Γεννημένος το 1939 σε μια θρησκευτική οικογένεια μέτριων οικονομικών δυνατοτήτων στη Μασχάντ, μια πόλη προσκυνήματος στην ανατολική πλευρά του Ιράν, ο κ. Χαμενεΐ μεγάλωσε στα χρόνια που προηγήθηκαν της επανάστασης του 1979 που ανέτρεψε τον Σάχη. Κρατήθηκε επανειλημμένα φυλακισμένος από τις υπηρεσίες ασφαλείας του αυταρχικού καθεστώτος του Μοχάμαντ Ρεζά Πάχλαβι, που υποστηριζόταν από τις ΗΠΑ, και ανέβηκε στις τάξεις της θρησκευτικής αντιπολίτευσης ως στενός σύμμαχος του Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί, που οδήγησε την επανάσταση και ίδρυσε την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.

Ο Χαμενεΐ αναδείχθηκε γρήγορα ως ένας από τους πιο έμπιστους συνεργάτες στο νέο ιρανικό καθεστώς, και υπηρέτησε ως πρόεδρος για μεγάλο μέρος της δεκαετίας του 1980. Όταν ο Αγιατολάχ Χομεϊνί πέθανε το 1989, ο κ. Χαμενεΐ, που εκείνη την εποχή ήταν κι αυτός αγιατολάχ, αναβαθμίστηκε στον ανώτατο ηγέτη του Ιράν. Άρχισε να εδραιώνει τον έλεγχο στον πολιτικό, στρατιωτικό και ασφαλείας μηχανισμό της χώρας, και να καταστέλλει την αντίδραση για να ενισχύσει τη θέση του ως απόλυτος λήπτης αποφάσεων.

Ως ανώτατος ηγέτης του Ιράν, ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ υπερέχει όλων των άλλων κλάδων της κυβέρνησης. Διορίζει τους επικεφαλής της Δικαιοσύνης, των κρατικών μέσων ενημέρωσης και των σημαντικών υπηρεσιών ασφαλείας, και κατέχει την τελική εξουσία σχετικά με το ποιος μπορεί να είναι υποψήφιος πρόεδρος. Ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ ελέγχει επίσης την εξωτερική και στρατιωτική πολιτική, επιβλέποντας το Σώμα Φρουρών της Επανάστασης, που υπερασπίζεται το ισλαμικό σύστημα του Ιράν και λειτουργεί ανεξάρτητα από τον υπόλοιπο στρατό, καθώς και τη δυναμική Δύναμη Κουντς, που κατευθύνει τις εξωτερικές επιχειρήσεις του Ιράν σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.

Για δεκαετίες, ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ βρίσκεται στην καρδιά της σκληρής εξωτερικής πολιτικής του Ιράν, τοποθετώντας τη χώρα ως αντίβαρο στην αμερικανική, ισραηλινή και σαουδαραβική επιρροή σε όλη τη Μέση Ανατολή. Υπό την ηγεσία του, το Ιράν εκπαίδευσε, εξόπλισε και χρηματοδότησε ένα δίκτυο προμηθευτών και συμμάχων που εκτείνεται από τον Λίβανο μέχρι την Υεμένη, επιτρέποντας στην Τεχεράνη να ασκεί ισχύ και να αντιμετωπίζει τους αντιπάλους της χωρίς να προκαλεί πόλεμο σε ιρανικό έδαφος.

Οι κινήσεις του Αγιατολάχ Χαμενεΐ ελέγχονται αυστηρά και η τοποθεσία του αποκαλύπτεται σπάνια. Η προσωπική του ασφάλεια επιβλέπεται από μια ελίτ μονάδα των Φρουρών της Επανάστασης που αναφέρει απευθείας στο γραφείο του, σύμφωνα με αναλυτές. Φέρεται να μεταφέρθηκε την περασμένη εβδομάδα σε μυστική τοποθεσία όπου μπορούσε να παραμείνει σε επαφή με τον στρατό. Αυτό ακολουθεί παρόμοιες αναφορές πέρυσι, όταν ο αγιατολάχ μεταφέρθηκε επίσης σε ασφαλή τοποθεσία μια μέρα μετά τη δολοφονία του Χασάν Νασραλάχ, που ηγούνταν της λιβανέζικης ένοπλης ομάδας Χεζμπολάχ και ήταν μακροχρόνιος σύμμαχος.

Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ: Μετρημένες οι ημέρες του

Μετρημένες φαίνεται πως είναι οι μέρες του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ από τη θέση του Ανώτατου Ηγέτη του Ιράν, αφού μετά τα αμερικανικά πλήγματα, το Ιράν σκέφτεται τη χώρα χωρίς εκείνον που την κυβερνά εδώ και πάνω από 35 χρόνια ως Ανώτατος Ηγέτης. Οι επιθέσεις των ΗΠΑ κατά πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Ιράν κλιμάκωσαν μια ήδη έντονη και ολοένα και πιο δημόσια συζήτηση στην Τεχεράνη: ποιο θα είναι το μέλλον της χώρας και αν ο Ανώτατος Ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ πρέπει να παραμείνει στην εξουσία. Αυτό τουλάχιστον ανέφεραν στο περιοδικό The Atlantic δύο πηγές που συμμετέχουν στις σχετικές διαβουλεύσεις. Το σχέδιο για την αντικατάσταση του Χαμενεΐ, που κρύβεται σε υπόγειο καταφύγιο το τελευταίο διάστημα, φέρεται σύμφωνα με το δημοσίευμα να καταστρώνεται μια ομάδα επιχειρηματιών, στρατιωτικών και πολιτικών παραγόντων, συγγενών και υψηλόβαθμων κληρικών. Θεσμικά, η Συνέλευση των Ειδικών του Ιράν, που αποτελείται από 88 ανώτερους κληρικούς, είναι το μόνο όργανο που μπορεί να τον αποπέμψει. Όμως, στην παρούσα συγκυρία με το Ιράν να βάλλεται από αεροπορικές επιθέσεις, μια τέτοια ψηφοφορία θεωρείται απίθανη, τονίζει το δημοσίευμα.

Το σενάριο που συζητείται είναι λιγότερο θεσμικό: μια άτυπη παραμερισμένη εξουσία, με τον Χαμενεΐ να πιέζεται από εκ των έσω ώστε να μεταβιβάσει την ουσιαστική εξουσία σε μια προσωρινή επιτροπή διακυβέρνησης. Το σχέδιο προβλέπει τη συγκρότηση μεταβατικού συμβουλίου ηγεσίας, που θα αποτελείται από υψηλόβαθμα πρόσωπατο οποίο θα διαπραγματευτεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες για τον τερματισμό των ισραηλινών επιθέσεων. Οι εμπλεκόμενοι φοβούνται ότι μπορεί να αποκαλυφθούν, αλλά αποφάσισαν να μιλήσουν, ελπίζοντας πως η δημοσιοποίηση των σχεδίων τους θα τους βοηθήσει να εκτιμήσουν τις αντιδράσεις της περιοχής και της διεθνούς κοινότητας.

Σημειώνεται ότι, πριν από το δημοσίευμα του Atlantic, τρεις άλλοι Ιρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ανώνυμα στους New York Times ότι ο Χαμενεΐ έχει απαγορεύσει όλες τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες και επικοινωνεί με στρατιωτικούς διοικητές μέσω «έμπιστου ενδιάμεσου», φοβούμενος απόπειρα δολοφονίας.