Το πόρισμα που συνέταξε ο καθηγητής του εργαστηρίου Τεχνολογίας Καυσίμων και Λιπαντικών της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Δήμητρης Κορώνης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «τα έλαια σιλικόνης με αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να αναφλεγούν όταν η θερμοκρασία στο χώρο υπερβεί τους 300 βαθμούς Κελσίου και εν συνεχεία να καούν». Επίσης τονίζεται ότι δεν προκύπτει ότι υπήρχε μεταφορά παράνομου φορτίου.

Δείτε ΕΔΩ το ολόκληρο το πόρισμα

Παρακάτω οι ερωταπαντήσεις από το πόρισμα του παραδόθηκε σήμερα:

Σε τι κατά την γνώμη του οφείλεται το καταγραφέν από τις κάμερες φαινόμενο «πύρινης σφαίρας» («fireball») και με ποιο μηχανισμό εκδηλώθηκε αυτό;

Πύρινη Σφαίρα

Η πύρινη σφαίρα ορίζεται ως “φωτιά, που καίγεται επαρκώς γρήγορα ώστε η καιόμενη μάζα να ανυψωθεί στον αέρα ως νέφος ή σφαίρα”. Μια πύρινη σφαίρα λαμβάνει χώρα όταν ένα εύφλεκτο υγρό, αέριο ή σκόνη απελευθερώνεται ξαφνικά και έχει περιορισμένη ανάμιξη με τον αέρα πριν από την ανάφλεξη. Αυτό το γεγονός διαφέρει από μια ταχεία ανάφλεξη (flash fire που παρατηρείται όταν ένα εύφλεκτο νέφος στον ανοικτό αέρα βρει μια πηγή ανάφλεξης), ή μια έκρηξη νέφους ατμών (vapor cloud explosion VCE) στο ότι η έκλυση του εύφλεκτου υλικού αναφλέγεται πριν από την ανάμιξη με τον εξωτερικό αέρα. Το συμβάν της καύσης με πύρινη σφαίρα περιλαμβάνει επομένως την παράσυρση και ανάμιξη με τον περιβάλλοντα αέρα καθώς καίγεται. Η καύση λαμβάνει χώρα κυρίως στο εξωτερικό στρώμα της πύρινης σφαίρας, όπου το πλούσιο σε καύσιμα νέφος αναμιγνύεται με τον περιβάλλοντα αέρα. Καθώς τα αέρια στο εσωτερικό της πύρινης σφαίρας θερμαίνονται, η άνωση αυξάνεται και η πύρινη σφαίρα ανυψώνεται καθώς διαστέλλεται.

Υπάρχουν διάφορα σενάρια που μπορούν να οδηγήσουν σε μια πύρινη σφαίρα, όπως:

1.Η ανάφλεξη μιας έκλυσης εύφλεκτου υλικού κατά τη διάρκεια ενός συμβάντος BLEVE. Η ανάφλεξη ενός νέφους ατμών πλούσιου σε καύσιμο.

2.Η ανάφλεξη μιας έκλυσης υγροποιημένου αερίου εντός αγωγού, όπου του πίδακα φωτιάς (jet fire) προηγείται μια πύρινη σφαίρα.

3.Η ανάφλεξη μιας ξαφνικής απελευθέρωσης εύφλεκτου υλικού μετά από συμβάν έντονου βρασμού.

4.Μια απελευθέρωση εύφλεκτων ατμών σε ένα κτίριο και επακόλουθη ανάφλεξη.

5.Ανάφλεξη εκρηκτικών ή προωθητικών υλικών.

6.Εκτόνωση μιας ανάφλεξης μέσα σε ένα κλειστό χώρο. Ο τύπος καύσης της πύρινης σφαίρας είναι σχετικά αργός, δεδομένου ότι η ταχύτητα της καύσης περιορίζεται από το χρόνο παρασυρόμενου αέρα και το χρόνο ανάμιξης. Συνεπώς, δεν υπάρχει σχετικό κύμα έκρηξης. Η πύρινη σφαίρα, ωστόσο, ενέχει κίνδυνο ακτινοβολίας, καθώς η θερμική ενέργεια που απελευθερώνεται κατά την καύση εκπέμπεται ακτινικά. 131 Στη συνέχεια αναπτύσσεται εν συντομία η πιθανότητα σχηματισμού πύρινης σφαίρας, ξεκινώντας από τα υλικά τα οποία βρίσκονταν με βεβαιότητα πάνω στους συρμούς που ενεπλάκησαν στο τραγικό συμβάν.

Έλαιο Σιλικόνης

Τα έλαια σιλικόνης είναι υγρά με πολύ υψηλό σημείο ανάφλεξης (άνω των 300 °C), τα οποία σε φυσιολογικές συνθήκες αναφλέγονται δύσκολα, σε συνθήκες καύσης σε συνθήκες ακινησίας χαρακτηρίζονται έως και αυτοσβενόμενα λόγω του σχηματισμού στερεού οξειδίου του πυριτίου (SiO2) στην επιφάνεια του υγρού που δεν επιτρέπει στο οξυγόνο να έρθει σε επαφή με το φλεγόμενο υγρό για να συντηρήσει την καύση (Fire hazard classification to IEC 61100: K3).

Οι συνθήκες σχηματισμού πύρινης σφαίρας απαιτούν σημαντική ποσότητα υλικού που μπορεί να εξατμιστεί ή να σχηματίσει σταγονίδια κατάλληλου μεγέθους που θα δημιουργήσουν με τον αέρα αναφλέξιμο μίγμα που από τη στιγμή που θα πραγματοποιηθεί η έναυση θα υπάρξει ανύψωση της καύσιμης ύλης που θα διαρκέσει μέχρι να καταναλωθεί όλη η διαθέσιμη ποσότητα. Οι παράμετροι που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό της πτητικότητας ενός υλικού είναι το σημείο βρασμού (ή η περιοχή βρασμού για μίγματα) και η τάση ατμών. Τόσο στο MSDS όσο και στο Τεχνικό Φυλλάδιο Bayer Silicones Baysilone Fluids δεν παρέχονται στοιχεία για την περιοχή βρασμού του ελαίου σιλικόνης Μ50 EL. Το MSDS δίνει τιμή τάσης ατμών < 0.1 mbar στους 20 °C, τιμή πάρα πολύ χαμηλή, η οποία σημαίνει πως το έλαιο σιλικόνης 150 Ει δεν μπορεί να εξατμιστεί σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Επίσης στο Τεχνικό Φυλλάδιο δίνονται στοιχεία για την απώλεια εξάτμισης στους 250°C, με τη δοκιμή Noack (θέρμανση 65 8 δείγματος για μία ώρα σε ατμοσφαιρική πίεση στους 250 *C), η οποία ήταν < 5%. Και αυτή η τιμή είναι ένδειξη υλικού με πολύ χαμηλή πτητικότητα. Μία ακόμη σημαντική παράμετρος είναι το ενεργειακό περιεχόμενο του καυσίμου, που εκφράζεται με τη θερμογόνο δύναμή του. Με βάση τη βιβλιογραφία, η κατώτερη θερμογόνος δύναμη ενός ελαίου σιλικόνης cSt είναι 24,8 MJ/kg και η θερμότητα εξάτμισης περίπου 3,3 MJ/kg. 132 Η θερμογόνος δύναμη του ελαίου σιλικόνης είναι σημαντικά χαμηλότερη αυτής των υδρογονανθράκων. Για παράδειγμα, η κατώτερη θερμογόνος δύναμη ενός ορυκτελαίου είναι της τάξης των 42,5 MJ/kg. Με βάση τα ανωτέρω χαρακτηριστικά, το έλαιο σιλικόνης Μ50 EL σε φυσιολογικές συνθήκες δεν μπορεί να σχηματίσει πύρινη σφαίρα.

