Η επιλογή της EnEarth, θυγατρικής της Energean, να αναπτύξει την πρώτη μεγάλης κλίμακας υποδομή υπόγειας αποθήκευσης CO₂ στον Πρίνο, εκτός από μία στρατηγική επένδυση έγινε πόλος έλξης και άλλων επενδύσεων που συνολικά πλέον ξεπερνούν σε προϋπολογισμό τα 3 δισ. ευρώ και σε δυναμικότητα τους 6 εκατ. τόνους.

Με αυτά τα project σε διαφορετικά σημεία της χώρας η Ελλάδα μπαίνει στους πρωτοπόρους, αποκτώντας νέα βιομηχανική ταυτότητας, στηριγμένη στη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (CO₂).

Χώρες όπως η Νορβηγία, η Ολλανδία και η Δανία έχουν ήδη επενδύσει σε τέτοιες υποδομές, ωστόσο η χώρα μας, τοποθετώντας την τεχνολογία CCS (Carbon Capture and Storage) στον πυρήνα της στρατηγικής της για το κλίμα και την οικονομία, φιλοδοξεί να καταστεί περιφερειακός κόμβος για την ανθρακοποίηση της βιομηχανίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Παράλληλα, έχει ήδη επιλεγεί ως οικοδεσπότης του 5ου Forum Βιομηχανικής Διαχείρισης Ανθρακα (ICM) της Κομισιόν τον Δεκέμβριο, επιβεβαιώνοντας τη θέση της στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών εξελίξεων για τη βιομηχανική μετάβαση στο Net Zero.

Πρίνος: Από τον μαύρο χρυσό στη «δεξαμενή» κλιματικής σωτηρίας: Η Ελλάδα, με αιχμή του δόρατος το φιλόδοξο project Prinos CO₂ Storage της EnEarth (θυγατρική της Energean), ετοιμάζεται να γίνει η πρώτη χώρα της Ευρώπης που θα διαθέτει ολοκληρωμένη υποδομή μεγάλης κλίμακας για την υπόγεια αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα.

Με επένδυση που ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ, το εξαντλημένο πετρελαϊκό κοίτασμα του Πρίνου μετατρέπεται σε «θησαυροφυλάκιο» κλιματικής βιωσιμότητας, ικανό να αποθηκεύει έως 3 εκατ. τόνους CO₂ κάθε χρόνο, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 25% των εκπομπών του ελληνικού βιομηχανικού τομέα.

Το project αυτό, που εντάσσεται στα Εργα Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) της Ε.Ε., αποτελεί το κλειδί για την επιβίωση και την αναβάθμιση των βαριών βιομηχανιών, όπως τα τσιμέντα και η διύλιση, σε μία εποχή που η κλιματική ουδετερότητα δεν είναι πλέον επιλογή αλλά απαίτηση.

Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη περισσότερες από 15 μεγάλες βιομηχανίες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον με MoUs για αποθήκευση 6 εκατ. τόνων CO₂ ετησίως, ποσότητα που υπερδιπλασιάζει τη σχεδιαζόμενη αρχική δυναμικότητα.

Το κοίτασμα του Πρίνου, γνωστό για την εκμετάλλευση πετρελαίου από το 1981, κλείνει έναν ιστορικό κύκλο και ανοίγει έναν νέο, οικολογικό και στρατηγικό. Οι υπόγειοι ταμιευτήρες, σε βάθη έως 3.000 μέτρα, προσφέρουν ιδανικές συνθήκες για μόνιμη αποθήκευση CO₂. Η εμπειρία 50 ετών της Energean στην περιοχή εγγυάται την ασφάλεια και την τεχνογνωσία που απαιτείται.

Η τεχνική υλοποίηση περιλαμβάνει την κατασκευή αγωγού μεταφοράς CO₂, θαλάσσιου τερματικού σταθμού, αλλά και χρήση υφιστάμενων υποδομών σε Νέα Καρβάλη και Πρίνο. Οι εγχύσεις θα γίνονται σε βάθος έως 3.000 μέτρων, σε μη ενεργά πετρελαϊκά κοιτάσματα, προσφέροντας φυσική ασφάλεια και γεωλογική σταθερότητα.

Το έργο στηρίζεται στην 50ετή εμπειρία της Energean στην περιοχή, διασφαλίζοντας την τεχνική αξιοπιστία και τον άμεσο χρονισμό: οι πρώτες γεωτρήσεις προγραμματίζονται για το 2026 και οι πρώτες δοκιμές αποθήκευσης για το 2027. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας, η εγκατάσταση αναμένεται να λειτουργεί πλήρως.

Η αποθήκευση CO₂ στον Πρίνο δημιουργεί ένα νέο βιομηχανικό οικοσύστημα με έδρα τη Βόρεια Ελλάδα. Εκτός από το άμεσο περιβαλλοντικό όφελος, η υποδομή αυτή ενισχύει την τεχνολογική βάση της περιοχής και δημιουργεί νέες ευκαιρίες απασχόλησης. Παράλληλα, λειτουργεί ως πυρήνας για επόμενα έργα και διεθνή συνεργασία.

Το έργο θα ξεκινήσει με δυναμικότητα 1 εκατ. τόνων ετησίως (2027-2028) και θα επεκταθεί στα 3 εκατ. τόνους μετά το 2029. Αυτή η ποσότητα ισοδυναμεί με την εξάλειψη εκπομπών περίπου 1,5 εκατ. αυτοκινήτων.

