, το οποίο κατηγορείται για επίθεση και ζημιά σε πέντε τηλεπικοινωνιακά καλώδια στον Κόλπο της Φινλανδίας, και η επιβίβαση Γάλλων στρατιωτών στο πετρελαιοφόρο Boracay στα ανοικτά των ακτών της Δανίας — παραμένουν μεμονωμένες.

«Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να αξιοποιήσουν ενεργά όλες τις ευκαιρίες που προσφέρει το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), μαζί με τη σχετική εθνική νομοθεσία, για να διαταράξουν τις δραστηριότητες του σκιώδους στόλου και να στείλουν ένα προειδοποιητικό σήμα στη βιομηχανία και τα πληρώματα», αναφέρει το έγγραφο. «Η ΕΕ θα μπορούσε να υποστηρίξει τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους εάν συμφωνήσουν να παραχωρήσουν στην ΕΕ το δικαίωμα να διαπραγματεύεται συμφωνίες εκ μέρους τους για προεγκεκριμένες επιβιβάσεις για επιθεωρήσεις», προσθέτει.

Σύμφωνα με την πρόταση, η διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ ξεκίνησε αυτόν τον μήνα εργασίες για ένα σχέδιο διακήρυξης για την ενίσχυση της Διεθνούς Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), η οποία ορίζει το νομικό πλαίσιο για όλους τους ωκεανούς και τις θάλασσες. Μια δήλωση «θα παρείχε ένα επιπλέον εργαλείο στα κράτη μέλη για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των μέτρων επιβολής, συμπεριλαμβανομένης της παροχής μιας βάσης για την επιβίβαση σε πλοία του σκιώδους στόλου», η οποία θα έδινε στην επικεφαλής διπλωμάτη της ΕΕ, Κάγια Κάλλας, εντολή να «ζητήσει την εξουσιοδότηση του Συμβουλίου για την έναρξη διαπραγματεύσεων για διμερείς συμφωνίες με τα καθορισμένα κράτη σημαίας», αναφέρει το έγγραφο.

Θα οριστεί ένας ειδικός συντονιστής για να «συλλέξει βέλτιστες πρακτικές» από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, δήλωσε η Κάλλας σε δημοσιογράφους στο Λουξεμβούργο. «Για να μειώσουμε περαιτέρω τα πολεμικά κεφάλαια της Ρωσίας, χρειαζόμαστε μια πιο ισχυρή προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ κατά του σκιώδους στόλου», δήλωσε η Κάλλας. Η πρόταση, η οποία θα μπορούσε να οριστικοποιηθεί πριν από το τέλος του έτους, προβλέπει «πιθανές διμερείς συμφωνίες μεταξύ των κρατών σημαίας και της ΕΕ σχετικά με προεγκεκριμένες επιβιβάσεις για επιθεωρήσεις».

Η πλευρά της ΕΕ δήλωσε ότι ήδη προσεγγίζει τα κράτη σημαίας προτεραιότητας για να περιορίσει τις υπηρεσίες υποστήριξης προς τον στόλο και «στοχεύει να κινητοποιήσει τα διάφορα εργαλεία της για να παρέχει υποστήριξη και κίνητρα στα κράτη σημαίας για την διαγραφή των κυρώσεων στα πλοία».

Ο Παναμάς, του οποίου η ναυτιλιακή αρχή διαχειρίζεται ένα από τα μεγαλύτερα μητρώα πλοίων παγκοσμίως, είναι μεταξύ των χωρών που «συμφώνησαν να διαγράψουν από το μητρώο πλοία που έχουν επιβληθεί κυρώσεις από την ΕΕ και πρόσφατα αποφάσισαν να σταματήσουν να εγγράφουν πλοία ηλικίας άνω των 15 ετών». Ωστόσο, τα περισσότερα από τα προβληματικά κράτη σημαίας είναι συνήθως μικρότερα ή νησιωτικά κράτη, όπως φαίνεται  από αρκετές χώρες της Βαλτικής Θάλασσας, κάτι που θα δημιουργούσε ένα ευρύ φάσμα τέτοιων συμφωνιών που πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή.

Παράλληλα, οι Βρυξέλλες σχεδιάζουν επίσης να «συνεχίσουν να προτείνουν πρόσθετες καταχωρίσεις πλοίων και φορέων εκμετάλλευσης οικοσυστημάτων σκιώδους στόλου, όπως ασφαλιστές και μητρώα σημαιών στο πλαίσιο μελλοντικών πακέτων κυρώσεων της ΕΕ. Αυτές οι περαιτέρω επιλογές θα «περιλάμβαναν τη στόχευση της παροχής υλικοτεχνικής υποστήριξης σε πλοία σκιώδους στόλου, όπως ο ανεφοδιασμός με πετρέλαιο».