Πιθανές Παράπλευρες Αντιδράσεις Ελαίου Σιλικόνης

Μία βασική πηγή πληροφοριών σχετικά με τη δραστικότητα ενός υλικού αποτελεί το φύλλο δεδομένων ασφαλείας (MSDS) του αντίστοιχου υλικού. Το σημείο που διερευνάται σε αυτό το σημείο είναι η δραστικότητα και η συμβατότητα με υλικά που χαρακτηρίζονται ως ισχυρά οξειδωτικά (οξέα και βάσεις). Το MSDS του Baysilone M50 αναφέρει ότι δεν υπάρχουν επικίνδυνα προϊόντα αποσύνθεσης όταν αποθηκεύεται σωστά, ότι δεν έχουν παρατηρηθεί επικίνδυνες αντιδράσεις Παρουσία αέρα, σχηματίζεται φορμαλδεΰδη σε μικρές ποσότητες με οξειδωτική αποικοδόμηση σε θερμοκρασίες από περίπου 150 deg * C

Όπως αναφέρεται στο Τεχνικό Φυλλάδιο Bayer Silicones Baysilone Fluids τα έλαια Baysilone Μ είναι γενικά αδρανή. Είναι ανθεκτικά στο νερό, τους οργανικούς διαλύτες, το καθαρό οξυγόνο και πολλά χημικά. Η επαφή με τα περισσότερα μέταλλα δεν προκαλεί καμία αλλαγή και τα ίδια τα υγρά δεν προσβάλλουν ούτε τα μέταλλα ούτε το ξύλο, το χαρτί ή τα πλαστικά. Στο φυλλάδιο παρέχεται πίνακας που παρουσιάζει μεταβολή του ιξώδους των ελαίων 50 cSt και 100 cSt με την επίδραση οξέων και βάσεων μετά από έκθεση 12 ωρών στους 25 deg * C και 100 Ο αντίστοιχα.

Ισχυρά οξειδωτικά, όπως το συμπυκνωμένο νιτρικό οξύ και το στοιχειακό χλώριο, προκαλούν φθορά των ελαίων Baysilone M, ειδικά σε αυξημένη θερμοκρασία. Ένα σημαντικό σημείο σχετικά με τη χρήση του Baysilone Fluids Μ σε ηλεκτρικές εφαρμογές είναι ότι το διοξείδιο του πυριτίου σχηματίζεται ως το κύριο προϊόν καύσης όταν καίγονται τα υγρά και ότι αυτό, σε αντίθεση με τον γραφιτικό άνθρακα, είναι μη αγώγιμο.

Από την ανάγνωση αυτή, δεν προκύπτει ότι η πιθανή επαφή του ελαίου με το διοξείδιο του καλίου (ΚΟΗ) που ανιχνεύθηκε στο δείγμα ΕΜΠ12-8 από τους συσσωρευτές της ηλεκτράμαξας θα μπορούσε να προκαλέσει την έκλυση κάποιου επικίνδυνου ή αναφλέξιμου συστατικού.

Πέραν του ελέγχου του MSDS του ελαίου Baysilone M50, αναζητήθηκαν τα MSDS αντίστοιχων ελαίων από σημαντικούς κατασκευαστές παγκοσμίως, με στόχο να αναζητηθούν πληροφορίες σχετικά με την πιθανότητα προσβολής από βάσεις, ή το σχηματισμό πιθανώς επικίνδυνων συστατικών.

Επειδή σε αρκετά MSDS αναφέρεται ασυμβατότητα με οξειδωτικές ουσίες, οξέα και βάσεις, αναζητήθηκαν σχετικές αναφορές στη διεθνή βιβλιογραφία, αλλά δε βρέθηκε καμία σχετική αναφορά. Άρα, πέραν της αναφοράς που γίνεται στα MSDS για σχηματισμό μικρών ποσοτήτων φορμαλδεΰδης σε θερμοκρασίες άνω των 150 °C, δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ο σχηματισμός κάποιας ουσίας που θα μπορούσε να οδηγήσει στο σχηματισμό εύφλεκτου μίγματος.

Σχηματισμός Εκνεφώματος

Μία περίπτωση σχηματισμού πύρινης σφαίρας από μη πτητικά υλικά είναι ο σχηματισμός εκνεφώματος (oil mist) σε πολύ λεπτό διαμερισμό (σταγονίδια με πολύ μικρή μέση διάμετρο). Η διαδικασία και οι σχέσεις που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των χαρακτηριστικών μιας διαρροής ενός υπόψυκτου υγρού αναφέρθηκαν στην παράγραφο 2.11 της παρούσας αναφοράς. Η διαδικασία που προτείνεται τόσο από τον ΤΝΟ όσο και από τη διαδικασία ADAMΜ απαιτεί μέθοδο επαναληπτικών βημάτων από την έναρξη της εκροής του ρευστού από το δοχείο μέχρι να επιτευχθούν οι συνθήκες τερματισμού της διαδικασίας. Δυστυχώς, στην περίπτωση του τραγικού δυστυχήματος της 28-02-2023 οι πραγματικές συνθήκες που επικράτησαν τα πρώτα δευτερόλεπτα μετά τη μοιραία σύγκρουση είναι άγνωστες και μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν με βάση την καταγραφή από τις κάμερες παρακολούθησης κυκλοφορίας. Για παράδειγμα, τα ανοίγματα που έχουν μείνει στο μετασχηματιστή της ηλεκτράμαξας της επιβατικής αμαξοστοιχίας είναι ότι προέκυψε μετά το τέλος του όλου συμβάντος. Λαμβάνοντας υπόψη τη σφοδρότητα της σύγκρουσης, η υπόθεση της σταδιακής αύξησης του μεγέθους του ανοίγματος από τη στιγμή της πρόσκρουσης μέχρι της πλήρους ακινητοποίησης της ηλεκτράμαξας είναι πολύ λογική, χωρίς όμως να μπορεί να προσδιοριστεί καμία παράμετρος με ακρίβεια. Το μέγεθος του ανοίγματος είναι κρίσιμο για την εκτίμηση της μέσης διαμέτρου των σταγονιδίων.

Η αναφορά σε σταγονίδια γίνεται επειδή το έλαιο που βρισκόταν στο μετασχηματιστή της ηλεκτράμαξας της εμπορικής αμαξοστοιχίας αποκλείεται να άρχισε να τρέχει κρουνηδόν μετά τη σύγκρουση. Το έλαιο σιλικόνης κινείτο με την ταχύτητα του συρμού (περίπου 160 km/h) και ως ρευστό σίγουρα δεν έμεινε ακίνητο μετά την πρόσκρουση τη ρήξη του περιβλήματος του μετασχηματιστή, αλλά εκσφενδονίστηκε από τα ανοίγματα που δημιουργήθηκαν κατά τη σύγκρουση των δύο συρμών. Επειδή ο σχηματισμός σταγονιδίων που οδηγεί στο σχηματισμό εκνεφώματος πραγματοποιείται σε συνθήκες υψηλής πίεσης και μέσω ανοιγμάτων μικρής διαμέτρου (ακροφύσια ψεκασμού), πρέπει να εξεταστεί η πίεση του ελαίου στο μετασχηματιστή. Σύμφωνα με την απάντηση της Hellenic Train (ΑΠ 384.24.13./27-05-2024) οι μετασχηματιστές είναι ανοικτού τύπου και η πίεση λειτουργίας τους είναι ίση της ατμοσφαιρικής.

Μια άλλη σημαντική παράμετρος για το σχηματισμό σταγονιδίων είναι το ιξώδες του ρευστού. Το ιξώδες εξαρτάται από τη θερμοκρασία. Η θερμοκρασία του ελαίου στο μετασχηματιστή είναι άγνωστη. Στο έγγραφό της η Hellenic Train αναφέρει ότι: “Σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας, η θερμοκρασία του μετασχηματιστή εξαρτάται από διάφορους παράγοντες εξωτερικούς, όπως η θερμοκρασία περιβάλλοντος, και εσωτερικούς, όπως η τιμή της ζητούμενης και της παραγόμενης ισχύος η οποία διαρκώς μεταβάλλεται. Σύμφωνα με τον Κατασκευαστή θεωρείται υπερβολική όταν υπερβαίνει τους 155 °C στην περιέλιξη του μετασχηματιστή και τους 90 °C στο υγρό σιλικόνης (σελ. 4/5, παρ. 2.2.1, Κεφ. 2, “Transformator1T2_EZAT6844_Haupttransformator.pdf”)”. Επομένως, η θερμοκρασία των ελαίων πρέπει να ήταν γύρω στους 90 °C. Από το διάγραμμα μεταβολής ιξώδους με θερμοκρασία (Σχήμα 2, σελ. 15 στο αρχείο “Bayer Silicones Baysilone Fluids Μ”) το εκτιμώμενο ιξώδες του ελαίου σιλικόνης είναι περίπου 18 cSt. Η τιμή του ιξώδους είναι αντίστοιχη αυτής που λειτουργούν τα συστήματα ψεκασμού σε κινητήρες πλοίων, οι οποίοι όμως λειτουργούν σε συνθήκες υψηλής πίεσης.

