Η πολιτικοοικονομική κρίση στη Γαλλία μπορεί να εξελιχθεί σε νέα ευρωπαϊκή κρίση χρέους, με την Ελλάδα ανάμεσα στα πιθανά θύματα.

Η κυβέρνηση του Φρανσουά Μπαϊρού αναμένει την ψήφο εμπιστοσύνης που θα ζητήσει για να κάνει περικοπές 44 δισ. ευρώ στον γαλλικό προϋπολογισμό. Μια πολύ πιθανή πια κατάρρευση της κυβέρνησης στη Γαλλία θα εκκινήσει την 3η πολιτικοοικονομική κρίση στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ε.Ε. σε λιγότερο από ένα χρόνο, κάνοντας όλους να ανησυχούν για τη συνέχεια.

Εκτός από το μέγεθος, η Γαλλία μαζί με τη Γερμανία αποτελούν το ηγετικό δίπολο της Ε.Ε., το οποίο καθορίζει τις βασικές επιλογές της Ε.Ε. απέναντι στις διεθνείς κρίσεις που είχαμε τα τελευταία χρόνια. Γαλλία και Γερμανία ενέκριναν αρχικά την κοινή προμήθεια των εμβολίων και στη συνέχεια, εμπνεύστηκαν και έδωσαν οντότητα στο Ταμείο Ανάκαμψης. Η Γαλλία είχε προτείνει πρώτη στις αρχές του 2023 τη δημιουργία Ταμείου Αμυνας, με αρχικό κεφάλαιο 100 εκατ. ευρώ. Η ιδέα απορρίφθηκε τότε από τις βόρειες χώρες, οι οποίες δεν ήθελαν να ακούσουν για την έκδοση νέου κοινού χρέους. Δύο χρόνια αργότερα, η Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. ενέκρινε την αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 800 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 150 δισ. θα είναι τα δάνεια από το πρόγραμμα SAFE για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης.

Οικονομικά, η Γαλλία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ε.Ε. και αποτελεί έναν από τους πυλώνες που στηρίζουν το ευρώ. Πριν από 10 μέρες, όταν ανέκυψε το θέμα με το ενδεχόμενο νέας κατάρρευσης της γαλλικής κυβέρνησης, οι αγορές αντέδρασαν βίαια. Οι αποδόσεις των γαλλικών ομολόγων εκτοξεύτηκαν κοντά στο 4%, δηλαδή κοντά στα επίπεδα της γειτονικής Ιταλίας, η οποία είδε και το δικό της χρέος να γίνεται ακριβότερο από τη μία μέρα στην άλλη. Η Ελλάδα δεν έμεινε έξω από το παιχνίδι των απωλειών, με τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων να αυξάνονται κατά 0,2%-0,4%. Τούτο με δεδομένο ότι παρά τις αλλαγές και τις δημοσιονομικές επιδόσεις και την υπεραπόδοση της οικονομίας, η Ελλάδα «πληρώνει» ακόμη ένα «πρόστιμο», κατέχοντας το υψηλότερο χρέος εντός της Ε.Ε.

Τεχνοκράτες

Σύμφωνα με πληροφορίες, η επόμενη μέρα της κατάρρευσης της κυβέρνησης Μπαϊρού θα βρει τη Γαλλία να σχηματίζει κυβέρνηση «τεχνοκρατών», στην οποία θα συμμετέχουν και τραπεζίτες. Ο πρόεδρος Μακρόν θεωρεί ότι με μία μη πολιτική σύνθεση η κυβέρνηση θα μπορέσει να επιβάλει τις περικοπές ύψους 44 δισ. ευρώ, που είναι απαραίτητες για να τιθασευτεί το έλλειμμα, το οποίο θα ξεπεράσει φέτος το 6% του ΑΕΠ. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις τεχνοκρατών, τόσο στην Ελλάδα το 2011 όσο και στην Ιταλία λίγο αργότερα, δεν είχαν μεγάλο βαθμό επιτυχίας. Αν και αυτή η λύση αποτύχει, μπορεί η Γαλλία του 2025 να προκαλέσει κρίση ανάλογη με αυτή που ξεκίνησε με την Ελλάδα το 2010. Βέβαια, τα χρόνια που μεσολάβησαν έδωσαν χρόνο να συσταθούν μηχανισμοί διάσωσης, οι οποίοι μπορούν να αντιμετωπίσουν δημοσιονομικές κρίσεις, με πρώτο και κύριο τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Ολοι όμως γνωρίζουν ότι ήταν σχετικά εύκολο ο ESΜ να δανείσει μια χώρα του μεγέθους της Ελλάδας, αλλά δεν έχει τα απαραίτητα κεφάλαια να στηρίξει τη Γαλλία. Στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχουν εντοπίσει το φαινόμενο και έχουν αρχίσει να ανησυχούν σοβαρά. Μια χώρα του εκτοπίσματος της Γαλλίας, η οποία δεν μπορεί να ξεπεράσει την οικονομική κρίση, χρειάζεται επειγόντως διάσωση για να μη δημιουργήσει ένα «ντόμινο» που θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε νέα κρίση χρέους την Ε.Ε.

