Οι 3 βασικές κατηγορίες κυττάρων της επιδερμίδας από τις οποίες μπορεί να δημιουργηθεί καρκίνος είναι τα:

• Βασικά κύτταρα, τα οποία βρίσκονται βαθύτερα στην επιδερμίδα.
• Ακανθοκύτταρα, τα οποία είναι και τα περισσότερα και τα πλέον επιφανειακά.
• Μελανοκύτταρα, τα οποία παράγουν τη μελανίνη.

Τριών ειδών καρκινώματα του δέρματος

Με βάση αυτές τις 3 κατηγορίες κυττάρων προσδιορίζονται και τα καρκινώματα που συχνά καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε:

1. Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα

Είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου και δημιουργείται από τα βασικά κύτταρα της επιδερμίδας.

Θεωρείται πως η κυριότερη αιτία εμφάνισής του είναι η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, για αυτόν τον λόγο εμφανίζεται, κυρίως, στο πρόσωπο, στο κεφάλι, στον λαιμό και τους ώμους. Βέβαια, και η επαφή με τοξικές ουσίες, η ραδιενέργεια, οι μολύνσεις και διάφοροι τραυματισμοί μπορούν να αποτελέσουν εξίσου σημαντικές αιτίες.

Μεταστάσεις δίνει εξαιρετικά σπάνια, αλλά, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή της περιοχής και των γύρω ιστών και να χρειαστεί ένα πολύ μεγαλύτερο χειρουργείο. Αυτό που συμβαίνει, όμως, πολύ συχνά είναι η υποτροπή, η επανεμφάνιση του καρκίνου στο ίδιο ή σε άλλο σημείο του σώματος, αλλά και η εμφάνιση άλλου τύπου καρκίνου στο δέρμα.

Συμπτώματα

Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα συνήθως εμφανίζεται ως μία μικρή, ανοιχτή πληγή, η οποία δεν επουλώνεται, δεν κλείνει, μία κόκκινη ή ροζ κηλίδα, ένα γυαλιστερό κόκκινο, ροζ ή λευκό ογκίδιο ή μία μικρή ουλή. Μπορεί, επίσης, να δημιουργηθεί κρούστα, αλλά και να προκαλέσει ερεθισμό, πόνο και κνησμό (φαγούρα).

Διάγνωση – Θεραπεία

Η τελική διάγνωση και θεραπεία είναι η χειρουργική αφαίρεση της βλάβης και η βιοψία της. Συνήθως γίνεται με τοπική αναισθησία στο ιατρείο. Μεγάλες, όμως, βλάβες χρειάζονται επέμβαση στο χειρουργείο, προκειμένου να αποκατασταθεί η αφαίρεση σημαντικού τμήματος δέρματος.

2. Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα

Είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος και δημιουργείται από τα ακανθοκύττταρα της επιδερμίδας. Τα ακανθοκύτταρα αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα της επιδερμίδας. Μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε πάνω στο δέρμα, αλλά συχνότερα στις επιφάνειες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον ήλιο.

Η ηλιακή ακτινοβολία, το τεχνητό μαύρισμα, διάφορες τοξικές ουσίες, τραυματισμοί, το AIDS, η χημειοθεραπεία και η ραδιενέργεια θεωρούνται σήμερα οι πιο σοβαρές αιτίες του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Επίσης, υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να είναι και κληρονομικός καρκίνος.

Συμπτώματα

Μία επίπονη, κόκκινη πλάκα, η οποία είναι πότε ξηρή και πότε αιμορραγεί, ένας μικρός όγκος σαν κρατήρας ηφαιστείου, μία πληγή, που δεν επουλώνεται, αιμορραγεί και δημιουργεί κρούστα, ή ένας όγκος που αιμορραγεί και δημιουργεί κρούστα είναι οι πιο συχνές μορφές με τις οποίες εμφανίζεται ένα ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.

Διάγνωση – Θεραπεία

Η διάγνωση και η θεραπεία πραγματοποιούνται με τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου, συνήθως με τοπική αναισθησία στο ιατρείο. Σε πρώιμο στάδιο γίνεται μια απλή και μικρή επέμβαση, αν όμως παραβλεφθεί, αποκτά μεγάλες διαστάσεις και καταστρέφει τους παρακείμενους ιστούς. Οι ασθενείς διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο επανεμφάνισης του όγκου και σε προχωρημένο στάδιο μπορεί να δώσει και μεταστάσεις.

3. Μελάνωμα

Το μελάνωμα είναι η πιο επικίνδυνη μορφή καρκίνου του δέρματος, αλλά είναι η πιο σπάνια και συνήθως εμφανίζει προειδοποιητικά σημάδια. Εφόσον αυτά γίνουν αντιληπτά από τον ασθενή και αντιμετωπιστεί έγκαιρα, είναι θεραπεύσιμο. Αντίθετα, σε προχωρημένη μορφή είναι θανατηφόρο.

Τα προειδοποιητικά σημάδια του μελανώματος χαρακτηρίζονται διεθνώς από τα πρώτα 5 γράμματα του λατινικού αλφάβητου:

A – Asymmetry (ασυμμετρία)
B – Border (όριο)
C – Colour (χρώμα)
D – Diameter (διάμετρος)
E – Evolving (εξελίσσεται)

Με απλά λόγια, ένας σπίλος (μία ελιά) ο οποίος είναι ασύμμετρος, ακανόνιστος, έχει ανώμαλα όρια, μαύρο χρώμα και μεγαλώνει σε διαστάσεις, θέτει μεγάλη υποψία να είναι μελάνωμα.

Η ηλιακή ακτινοβολία έχει ενοχοποιηθεί στο παρελθόν ότι μπορεί να προκαλέσει μελάνωμα, αλλά σήμερα θεωρείται πως μπορεί μόνο να το «ενεργοποιήσει», να το διεγείρει. Η κληρονομικότητα παίζει και εδώ έναν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο. Η εμφάνιση του μελανώματος τα τελευταία χρόνια αυξάνεται ραγδαία, για άγνωστους μέχρι στιγμής λόγους.

Διάγνωση – Θεραπεία

Μία ύποπτη βλάβη πρέπει να αφαιρείται χειρουργικά και να στέλνεται για βιοψία. Η επέμβαση πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία στο χειρουργείο. Είναι σημαντικό να αφαιρείται πλήρως και τα όρια της τομής να είναι ελεύθερα καρκίνου. Σε προχωρημένο στάδιο ίσως χρειαστεί και αφαίρεση λεμφαδένων, αλλά και χημειοθεραπεία. Εφόσον αντιμετωπιστεί έγκαιρα, ο ασθενής θεραπεύεται πλήρως.