Με βάση τα ανωτέρω, η αβεβαιότητα στην εκτίμηση εάν θα μπορούσαν να σχηματιστούν σταγονίδια κατά την έξοδο του ελαίου σιλικόνης τα πρώτα κρίσιμα δευτερόλεπτα μετά την πρόσκρουση των συρμών είναι πολύ μεγάλη. Η χαμηλή πίεση, το υψηλό ιξώδες και το μεγάλο άνοιγμα που είναι ορατό μετά το τέλος του όλου συμβάντος δεν είναι συνθήκες που ευνοούν το σχηματισμό σταγονιδίων. Η υψηλή ταχύτητα του ελαίου (λόγω της υψηλής ταχύτητας των συρμών πριν τη σύγκρουση) και της εκτιμώμενης σταδιακής ρήξης του τοιχώματος του μετασχηματιστή είναι συνθήκες που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως ευνοϊκές για το σχηματισμό σταγονιδίων αλλά δεν είναι εφικτό να γίνει σχετικός υπολογισμός.

Δημιουργία Εύφλεκτων Συστατικών σε Συνθήκες Ηλεκτρικού Τόξου

Πέραν των στοιχείων που δίνονται στο MSDS των υλικών που υπήρχαν στις αμαξοστοιχίες που ενεπλάκησαν στο τραγικό δυστύχημα, δεν πρέπει να παραληφθεί η αναφορά στο σχηματισμό εύφλεκτων ουσιών από τη διάσπαση των ελαίων σιλικόνης σε συνθήκες ηλεκτρικού τόξου. Το θέμα έχει αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό στην παράγραφο 3.5. Τα προϊόντα διάσπασης λόγω τόξου περιλαμβάνουν υδρογόνο, μεθάνιο, αιθάνιο, αιθυλένιο, ακετυλένιο και μονοξείδιο του άνθρακα. Οι σχετικές αναλογίες των αερίων ανάλογα με τις συνθήκες απεικονίζονται στα Σχήματα 5.2 και 5.3 και προέρχονται από τον Κανονισμό ΙΕΕΕ Std C57.146-2005, IEEE Guide for the interpretation of Gases Generated in Silicone-Immersed Transformers.

δύο περιπτώσεις, το αέριο που βρίσκεται σε υψηλότερη αναλογία είναι το υδρογόνο, με το ακετυλένιο να ακολουθεί στην περίπτωση του τόξου. Όλα αυτά τα αέρια είναι εύφλεκτα. Για την αντιμετώπιση της πιθανής έκλυσης αερίων κατά τη λειτουργία των συρμών, οι μετασχηματιστές διαθέτουν ασφαλιστική διάταξη Bucholz (relay Bucholz) που διακόπτει τη λειτουργία του μετασχηματιστή όταν ο όγκος των παραγόμενων αερίων υπερβεί τον προβλεπόμενο όγκο της ασφαλιστικής διάταξης που στη συγκεκριμένη περίπτωση σύμφωνα με το αρχείο transformator 2031_XB0270-10_Buchholzrelais.pdf με τα τεχνικά χαρακτηριστικά των μετασχηματιστών των συρμών είναι 180 cm³.

Όπως αναφέρεται διεξοδικά στην παράγραφο 3.8, η συστηματική έρευνα σχετικά με τα χαρακτηριστικά αναφλεξιμότητας και καύσης των ελαίων σιλικόνης έχει γίνει κατά κύριο λόγο τη δεκαετία του 1970, λόγω της ανάγκης αντικατάστασης των πολυχλωριωμένων διφαινυλίων (BCBS, askarels) εξαιτίας της υψηλής τοξικότητάς τους και της μη βιοαποικοδομησιμότητάς τους. Από τις πηγές εκείνης της εποχής που κατέστη δυνατό να βρεθούν, υπάρχουν δύο εργασίες οι οποίες αναφέρουν συνθήκες αναφλεξιμότητας ακόμη και έκρηξης κατά την επιβολή τόξου σε έλαια σιλικόνης. Η πρώτη εργασία είναι των Η. Kuwahara, K. Yoshinga, K. Tsuruta, T. Ishii με τίτλο “Study of Explosion and Fire Hazards of Silicone Liquid Under Arc Conditions”, που παρουσιάστηκε στο 1976 IEEE International Conference on Electrical Insulation, στο Montreal στο διάστημα 14-16 Ιουνίου 1976. Η εργασία συνέκρινε τη συμπεριφορά ελαίου σιλικόνης με ορυκτέλαιο σε συνθήκες τόξου μεσαίας έντασης (τάση 6,9 κν και ένταση 6,1 και 13 Α) σε διάταξη με μικρή χαλύβδινη δεξαμενή διαμέτρου 180 mm και ύψος 65 mm που περιείχε 1.350 ml ελαίου, και ισχυρής έντασης (τάση 26 kV και ένταση 10 και 20 ΚΑ) σε δεξαμενή δοκιμής διαμέτρου 1.000 mm και ύψους 500 mm. Στην περίπτωση του τόξου μεσαίας έντασης παρατηρήθηκε ανάφλεξη και καύση στις περισσότερες περιπτώσεις με χρόνο εφαρμογής σαφώς υψηλότερο σε σχέση με το ορυκτέλαιο. Στην περίπτωση εφαρμογής τόξου ισχυρής έντασης προκλήθηκε έκρηξη, αλλά μετά τη διακοπή του τόξου, το έλαιο σιλικόνης έπαψε αμέσως να καίγεται. Παρατηρήθηκε ότι ο θάλαμος δοκιμής ήταν γεμάτος με ένα λευκό στρώμα οξειδίου πυριτίου πάνω από το υγρό. Η δεύτερη εργασία είναι του D. Ducket με τίτλο “Environmentally Acceptable Insulating Fluids May Replace Askarel”, που παρουσιάστηκε στο The General Meeting of the Edison Electric Institute Transmission and Distribution Committee στη Minneapolis της Minnesota στις 8 Μαΐου 1975. Η εργασία παρουσίασε σύγκριση δοκιμών αναφλεξιμότητας και εκρηκτικότητας σε ορυκτέλαιο, έλαιο σιλικόνης 50 cSt, συνθετικό έλαιο χαμηλής αναφλεξιμότητας (RTEMP) και πολυχλωριωμένο διφαινύλιο (askarel) σε συνθήκες ρεύματος υψηλής έντασης. Η ποσότητα του ελαίου σε κάθε δοκιμή ήταν περίπου 151 (4 gal). Οι συνθήκες δοκιμής για το έλαιο σιλικόνης ήταν ένταση 4.760 Α και τάση 4.800 V. Σε αυτές τις συνθήκες σχηματίστηκε πύρινη σφαίρα, πορτοκαλί και κίτρινου χρώματος, ύψους περίπου 10 m (30 ft) και διαμέτρου 5 m (15 ft). Η λάμψη φάνηκε πολύ φωτεινή σε σύγκριση με τις άλλες δοκιμές. Ο παραγόμενος καπνός ήταν λευκού χρώματος και μικρότερου όγκου από τον αντίστοιχο του ορυκτελαίου. Στο σύννεφο παρατηρήθηκαν μαύρες νιφάδες. Μετά την έκρηξη παρατηρήθηκαν λευκά σωματίδια, που αναγνωρίστηκαν ως οξείδιο πυριτίου, να αιωρούνται στον αέρα. Στις δύο ανωτέρω εργασίες δε γίνεται αναφορά στο τι δημιούργησε ανάφλεξη και την πύρινη σφαίρα, αλλά λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό σημείο ανάφλεξης του ελαίου σιλικόνης, η πιο πιθανή εξήγηση είναι ο σχηματισμός σημαντικής ποσότητας εύφλεκτων αερίων που αναφλέγονται από το ηλεκτρικό τόξο. Στις παραγράφους 3.8.2 και 3.8.3 της παρούσας αναφοράς δίνονται και οι σχετικές φωτογραφίες της ανάφλεξης και της πύρινης σφαίρας. Όπως αναφέρεται στο πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΜ που έχει διερευνήσει διεξοδικά το τραγικό συμβάν, καταγράφηκαν στα βίντεο 3 έντονες αναλαμπές που χαρακτηρίζονται ως ηλεκτρικό τόξο, οι οποίες σταμάτησαν μετά την ενεργοποίηση της αυτόματης προστασίας από υπερφόρτωση που καταγράφηκε (χειροκίνητα) στον σταθμό ελέγχου ισχύος που παρακολουθεί εξ αποστάσεως όλα τα δεδομένα στη Θεσσαλονίκη.

