Στις 26 Σεπτεμβρίου, εκπρόσωποι από 10 κράτη-μέλη της Ε.Ε. από την Κεντρική, τη Βόρεια και την Ανατολική Ευρώπη συναντήθηκαν με αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ουκρανίας για να συζητήσουν προτάσεις σχετικά με την κατασκευή ενός «τείχους κατά των drones»» κατά μήκος των ανατολικών συνόρων του ΝΑΤΟ, ύστερα από μια σειρά ολοένα και πιο προκλητικών παραβιάσεων του εναέριου χώρου από ρωσικά μαχητικά και drones τις τελευταίες εβδομάδες. Η Λιθουανία ήταν η πρώτη χώρα που πρότεινε την ιδέα του «Drone Wall» τον Μάιο του 2023 και ακολούθησαν η Λετονία, η Εσθονία, η Πολωνία, η Νορβηγία και η Φινλανδία το 2024. Αίτημα για χρηματοδότηση από την Ε.Ε. που υπέβαλαν από κοινού η Εσθονία και η Λιθουανία απορρίφθηκε νωρίτερα φέτος. Η δυναμική άλλαξε μετά τις ρωσικές εισβολές με drones στην Πολωνία στις 9 Σεπτεμβρίου, γεγονός που ώθησε την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, να δεσμευτεί για δράση στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ενωσης στις 10 Σεπτεμβρίου. Εκτοτε, νέες παραβιάσεις πάνω από την Εσθονία, τη Βαλτική Θάλασσα, τη Δανία και τη Νορβηγία έχουν εντείνει περαιτέρω την πίεση.

Οι παραβιάσεις αυτές υπογραμμίζουν την πρόθεση της Μόσχας να δοκιμάσει την ενότητα της Δύσης στην υποστήριξη προς την Ουκρανία και στην υπεράσπιση του αμφισβητούμενου εναέριου και θαλάσσιου χώρου στη Βαλτική. Πέρα από τη δοκιμή της συνοχής του ΝΑΤΟ, η Ρωσία χρησιμοποιεί αυτές τις εισβολές για να αξιολογήσει πόσο γρήγορα και αποτελεσματικά μπορούν οι νατοϊκές δυνάμεις να εντοπίσουν και να εξουδετερώσουν αεροσκάφη ή drones, καθώς και ποια μέσα επιστρατεύονται. Τόσο οι παραβιάσεις στην Πολωνία όσο και τα περιστατικά στη Δανία και τη Νορβηγία -ανεξαρτήτως αν αποδίδονται στη Μόσχα ή όχι- ανέδειξαν την ευαλωτότητα των ευρωπαϊκών υποδομών απέναντι σε φθηνά drones, καθώς και το γεγονός ότι τα ευρωπαϊκά συστήματα αεράμυνας εξακολουθούν να βασίζονται σε ακριβά μέσα αναχαίτισης, τα οποία δεν είναι κατάλληλα για την αντιμετώπιση φθηνών drones.