Δανεισμός

Το χρέος στην Ε.Ε. βρίσκεται ακόμη στο 82% του συνολικού ΑΕΠ της Ε.Ε., έχοντας υποχωρήσει μόνο 8% τα τελευταία πέντε χρόνια, από 90% το 2020, λόγω κορονοϊού. Η συνθήκη αυτή κάνει ακόμη πιο επικίνδυνο τον δανεισμό κρατών με υψηλό έλλειμμα, αφού θα επιδεινώνει συνεχώς τη θέση τους. Τούτο, με δεδομένο ότι θα αυξήσει τα επιτόκια για όλη την Ευρώπη και την Ιταλία, της οποίας το χρέος χαρακτηρίζεται ως «οριακά μη βιώσιμο».

Σε ένα περιβάλλον σταθερά υψηλών αποδόσεων, μετά τη Γαλλία θα αρχίσει να δυσκολεύεται να εξυπηρετήσει το χρέος της και η Ιταλία, δηλαδή η 3η μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναλογιστούμε και τις συνέπειες για την Ελλάδα. Αυτή τη φορά όχι λόγω δίδυμων ελλειμμάτων, όπως συνέβη το 2010, αλλά λόγω του ύψους του χρέους της. Μόνη ασπίδα σε μια τέτοια εξέλιξη παραμένουν τα ταμειακά διαθέσιμα, τα οποία ξεπερνούν τα 40 δισ. ευρώ. Ακόμη και στην καλύτερη περίπτωση, όμως, η κρίση θα μειώσει τον ρυθμό αποκλιμάκωσης του χρέους και θα κάνει τον δανεισμό ακριβότερο.

Το φαινόμενο μπορεί να πάρει χαρακτήρα συστημικής κρίσης, αφού εκτός της Γαλλίας, άλλες έξι χώρες της Ε.Ε. έχουν έλλειμμα πολύ υψηλότερο από το 3% του ΑΕΠ, το οποίο καλύπτουν με δανεισμό. Οι αγορές, μοιραία, δεν θα πάρουν θέση μόνο για την περίπτωση της Γαλλίας. Θα υιοθετήσουν τις ανησυχίες για την Ιταλία και συνολικά για όλη την ευρωζώνη, με απρόβλεπτες εξελίξεις. Προς το παρόν, υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν ότι η περίπτωση της Γαλλίας είναι πολύ σοβαρή για να μη βρεθεί λύση έστω και την τελευταία στιγμή. Ωστόσο υπάρχουν πολύ πρόσφατα παραδείγματα, όπου η λύση αναζητήθηκε μετά την «καταστροφή».

Οι σχέσεις με την Αθήνα

Η Γαλλία, εκτός από ένα πολιτικό κεφάλαιο για την Ευρώπη, είναι και ένα ευρωπαϊκό κράτος παραδοσιακά πολύ φιλικό προς την Ελλάδα. Αυτό φάνηκε και στα χρόνια της κρίσης, αλλά και πιο πρόσφατα, με την αμυντική συμφωνία που έχουν υπογράψει οι δύο χώρες. Μια πολιτικά αδύναμη Γαλλία, η οποία αντιμετωπίζει και οικονομική κρίση, θα είναι μεγάλη απώλεια για την Ελλάδα. Ενα από τα σημεία που ανησυχούν είναι ότι η γαλλική κρίση έρχεται σε στιγμή που η Ε.Ε. είναι «τραυματισμένη» μετά τη συμφωνία με τον πρόεδρο Τραμπ για τους δασμούς.

Η οικονομία της Ε.Ε. βρίσκεται πρακτικά σε στασιμότητα επί τριετία, λόγω της υστέρησης σε ανταγωνιστικότητα και των κυρώσεων που επέβαλε στη Ρωσία. Η διακοπή παροχής φθηνής ενέργειας, που στήριζε επί δεκαετίες τη βιομηχανία και τις εξαγωγές, έκαψε το «ισχυρό χαρτί» της Ε.Ε.