Με βάση της ανωτέρω παρατηρήσεις ο σχηματισμός πύρινης σφαίρας υπό συνθήκες ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης ρεύματος είναι εφικτός. Αυτό σημαίνει πως και στην περίπτωση του υπό διερεύνηση τραγικού δυστυχήματος, είναι ένα πιθανό ενδεχόμενο, αφού έχουν καταγραφεί αναλαμπές που αποδίδονται σε ηλεκτρικό τόξο. Σύμφωνα με τις σχετικές βιβλιογραφικές αναφορές, η επίδραση του ηλεκτρικού τόξου οδηγεί στο σχηματισμό αερίων που περιλαμβάνουν κυρίως υδρογόνο καθώς και ακετυλένιο και μεθάνιο. Από τη διάρρηξη των τοιχωμάτων του μετασχηματιστή της επιβατικής αμαξοστοιχίας (η μόνη που ανεφλέγη) εξήλθε όχι μόνο έλαιο αλλά και τα αέρια που προέκυψαν από τη διάσπαση του ελαίου σιλικόνης. Το υδρογόνο και το ακετυλένιο έχουν πολύ χαμηλή ελάχιστη ενέργεια έναυσης (minimum ignition energy, ΜΙΕ), ευρέα όρια αναφλεξιμότητας και υψηλή ταχύτητα φλόγας.

Electric Institute Transmission and Distribution Committee στη Minneapolis της Minnesota στις 8 Μαΐου 1975. Η εργασία παρουσίασε σύγκριση δοκιμών αναφλεξιμότητας και εκρηκτικότητας σε ορυκτέλαιο, έλαιο σιλικόνης 50 cSt, συνθετικό έλαιο χαμηλής αναφλεξιμότητας (RTEMP) και πολυχλωριωμένο διφαινύλιο (askarel) σε συνθήκες ρεύματος υψηλής έντασης. Η ποσότητα του ελαίου σε κάθε δοκιμή ήταν περίπου 151 (4 gal). Οι συνθήκες δοκιμής για το έλαιο σιλικόνης ήταν ένταση 4.760 Α και τάση 4.800 V. Σε αυτές τις συνθήκες σχηματίστηκε πύρινη σφαίρα, πορτοκαλί και κίτρινου χρώματος, ύψους περίπου 10 m (30 ft) και διαμέτρου 5 m (15 ft). Η λάμψη φάνηκε πολύ φωτεινή σε σύγκριση με τις άλλες δοκιμές. Ο παραγόμενος καπνός ήταν λευκού χρώματος και μικρότερου όγκου από τον αντίστοιχο του ορυκτελαίου. Στο σύννεφο παρατηρήθηκαν μαύρες νιφάδες. Μετά την έκρηξη παρατηρήθηκαν λευκά σωματίδια, που αναγνωρίστηκαν ως οξείδιο πυριτίου, να αιωρούνται στον αέρα. Στις δύο ανωτέρω εργασίες δε γίνεται αναφορά στο τι δημιούργησε ανάφλεξη και την πύρινη σφαίρα, αλλά λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό σημείο ανάφλεξης του ελαίου σιλικόνης, η πιο πιθανή εξήγηση είναι ο σχηματισμός σημαντικής ποσότητας εύφλεκτων αερίων που αναφλέγονται από το ηλεκτρικό τόξο. Στις παραγράφους 3.8.2 και 3.8.3 της παρούσας αναφοράς δίνονται και οι σχετικές φωτογραφίες της ανάφλεξης και της πύρινης σφαίρας. Όπως αναφέρεται στο πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΜ που έχει διερευνήσει διεξοδικά το τραγικό συμβάν, καταγράφηκαν στα βίντεο 3 έντονες αναλαμπές που χαρακτηρίζονται ως ηλεκτρικό τόξο, οι οποίες σταμάτησαν μετά την ενεργοποίηση της αυτόματης προστασίας από υπερφόρτωση που καταγράφηκε (χειροκίνητα) στον σταθμό ελέγχου ισχύος που παρακολουθεί εξ αποστάσεως όλα τα δεδομένα στη Θεσσαλονίκη.

Με βάση της ανωτέρω παρατηρήσεις ο σχηματισμός πύρινης σφαίρας υπό συνθήκες ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης ρεύματος είναι εφικτός. Αυτό σημαίνει πως και στην περίπτωση του υπό διερεύνηση τραγικού δυστυχήματος, είναι ένα πιθανό ενδεχόμενο, αφού έχουν καταγραφεί αναλαμπές που αποδίδονται σε ηλεκτρικό τόξο. Σύμφωνα με τις σχετικές βιβλιογραφικές αναφορές, η επίδραση του ηλεκτρικού τόξου οδηγεί στο σχηματισμό αερίων που περιλαμβάνουν κυρίως υδρογόνο καθώς και ακετυλένιο και μεθάνιο. Από τη διάρρηξη των τοιχωμάτων του μετασχηματιστή της επιβατικής αμαξοστοιχίας (η μόνη που ανεφλέγη) εξήλθε όχι μόνο έλαιο αλλά και τα αέρια που προέκυψαν από τη διάσπαση του ελαίου σιλικόνης. Το υδρογόνο και το ακετυλένιο έχουν πολύ χαμηλή ελάχιστη ενέργεια έναυσης (minimum ignition energy, ΜΙΕ), ευρέα όρια αναφλεξιμότητας και υψηλή ταχύτητα φλόγας. Οι τιμές αυτές φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί, μαζί με τιμές για μερικούς υδρογονάνθρακες, 133, 134

Τα πολύ ευρέα όρια αναφλεξιμότητας των δύο αερίων σημαίνουν ότι είναι πολύ εύκολο να σχηματιστεί αναφλέξιμο μίγμα με τον αέρα. Η χαμηλή ενέργεια έναυσης και τα ευρέα όρια αναφλεξιμότητας των δύο αερίων σημαίνουν την ευκολία έναυσής τους ακόμη και από τους σπινθήρες από την τριβή των τροχών στις σιδηροτροχιές. Οι υψηλές θεμελιώδεις ταχύτητες καύσης σημαίνουν ταχεία διάδοση του μετώπου της φλόγας στο μίγμα των αερίων με τον

Άλλα Υγρά στις Ηλεκτρομηχανές

Στο υπόμνημα της Hellenic Train αναφέρεται ότι ο μετατροπέας έλξης που είναι εγκατεστημένος στο μηχανοστάσιο της ηλεκτρομηχανής είναι ψύχεται με 7201 υγρού 3M Fluorinert™ FC-3284. Σύμφωνα με το MSDS του υλικού, πρόκειται για μίγμα υπερφθοριωμένων ενώσεων με 5 – 18 άτομα άνθρακα. Οι υπερφθοριωμένες ενώσεις [PFC) είναι οργανικές ουσίες στις οποίες όλα τα υδρογόνα της ραχοκοκαλιάς των υδρογονανθράκων αντικαθίστανται με άτομα φθορίου. Οι δεσμοί φθορίου-άνθρακα είναι εξαιρετικά σταθεροί προσδίδοντας στις ουσίες αυτές πολύ υψηλή θερμική και χημική σταθερότητα. 139 Το υγρό ταξινομείται ως μη επικίνδυνο (δεν ταξινομείται ως επικίνδυνο σύμφωνα με το πρότυπο OSHA 29 CFR 1910.1200) και δεν έχει σημείο ανάφλεξης ή σημείο καύσης, οπότε δεν είναι αναφλέξιμο. Στα μη συμβατά υλικά αναφέρονται δραστικά μέταλλα σε σκόνη και συγκεκριμένα μέταλλα αλκαλίων και αλκαλικών γαιών. Στα επικίνδυνα προϊόντα αποσύνθεσης αναφέρονται υδροφθόριο και υπερφθοροϊσοβουτυλένιο που όπως αναφέρεται σχηματίζονται σε θερμοκρασίες άνω των 200 °C. Βιβλιογραφική επισκόπηση πάνω σε αυτό το θέμα δεν απέφερε κάτι περισσότερο (δε βρέθηκε καμία σχετική βιβλιογραφική αναφορά), άρα δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ο σχηματισμός κάποιας ουσίας που θα μπορούσε να οδηγήσει στο σχηματισμό εύφλεκτου μίγματος.