Αυτές οι εξελίξεις προσδίδουν νέα ώθηση στην πρωτοβουλία για το «τείχος κατά των drones». Είτε η πρωτοβουλία ολοκληρωθεί επιτυχώς είτε όχι, είναι πιθανό να διοχετεύσει, τελικά, δισεκατομμύρια ευρώ από ευρωπαϊκά κονδύλια σε κοινές προμήθειες, δημιουργώντας ευκαιρίες τόσο για ευρωπαϊκές όσο και για τρίτες αμυντικές βιομηχανίες με εξειδίκευση στον ηλεκτρονικό πόλεμο, τα ραντάρ, τα συστήματα αναχαίτισης και τις τεχνολογίες ανίχνευσης drones. Παρότι οι τεχνικές λεπτομέρειες βρίσκονται ακόμη υπό συζήτηση, ο σχεδιασμός του «Drone Wall» επικεντρώνεται στην ιδέα ενός πολυεπίπεδου συστήματος με αισθητήρες, ραντάρ, εργαλεία παρεμβολής και όπλα ακριβείας για την ανίχνευση και την εξουδετέρωση drones κατά μήκος των ανατολικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αν και οι τελικές αποφάσεις για τις προμήθειες θα ληφθούν σε μεταγενέστερο στάδιο, η συνάντηση της 26ης Σεπτεμβρίου είχε στόχο να καθορίσει μια σαφή και ταχεία πορεία υλοποίησης, με την κοινή προμήθεια να αποτελεί προτεραιότητα για την ενεργοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων μέσω του πλαισίου «Στρατηγική Δράση για την Ευρώπη» (SAFE), με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Η πρωτοβουλία θα δημιουργήσει ευκαιρίες για χώρες με ισχυρή αμυντική βιομηχανία (Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Σουηδία). Παράλληλα, αναμένεται να υπάρξουν ευκαιρίες και για εταιρίες από τρίτες χώρες (ΗΠΑ, Ταϊβάν, Νότια Κορέα, Ισραήλ, ενδεχομένως Τουρκία).

Η βιωσιμότητα του έργου θα εξαρτηθεί από την υπέρβαση σημαντικών περιορισμών που αφορούν την κλίμακα, το κόστος και την ενοποίηση των εθνικών συστημάτων υπό κοινές δομές διοίκησης και ελέγχου. Αυτοί οι περιορισμοί θα καθορίσουν εάν το «τείχος κατά των drones» μπορεί να καταστεί επιχειρησιακά εφικτό και αξιόπιστο. Η ανατολική μεθόριος του ΝΑΤΟ εκτείνεται σε σχεδόν 3.800 χλμ. (από τη Φινλανδία έως τη Μαύρη Θάλασσα) και η επέκταση της κάλυψης στις γύρω θαλάσσιες περιοχές θα διευρύνει και θα περιπλέξει περαιτέρω το εγχείρημα. Η προστασία μιας τόσο εκτεταμένης περιοχής με ολοκληρωμένα συστήματα ανίχνευσης, εργαλεία ηλεκτρονικού πολέμου και μέσα αναχαίτισης αναμένεται να εκτοξεύσει το κόστος προμηθειών σε δισεκατομμύρια ευρώ. Πέρα από την κλίμακα και το κόστος, μία επιπλέον πρόκληση θα είναι η ενοποίηση των εθνικών συστημάτων πολλών χωρών υπό ένα ενιαίο πλαίσιο διοίκησης και ελέγχου, ώστε να διασφαλιστούν κοινή επιχειρησιακή εικόνα, συνεπής αξιολόγηση απειλών και εναρμονισμένοι κανόνες εμπλοκής. 

Ακόμη και αν παραμεριστούν οι πολλαπλοί περιορισμοί, η πλήρης υλοποίηση του «τείχους κατά των drones» απέχει χρόνια, στην καλύτερη περίπτωση. Στο μεταξύ, η Ευρώπη θα συνεχίσει να βασίζεται σε ακριβές και ασύμμετρες άμυνες, παραμένοντας εκτεθειμένη σε συνεχιζόμενες ρωσικές προκλήσεις και ευάλωτη σε αυξημένους κινδύνους ατυχημάτων, λανθασμένων υπολογισμών και κλιμάκωσης. Ακόμη και αν διατηρηθεί η πολιτική δυναμική πίσω από την πρωτοβουλία και ξεπεραστούν οι τεχνικές, οικονομικές και οργανωτικές προκλήσεις, το είδος του πολυεπίπεδου συστήματος αεράμυνας που εξετάζεται θα χρειαστεί χρόνια για να υλοποιηθεί – αν ποτέ καταστεί εφικτό. Μέχρι τότε, η ευρωπαϊκή άμυνα θα συνεχίσει να εξαρτάται από ακριβά και ασύμμετρα μέσα, όπως η χρήση προηγμένων αντιαεροπορικών συστημάτων για την κατάρριψη φθηνών drones.