Το συνολικό κόστος του έργου ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ. Παράλληλα 150 εκατ. ευρώ έχουν ήδη δεσμευθεί από το ελληνικό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) και 120 εκατ. ευρώ προέρχονται από το πρόγραμμα Connecting Europe Facility (CEF), στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής για έργα κοινού ενδιαφέροντος.

Η συνδυασμένη χρηματοδότηση αποδεικνύει τη σημασία του Prinos CO₂ Storage για την ευρωπαϊκή βιομηχανική πολιτική και την επίτευξη του Net Zero Industry Act.

Olympus: Η πρώτη μονάδα δέσμευσης στην Ελλάδα (Ηρακλής): Το έργο Olympus της

τσιμεντοβιομηχανίας Ηρακλής (Holcim) στο Μηλάκι Εύβοιας είναι το πρώτο έργο δέσμευσης CO₂ που εισήλθε σε φάση υλοποίησης. Με προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ, το έργο θεμελιώθηκε τον Μάιο του 2025 παρουσία του πρωθυπουργού και αναμένεται να ξεκινήσει τη λειτουργία του το 2029. Η εγκατάσταση θα δεσμεύει 1 εκατ. τόνους CO₂ ετησίως, ποσότητα που ισοδυναμεί με το 20% του παγκόσμιου στόχου απανθρακοποίησης της Holcim μέχρι το 2030.

Ηφαιστος – Τιτάν, επένδυση 584 εκατ. ευρώ στη Βοιωτία

Η τσιμεντοβιομηχανία Τιτάν προχωρά με το έργο Ηφαιστος στην περιοχή Καμάρι Βοιωτίας. Η επένδυση, ύψους 584 εκατ. ευρώ, προβλέπει τη δέσμευση 1,5 εκατ. τόνων CO₂ ετησίως, αποτελώντας το μεγαλύτερο έργο δέσμευσης στην ελληνική βιομηχανία τσιμέντου. Το έργο περιλαμβάνεται επίσης στο Innovation Fund της Ε.Ε. και αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός της δεκαετίας.

IRIS – Motor Oil, με δέσμευση κατευθείαν από τα διυλιστήρια

Ο όμιλος Motor Oil έχει σχεδιάσει το έργο IRIS, με επενδυτικό ύψος που κυμαίνεται μεταξύ 300 και 400 εκατ. ευρώ. Η μονάδα θα εγκατασταθεί στους Αγίους Θεοδώρους, με στόχο τη δέσμευση 500.000 τόνων CO₂ ετησίως από τις βιομηχανικές διεργασίες των διυλιστηρίων. Το έργο εντάσσεται στο στρατηγικό σχέδιο της εταιρίας για πράσινη μετάβαση και βρίσκεται σε διαδικασία εξασφάλισης αδειοδοτήσεων και χρηματοδότησης.

Apollo CO₂ – ΔΕΣΦΑ για υγροποίηση και μεταφορά στη Ρεβυθούσα

Το έργο Apollo CO₂ του ΔΕΣΦΑ είναι το κρίσιμο συνδετικό κομμάτι της νέας αλυσίδας CCS. Προϋπολογισμού 500 εκατ. ευρώ, προβλέπει την κατασκευή μονάδας υγροποίησης CO₂ στη Ρεβυθούσα, καθώς και δικτύου αγωγών 25-50 χλμ. για τη μεταφορά του δεσμευμένου CO₂ από τους emitters (Ηρακλής, Τιτάν, Motor Oil) προς τη μονάδα. Από εκεί, το CO₂ θα φορτώνεται σε ειδικά πλοία και θα μεταφέρεται για αποθήκευση στον Πρίνο, δημιουργώντας μια λειτουργική αλυσίδα μεταφοράς-αποθήκευσης σε εθνικό επίπεδο.

Η πρόκληση του συγχρονισμού και το θεσμικό πλαίσιο

Η υλοποίηση αυτών των επενδύσεων εξαρτάται από τη συντονισμένη εξέλιξη των έργων και τη θέσπιση σαφούς νομικού πλαισίου. Το νέο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ αναμένεται να εισαχθεί στη Βουλή το φθινόπωρο, ώστε να καθοριστούν οι κανόνες αδειοδότησης, διαχείρισης, δυναμικότητας και χρηματοδότησης. Ιδιαίτερη σημασία έχει και η πρόβλεψη μηχανισμού αποζημίωσης των βιομηχανιών (emitters) μέσω συμβολαίων τύπου Contract for Difference (CfD), ώστε να διασφαλιστεί η οικονομική βιωσιμότητα της αλυσίδας CCS.

Η επόμενη μέρα για τη βιομηχανία

Οι βιομηχανίες που θα χρησιμοποιούν την υποδομή θα εξοικονομούν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από τα κόστη αγοράς δικαιωμάτων ρύπων, που πλέον έχουν ξεπεράσει τα 200 εκατ. ευρώ ετησίως. Οι τομείς τσιμέντου, διυλιστηρίων και χημικών θα είναι οι πρώτοι «πελάτες» της αποθήκης, ενώ η τεχνολογία Direct Air Capture (δέσμευση CO₂ απευθείας από την ατμόσφαιρα) μπορεί να ενσωματωθεί στο μέλλον.