Πιθανό Φορτίο Εύφλεκτου Υλικού

Πέραν του ενδεχομένου του σχηματισμού της πύρινης σφαίρας λόγω του σχηματισμού εύφλεκτων αερίων σε συνθήκες ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης, το άλλο ενδεχόμενο που ερευνάται είναι της ύπαρξης υδρογονάνθρακα ή κάποιου άλλου υλικού με αντίστοιχα χαρακτηριστικά. Με βάση τη βιβλιογραφία, όλα τα μοντέλα υπολογισμού των χαρακτηριστικών μιας πύρινης σφαίρας (διάμετρος, διάρκεια, θέση, εκπεμπόμενη θερμική ανκτινοβολία) βασίζονται στη δημιουργία πύρινης σφαίρας από εύφλεκτους ατμούς που απελευθερώνονται από τη ρήξη ενός δοχείου που περιέχει εύφλεκτο υλικό (συνήθως κάποιο υδρογονάνθρακα). Το μοντέλο που έχει τύχει ευρείας αναγνώρισης και χρήσης σε περίπτωση συμβάντων που οδηγούν σε έκλυση επικίνδυνου υλικού που μπορεί να οδηγήσει σε συνθήκες ανάφλεξης ή έκρηξης είναι αυτό του του ΤΝΟ της Ολλανδίας (Dutch Organization for Applied Scientific Research) που βασικά στοιχεία του έχουν αναφερθεί στις παραγράφους 2.9 και 2.10. Το μοντέλο αυτό έχει αναπτυχθεί με βάση τα θερμοδυναμικά χαρακτηριστικά υδρογονανθράκων και κυρίως πτητικών υδρογονανθράκων που είναι και οι περισσότερο επικίνδυνοι σε περίπτωση έκλυσης στην ατμόσφαιρα. Με βάση το μοντέλο του ΤΝΟ, ο υπολογισμός της μάζας του καυσίμου που εμπλέκεται σε ένα συμβάν σχηματισμού πύρινης σφαίρας σχετίζεται με την παρατηρηθείσα πύρινη σφαίρα μέσω της σχέσης: r=3,24-m, 0.325

Με μέγεθος πύρινης σφαίρας της τάξης των 80-85 m σε διάμετρο (αδρή εκτίμηση με βάση τα βίντεο που έχουν καταγράψει το συμβάν), η μάζα του καυσίμου θα έπρεπε να είναι m₁ = 2.300-2.800 kg. Αντίστοιχα, αν χρησιμοποιηθεί το μοντέλο του Health and Safety Executive (HSE), που υπολογίζει τη διάμετρο της πύρινης σφαίρας από τη σχέση: D=5,8-m, η μάζα του καυσίμου υπολογίζεται η = 2.600 – 3.100 kg. Για να μπορέσει να σχηματιστεί νέφος εύφλεκτων ατμών αυτό θα πρέπει να βρίσκεται εντός των ορίων αναφλεξιμότητας του υλικού το οποίο θεωρείται ότι σχηματίζει το νέφος των ατμών. Η μέτρηση που χρησιμοποιείται ως ένδειξη του κατώτερου ορίου αναφλεξιμότητας είναι το σημείο ανάφλεξης, άρα για το σχηματισμό εύφλεκτου νέφους απαιτείται υλικό με σημείο ανάφλεξης τουλάχιστον ίσο με τη θερμοκρασία περιβάλλοντος στο χώρο του συμβάντος. Σύμφωνα με το με ΑΠ. 1171/30-03-2025|EMY/Ε1 έγγραφο της Διεύθυνσης Παροχής Μετεωρολογικών Δεδομένων της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας εκτιμάται η θερμοκρασία στην περιοχή των Τεμπών την ώρα του τραγικού δυστυχήματος ήταν 10 – 11 °C και η σχετική υγρασία 85 – 90%. Επομένως, το σημείο ανάφλεξης της ουσίας θα πρέπει να είναι κάτω από 10 °C.

Από τα στοιχεία του φορτίου της εμπορικής αμαξοστοιχίας και την Έκθεση Αυτοψίας της Ελληνικής Αστυνομίας, δεν αναφέρεται πουθενά καταγραφή υλικού που θα έχει χαρακτηριστικά αυτών που απαιτούνται για το σχηματισμό εύφλεκτου νέφους ατμών που θα μπορούσε να οδηγήσει στο σχηματισμό πύρινης σφαίρας. Επίσης, σύμφωνα με το με ΑΠ 3022/21/8925/4-ζ΄/27-03-2025 έγγραφο της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών της Ελληνικής Αστυνομίας, τα 3 βίντεο που απεικονίζουν τη διέλευση της εμπορικής αμαξοστοιχίας από τη Νότια Σήραγγα Πλαταμώνα και το ΚΕΚ Ραψάνης αποτελούν ακριβή αντίγραφα (γνήσια) αρχείων βίντεο από τις αντίστοιχες κάμερες ασφαλείας. Κατόπιν παρακολούθησης των σχετικών βίντεο, παρατηρείται ότι οι 3 ανοιχτές φορτάμαξες δεν έφεραν επάνω τους κάτι άλλο πέραν των μεταλλικών ελασμάτων (λαμαρίνες) που αναφέρονταν στις αντίστοιχες φορτωτικές (δεν εντοπίζεται πάνω στα μεταλλικά ελάσματα κάποιο αντικείμενο που θα μπορούσε να παραπέμπει σε δεξαμενή ή δοχεία αποθήκευσης κάποιου υγρού). Με δεδομένο δε πως οι υπόλοιπες φορτάμαξες με τα εμπορευματοκιβώτια δεν είχαν το παραμικρό ίχνος φωτιάς, και σύμφωνα με την Έκθεση Αυτοψίας της Ελληνικής Αστυνομίας τα εμπορευματοκιβώτια βρέθηκαν είτε με εμπορεύματα σύμφωνα με τις φορτωτικές είτε κενά, δε φαίνεται να υπήρχε στην εμπορική αμαξοστοιχία φορτίο με πτητικό υλικό από το οποίο θα μπορούσε να σχηματιστεί νέφος εύφλεκτων ατμών που θα οδηγούσε σε σχηματισμό πύρινης σφαίρας.

Γνήσια τα βίντεο με τη διέλευση της εμπορικής αμαξοστοιχίας

Στη σελίδα 121 του πορίσματος γίνεται αναφορά στα 3 βίντεο που απεικονίζουν τη διέλευση της εμπορικής αμαξοστοιχίας και αναφέρεται χαρακτηριστικά «από τη Νότια Σήραγγα Πλαταμώνα και το ΚΕΚ Ραψάνης αποτελούν ακριβή αντίγραφα (γνήσια) αρχείων βίντεο από τις αντίστοιχες κάμερες ασφαλείας».

Συνοπτικά οι  απαντήσεις Καρλώνη στα έξι ερωτήματα που του έχει θέσει ο ειδικός εφέτης ανακριτής, Σωτήρης Μπακαΐμης.

1. Ανακριτής: Δικαιολογούνται τα ευρήματα των αναλύσεων του Γενικού Χημείου του Κράτους από την ίδια τη σύσταση των υλικών των δειγμάτων που αναλύθηκαν;

Δημ. Καρώνης: Δυσκολία να υπάρξει σαφής απάντηση στο ερώτημα.

2. Ανακριτής: Δικαιολογούνται τα ευρήματα των αναλύσεων του ΓΧΚ από τα στοιχεία φόρτωσης της εμπορικής αμαξοστοιχίας;

Δημ. Καρώνης : Οι θύρες των εμπορευματοκιβωτίων βρέθηκαν σφραγισμένες, ενώ δεν υπήρχαν ίχνη φωτιάς. Πλην ενός όλα τα εμπορευματοκιβώτια βρέθηκαν σφραγισμένα, άρα τα αποτελέσματα των αναλύσεων του ΓΧΚ δεν μπορούν να συσχετιστούν με το περιεχόμενο της εμπορικής αμαξοστοιχίας.

3. Ανακριτής : Δικαιολογούνται τα ευρήματα των αναλύσεων του ΓΧΚ από τα υλικά κατασκευής των συγκρουσθεισών επιβαταμαξών, φορταμαξών και ηλεκτραμαξών;

Δημ. Καρώνης: Πολλά από τα αντικείμενα κατασκευής των αμαξών συμμετείχαν στην πυρκαγιά που εκδηλώθηκε μετά τη σύγκρουση.

4. Ανακριτής: Δικαιολογούνται τα ευρήματα των αναλύσεων του ΓΧΚ από τη σύσταση και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ελαίου σιλικόνης ψύξης των μετασχηματιστών των ηλεκτραμαξών των συγκρουσθεισών αμαξοστοιχιών;

Δημ. Καρώνης: Κατά τη διαδικασία του τραγικού δυστυχήματος που ξεκίνησε με τη σύγκρουση των αμαξοστοιχιών και συνεχίστηκε με την πυρκαγιά, υπήρξε διασπορά ελαίου σιλικόνης από τους μετασχηματιστές των ηλεκτραμαξών. Ενα μέρος του ελαίου συμμετείχε στην πυρκαγιά, οπότε εξετέθη σε υψηλές θερμοκρασίες, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα τη διάσπασή του προς κυκλικά και γραμμικά ολιγομερή διμεθυλοσιλοξάνια.

5. Ανακριτής: Σε τι οφείλεται το καταγραφέν από τις κάμερες φαινόμενο πύρινης σφαίρας και με ποιον μηχανισμό εκδηλώθηκε αυτό;

Δημ. Καρώνης: Το έλαιο σιλικόνης, σε φυσιολογικές συνθήκες, δεν μπορεί να σχηματίσει πύρινη σφαίρα. Μία περίπτωση σχηματισμού πύρινης σφαίρας από μη πτητικά υλικά είναι ο σχηματισμός εκνεφώματος σε πολύ λεπτό διαμερισμό (σταγονίδια με πολύ μικρή μέση διάμετρο). Στην περίπτωση του τραγικού δυστυχήματος οι πραγματικές συνθήκες που επικράτησαν τα πρώτα δευτερόλεπτα μετά τη μοιραία σύγκρουση είναι άγνωστες και μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν με βάση την καταγραφή από τις κάμερες. Η αναφορά σε σταγονίδια γίνεται επειδή το έλαιο που βρισκόταν στον μετασχηματιστή της ηλεκτράμαξας της εμπορικής αμαξοστοιχίας αποκλείεται να άρχισε να τρέχει κρουνηδόν μετά τη σύγκρουση. Το έλαιο σιλικόνης κινείτο με την ταχύτητα του συρμού (περίπου με 160 χιλιόμετρα την ώρα) και ως ρευστό σίγουρα δεν έμεινε ακίνητο μετά την πρόσκρουση και τη ρήξη του περιβλήματος του μετασχηματιστή, αλλά εκσφενδονίστηκε από τα ανοίγματα που δημιουργήθηκαν κατά τη σύγκρουση των δύο συρμών. Με βάση τα ανωτέρω, η αβεβαιότητα στην εκτίμηση αν θα μπορούσαν να σχηματιστούν σταγονίδια κατά την έξοδο του ελαίου σιλικόνης τα πρώτα κρίσιμα δευτερόλεπτα μετά την πρόσκρουση των συρμών είναι πολύ μεγάλη. Λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό σημείο ανάφλεξης του ελαίου σιλικόνης, η πιο πιθανή εξήγηση για την πύρινη σφαίρα είναι ο σχηματισμός σημαντικής ποσότητας εύφλεκτων αερίων που αναφλέγονται από το ηλεκτρικό τόξο. Στην περίπτωση του υπό διερεύνηση τραγικού δυστυχήματος είναι ένα πιθανό ενδεχόμενο, αφού έχουν καταγραφεί αναλαμπές που αποδίδονται σε ηλεκτρικό τόξο. Δεν αναφέρεται πουθενά καταγραφή υλικού που να έχει χαρακτηριστικά αυτών που απαιτούνται για τον σχηματισμό εύφλεκτου νέφους ατμών που θα μπορούσε να οδηγήσει στον σχηματισμό πύρινης σφαίρας.
Επίσης, τα 3 βίντεο που απεικονίζουν τη διέλευση της εμπορικής αμαξοστοιχίας αποτελούν γνήσια αντίγραφα αρχείων βίντεο από τις αντίστοιχες κάμερες ασφαλείας και δεν έφεραν επάνω τους κάτι άλλο πέρα από λαμαρίνες.

6.Ανακριτής: Είναι δυνατή η καύση του ελαίου σιλικόνης ψύξης των μετασχηματιστών των ηλεκτραμαξών των συγκρουσθεισών αμαξοστοιχιών; Αν ναι, υπό ποιες συνθήκες;
Δημ. Καρώνης: Τα έλαια σιλικόνης μπορούν να αναφλεγούν όταν η θερμοκρασία στον χώρο υπερβεί τους 300 βαθμούς Κελσίου και εν συνεχεία να καούν. Είναι λογικό να υποτεθεί ότι τα έλαια σιλικόνης συμμετείχαν στην πυρκαγιά λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούσαν μετά την ανάπτυξη της πύρινης σφαίρας.

Παραδόθηκε και το πόρισμα Τσακιρίδη για τις έρευνες στο Κουλούρι – Δεν έγινε έκρηξη στο πιλοτήριο της εμπορικής αμαξοστοιχίας

Ακόμα ένα επιστημονικό πόρισμα, αυτή τη φορά του ειδικού μεταλλειολόγου και καθηγητή του ΕΜΠ Πέτρου Τσακιρίδη, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχαν υδρογονάνθρακες στη μοιραία εμπορική αμαξοστοιχία των Τεμπών. Το πόρισμα του Πέτρου Τσακιρίδη κατατέθηκε σήμερα, έπειτα από παραγγελία του εφέτη ανακριτή Λάρισας.

Όπως αναφέρεται, αντικείμενο της τεχνικής έκθεσης αποτελεί η αναλυτική παρουσίαση των αποτελεσμάτων του εργαστηριακού ελέγχου, ο οποίος πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Μεταλλογνωσίας της Σχολής Μεταλλειολόγων-Μεταλλουργών Μηχανικών του ΕΜΠ σε εννέα μεταλλικά τεμάχια, τόσο από τη θραυσιγενή επιφάνεια του οπίσθιου τμήματος της 2ης Ηλεκτράμαξας της εμπορικής αμαξοστοιχίας, όσο και από μεταλλικά μέρη-θραύσματα του οπίσθιου Θαλάμου Μηχανοδήγησης της εν λόγω Ηλεκτράμαξας, ο οποίος αποκολλήθηκε κατά τη διάρκεια του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στην περιοχή Ευαγγελισμού Τεμπών Λάρισας.

Σύμφωνα με το συμπέρασμά του από την αυτοψία στο Κουλούρι που έγινε από την αρμόδια υπηρεσία (ΔΑΕ) της Πυροσβεστικής, ο πραγματογνώμονας καθηγητής του ΕΜΠ, Πέτρος Τσακιρίδης, καταλήγει στο εξής:

Τα κομμάτια του πιλοτηρίου και τα πλαίσια της ηλεκτρομηχανής που εξετάστηκαν και τα δείγματα που ελήφθησαν οδηγούν στο συμπέρασμα ότι δεν είναι καμένα, δεν δηλώνουν δηλαδή έκρηξη, αλλά φέρουν μόνον παραμορφώσεις από χτυπήματα που προκλήθηκαν από τη σύγκρουση των τρένων.

Τα συμπεράσματα του πορίσματος αναφέρουν ακριβώς:

«Συμπερασματικά και σύμφωνα με τα αποτελέσματα των εργαστηριακών ελέγχων, τα μικροδομικά και φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των εξετασθέντων μεταλλικών Δειγμάτων και των αντίστοιχων οργανικών αντιδιαβρωτικών επικαλύψεων, τόσο από τη θραυσιγενή επιφάνεια του οπίσθιου τμήματος της 2ης Ηλεκτράμαξας όσο και από τα συλλεχθέντα μεταλλικά μέρη-θραύσματα του οπίσθιου Θαλάμου Μηχανοδήγησης, ο οποίος αποκολλήθηκε κατά τη διάρκεια του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στην περιοχή Ευαγγελισμού Τεμπών Λάρισας, υποδεικνύουν χαμηλή σχετικά ταχύτητα παραμόρφωσης, χωρίς σημαντική αύξηση της θερμοκρασίας, χαρακτηριστικά τα οποία δεν συνάδουν με την ύπαρξη ωστικού κύματος από φαινόμενα έκρηξη/υψηλής ταχύτητας εκτόνωσης αερίου».

Πόρισμα Πέτρου Τσακιρίδη

Τέμπη: Τι περιμένουμε από εδώ και πέρα

Στην τελική ευθεία βρίσκεται πλέον, όπως όλα δείχνουν, η ανάκριση για το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών, με τη δίκη για τις αιτίες και παραλείψεις των υπευθύνων που οδήγησαν στη σύγκρουση των δύο τρένων (και άρα στον θάνατο 57 συνανθρώπων μας) να δύναται να προσδιοριστεί ακόμα και μέσα στον Οκτώβριο του 2025. Το πόρισμα του καθηγητή του ΕΜΠ, Δημήτρη Καρώνη, είναι το τελευταίο σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο το οποίο ανέμενε ο ειδικός εφέτης ανακριτής, Σωτήρης Μπακαΐμης.

Η ανάγνωση των συμπερασμάτων από την πλευρά του ανακριτή έχει φυσικά ιδιαίτερη σημασία, αφού αυτός είναι ο άνθρωπος που καλείται να αξιολογήσει σε νομικό επίπεδο τα δεδομένα που προκύπτουν.
Εφόσον κρίνει ότι το πόρισμα του κ. Καρώνη επαρκεί για να οδηγηθεί σε ασφαλή συμπεράσματα για το τι πραγματικά συνέβη την αποφράδα ημέρα της 28ης Φεβρουαρίου 2023, τότε το επόμενο βήμα είναι να κλείσει τη δικογραφία, μόλις ολοκληρωθούν οποιεσδήποτε άλλες δευτερεύουσες ενέργειες κρίνει ότι χρειάζονται (π.χ. λήψη μαρτυρικών καταθέσεων). Αν ο ανακριτής να κρίνει ότι με το πόρισμα αυτό δεν φτάνει σε ασφαλή συμπεράσματα, στην οποία περίπτωση θα πρέπει να ζητήσει και άλλες ανακριτικές πράξεις, προκειμένου να δοθούν διευκρινίσεις σε όσα σημεία θεωρεί ότι δεν έχουν φωτιστεί επαρκώς.

Σημειώνεται ότι είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο να τεθούν στον ανακριτή από την πλευρά των συνηγόρων, είτε των κατηγορουμένων είτε αυτών που παρίστανται προς υποστήριξη της κατηγορίας, που ως γνωστόν συνολικά ξεπερνούν τους 250 νέα στοιχεία προς διερεύνηση που θα έχει ως αποτέλεσμα να καθυστερήσει το κλείσιμο της δικογραφία. Σημειώνεται ότι οικογένειες των θυμάτων που αμφισβητούν το πόρισμα Κασρώνη  ζητούν να γίνουν συγκεκριμένες ενέργειες, όπως εκταφές θυμάτων, για να προκύψουν περισσότερα στοιχεία.

Εφόσον κριθεί από τον ανακριτή ότι δεν υπάρχουν άλλα ερωτηματικά σε σχέση με τις αιτίες της τραγωδίας και η δικογραφία κλείσει, η πρόσφατη αλλαγή του νόμου, που κατήργησε τη διαδικασία του Δικαστικού Συμβουλίου, προβλέπει πως αυτή θα διαβιβαστεί κατευθείαν σε εισαγγελέα, ο οποίος θα συντάξει τα κατηγορητήρια, εισάγοντας την υπόθεση σε δίκη.

Τέμπη: Η αντίδραση της κυβέρνησης

«Μπαίνει ένα επίσημο, ως προς την πραγματογνωμοσύνη, με στοιχεία, τέλος στην πιο χυδαία προσπάθεια χειραγώγησης της κοινής γνώμης» ήταν το πρώτο σχόλιο του κυβερνητικού εκπροσώπου, Παύλου Μαρινάκη: «Κατά παραγγελία της Δικαιοσύνης, ο καθηγητής Καρώνης αποκλείει το παράνομο φορτίο, που ήταν η βάση της αφήγησης της αντιπολίτευσης. Το αφήγημα που έστησε η αντιπολίτευση πάνω σε ένα τραγικό δυστύχημα καταρρέει με κρότο».

Μιλώντας για τα κόμματα της αντιπολίτευσης, έκανε λόγο για «χυδαίους διακινητές ψεμάτων»: «Χρησιμοποίησαν αυτό το δυστύχημα, που έχει πολύ σοβαρά αίτια, έχτισαν ένα αφήγημα για να θυμώσουν τον κόσμο. Ελεγαν ψέματα συνειδητά στον κόσμο για να μεταθέσουν τη συζήτηση από τα λάθη τα ανθρώπινα και του κράτους, μας συκοφάντησαν. Δεχθήκαμε απειλές, εκπομπές, από χιουμοριστικές, μετατράπηκαν σε δικαστήρια, χωρίς κάτι να αποδειχθεί», συμπλήρωσε.

«Τίθεται μείζον πολιτικό θέμα για τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία έχουν κάνει δύο προτάσεις μομφής στηριζόμενα σε θεωρίες συνωμοσίας που καταρρίπτονται συνεχώς το τελευταίο διάστημα», τόνισε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, σημειώνοντας πως πρόκειται για θεωρίες που δημιούργησαν ψευδείς εντυπώσεις, τις οποίες επιχείρησαν να εργαλειοποιήσουν κόμματα της αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένου και του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, του ΠΑΣΟΚ.

Σε ανάρτησή του, ο υπουργός Επικρατείας, Ακης Σκέρτσος, σημείωσε: «Από την “Αντιγόνη” του Σοφοκλή έως τον “Επιτάφιο” του Περικλή, από τους στίχους του Καβάφη έως εκείνους του Σεφέρη και, βεβαίως, μέσα από τα πολλά και σημαντικά ταφικά έθιμα της Εκκλησίας μας, η παράδοσή μας μας υπαγορεύει διαχρονικά ένα πράγμα: σεβασμό, τιμή και μνήμη στους νεκρούς μας». Και πρόσθεσε πως η αλήθεια, η μνήμη και η ασφάλεια αποτελούν «το ελάχιστο χρέος όλων μας».

Από την πλευρά του, ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ, Θανάσης Κοντογεώργης, σχολίασε πως «όσοι είναι καλοπροαίρετοι αντιλαμβάνονται τι μπορεί να σημαίνει αυτό το πόρισμα και σε σχέση με τις θεωρίες που αναπτύχθηκαν το προηγούμενο διάστημα. Πολλές φορές προτρέχουμε και αυτό αφορά και το πολιτικό σύστημα. Γι’ αυτό δεν πρέπει να σχολιάζουμε όταν δεν έχουμε πλήρη γνώση μίας εν εξελίξει ποινικής δικογραφίας».

Ο υφυπουργός Εργασίας, Κώστας Καραγκούνης, επεσήμανε ότι «αυτό που το είχαν πάρει όλα τα κόμματα ως σημαία, ότι έχουμε παράνομη μεταφορά φορτίου, και όλα αυτά τα οποία κατά καιρούς είχαν πει και υπό μία έννοια χειραγωγούσαν και την κοινή γνώμη, έρχεται επίσημα το πόρισμα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και λέει ακριβώς τα αντίθετα πράγματα. Να μείνουμε σε αυτό με ψυχραιμία και σεβασμό απέναντι στη μνήμη αυτών των θυμάτων. Και από εκεί και πέρα τα κόμματα να μην παίρνουμε θέση, γιατί είναι σαφές ότι κάποιοι θέλουν να αποκομίσουν μικροκομματικά οφέλη».

Τέμπη: «Πυρά» αντιπολίτευσης 

Οργιάζουν οι μεθοδεύσεις, να δώσει εξηγήσεις ο Καρώνης, λέει η Ζωή Κωνσταντοπούλου

Όσα δημοσιεύονται σήμερα ως πορίσματα του καθηγητή Καρώνη, έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τα πειράματα που ο ίδιος έχει διεξαγάγει και θα πρέπει να δώσει εξηγήσεις, δήλωσε, από τη Θεσσαλονίκη, η επικεφαλής της Πλεύσης Ελευθερίας Ζωή Κωνσταντοπούλου, σε ερώτηση για τις διαπιστώσεις του πορίσματος του ΕΜΠ και συγκεκριμένα του καθηγητή του εργαστηρίου Τεχνολογίας Καυσίμων και Λιπαντικών της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Δημήτρη Καρώνη, σχετικά με το ζήτημα της πρόκλησης πυρόσφαιρας μετά τη σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών στο σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών.

«Πραγματικά απορώ, που η κυβέρνηση νομίζει ότι η κοινωνία δεν αντιλαμβάνεται ότι οργιάζουν οι μεθοδεύσεις, οργιάζουν οι πιέσεις, οργιάζουν οι εκβιασμοί και οι μέθοδοι εξαγοράς. Ο κύριος Καρώνης νομίζω ότι θα πρέπει να δώσει αρκετές εξηγήσεις, διότι όσα σήμερα δημοσιεύονται ως πορίσματά του έρχονται σε ευθεία αντίφαση με τα πειράματα που έχει διεξαγάγει, με τις κατά καιρούς διαπιστώσεις γύρω από τα πειράματα που έχει διεξαγάγει και βέβαια με την επιστήμη», ανέφερε η κ. Κωνσταντοπούλου και πρόσθεσε:

«Μου προξενεί αλγεινή εντύπωση το γεγονός ότι ένας επιστήμονας χρειάστηκε 14 μήνες για να καταθέσει ένα πόρισμα που θα έπρεπε να έχει κατατεθεί εδώ και έναν χρόνο, μου προξενεί αλγεινή εντύπωση η δημόσια πίεση για την αλλοίωση των στοιχείων και βέβαια θα ξέρουν εκείνοι οι οποίοι απεργάζονται την αλλοίωση στοιχείων γύρω από κακουργήματα, ότι αυτή η αλλοίωση στοιχείων στοιχειοθετεί αυτοτελές έγκλημα».

Η κ. Κωνσταντοπούλου υπογράμμισε τη στάση του κόμματός της αναφορικά με το δυστύχημα των Τεμπών, τονίζοντας την αλληλεγγύη της προς τις οικογένειες των θυμάτων. «Η δική μου θέση και στάση είναι αταλάντευτη. Είμαι στο πλευρό των οικογενειών, που μόνες τους μάχονται για την αλήθεια, απέναντι σε ένα σύστημα που τις πολεμά. Είμαι στο πλευρό των πολιτών που διεκδικούν αλήθεια και δικαιοσύνη και ξέρουν πολύ καλά ότι θέλει πολύ αγώνα για να φέρουμε τη δικαιοσύνη. Είμαι στο πλευρό του δικαίου και ξέρω, πολύ καλά, ότι τον αγώνα αυτόν θα τον κερδίσουμε».

ΣΥΡΙΖΑ: «Η ΝΔ πανηγυρίζει προσβάλλοντας την ελληνική κοινωνία»

Ανακοίνωση εξέδωσε και ο ΣΥΡΙΖΑ, στην οποία αναφέρει: «Η κυβέρνηση Μητσοτάκη που μόλις εκδόθηκε το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ το ανακήρυξε σε ευαγγέλιο και μετά το πέταξε στην πυρά επειδή δεν την εξυπηρετούσε, κάνει τώρα το ίδιο και με το πόρισμα του καθηγητή Καρώνη. Κάνοντας αποσπασματική χρήση η ΝΔ, πανηγυρίζει προσβάλλοντας την ελληνική κοινωνία.

Τι ισχύει όμως πραγματικά; Και από αυτό το πόρισμα προκύπτει ξανά πως με απόλυτο τρόπο και ελλείψει στοιχείων εξαιτίας του μπαζώματος Μητσοτάκη, Τριαντόπουλου στο σημείο του εγκλήματος, ουδείς μπορεί να αποφανθεί κατηγορηματικά για το τι προκάλεσε την πυρόσφαιρα.

Ο καθηγητής επίσης αναφέρει στη σελίδα 122 (113 του υπομνήματος υπογραμμίζοντας μάλιστα τις λέξεις) ότι “τα έλαια σιλικόνης δεν μπορούν να σχηματίσουν πύρινη σφαίρα” έστω και αν σε άλλο σημείο που υιοθετεί η κυβέρνηση αφήνει το ενδεχόμενο ανοικτό. Αυτό βέβαια, αν ισχύει, εγείρει δυνητικά ένα τεράστιο ζήτημα ασφάλειας για τις σιδηροδρομικές αμαξοστοιχίες που θα πρέπει να απαντηθεί.

Σε κάθε περίπτωση κάθε πόρισμα ή έκθεση αξιολογείται συνολικά από τη Δικαιοσύνη, όμως η εργαλειοποίηση του όπως αυτή που επιχειρεί σήμερα η κυβέρνηση μόνο την αναζήτηση της Αλήθειας και την απόδοση Δικαιοσύνης δεν εξυπηρετεί. Είναι ήδη καταδικασμένη η ΝΔ για τα Τέμπη στη συνείδηση του ελληνικού λαού».

ΚΚΕ: «Πρόκληση και φθηνός αντιπερισπασμός»

Στο πόρισμα Καρώνη για τα Τέμπη, όπως μεταφέρει η ΕΡΤ, αναφέρθηκε και το ΚΚΕ. Όπως επισημαίνει το γραφείο Τύπου του κόμματος:

«Συνιστά πρόκληση και φθηνό αντιπερισπασμό από τη μεριά της κυβέρνησης να “πανηγυρίζει” για το πόρισμα του ΕΜΠ, την ώρα που υπάρχουν εκθέσεις με διαφορετικά συμπεράσματα, την ώρα που η έρευνα σκοντάφτει διαρκώς στην αλλοίωση του τόπου του εγκλήματος και την απώλεια κρίσιμων αποδεικτικών στοιχείων και φυσικά την ίδια ώρα που η κυβέρνηση είναι υπόλογη για το κύριο έγκλημα, δηλαδή τη σύγκρουση των δύο τρένων».

«Το σημερινό συντονισμένο μπαράζ δηλώσεων από τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης, τον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο και τον Υπουργό Δικαιοσύνης, αμέσως μόλις έγινε γνωστό ότι κατατέθηκε πόρισμα του καθηγητή Καρώνη για τα αίτια της πυρόσφαιρας, αποτελεί άλλη μία ωμή κυβερνητική παρέμβαση σε εκκρεμούσα δικαστική υπόθεση», αναφέρει σε ανάρτησή του ο πρόεδρος της Νέας Αριστεράς, Αλέξης Χαρίτσης.

«Με τις τοποθετήσεις τους τα κυβερνητικά στελέχη παρεμβαίνουν αντισυνταγματικά στο έργο της δικαιοσύνης, στην οποία κατά τα άλλα δήθεν ομνύουν», σημειώνει και εστιάζει στην παρέμβαση Φλωρίδη. «Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, μάλιστα, έφτασε στο σημείο να καλέσει την αντιπολίτευση να αφήσει το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο να αποφανθεί. Την ίδια στιγμή που ο ίδιος προκαταλαμβάνει την κρίση του, μιλώντας για «ψεύδη και κατηγορίες που κατέρρευσαν» πριν καν το Συμβούλιο προλάβει να συσταθεί και να συνεδριάσει για την υπόθεση Τριαντόπουλου. Αλλά ο κύριος Φλωρίδης προχωράει κι ένα βήμα παραπέρα: καλεί τη δικαστική εξουσία να «αποδώσει ευθύνες» σε όλους τους «δήθεν πραγματογνώμονες που τοποθετήθηκαν για την υπόθεση»».

Με μία πολύ σκληρή ανακοίνωση το Κίνημα Δημοκρατίας απορρίπτει τα συμπεράσματα που περιλαμβάνει το πόρισμα Καρώνη για την πυρόσφαιρα στα Τέμπη και αποδίδει στον καθηγητή του Πολυτεχνείου προσπάθεια συγκάλυψης. Εκτιμά δε ότι ουσιαστικά το πόρισμα αυτό λειτουργεί ως πολιτική ασπίδα και στερείται κοινής λογικής και επιστημοσύνης. «132 σελίδες χρειάστηκαν για να μην απαντηθούν τα βασικά. Και για να στηριχθούν κρίσιμα τεχνικά συμπεράσματα… σε ένα βίντεο» αναφέρει το κόμμα του Στέφανου Κασσελάκη και τονίζει ότι «το Πόρισμα Καρώνη ντύνεται με επιστημονικό κύρος, αλλά γυμνώνεται μπροστά στην κοινή λογική.

“Το πόρισμα Καρώνη και όχι το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, έκοψε την καρωτίδα της Δικαιοσύνης. Ο κος Καρώνης, πραγματικά θα είχε βαρύτητα να κάνει πραγματογνωμοσύνη, βασισμένος σε βίντεο, τα οποία ήταν υπαρκτά” σημειώνει από πλευράς του ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκος Βελόπουλος.

Δικηγόρος οικογένειας Πλακιά:«Κάποιοι οφείλουν μία τεράστια συγγνώμη»

 «Προφανώς, ήρθε η ώρα να επικεντρωθούμε στην ουσία και να υποστηρίξουμε τις κατηγορίες μακριά από θεωρίες συνωμοσίας». Στην τοποθέτηση αυτή προέβη χθες ο δικηγόρος Λεωνίδας Κουμπούρας, που εκπροσωπεί την οικογένεια του νεκρού μηχανοδηγού (Μασσαλή) της εμπορικής αμαξοστοιχίας και τις οικογένειες Πλακιά.

«Οι δικαστικοί πραγματογνώμονες, των οποίων το έργο ορισμένοι επιτήδειοι θέλησαν να προκαταλάβουν, αποκλείουν, αφενός, τα ζητήματα εκτόνωσης αερίου στο κόκπιτ και γενικά στην εμπορική αμαξοστοιχία (άρα, ουδέν παράνομο φορτίο υπήρξε) και, αφετέρου, αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο η διάρρηξη των μετασχηματιστών με τα έλαια σιλικόνης, υπό συνθήκες ηλεκτρικού τόξου, να δημιούργησαν το φαινόμενο της πυρόσφαιρας!», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Κουμπούρας.

Μάλιστα, πρόσθεσε ότι «κάποιοι διάδικοι οφείλουν μία τεράστια συγγνώμη στην οικογένεια Μασσαλή, στις οικογένειες Πλακιά, που εκπροσωπώ και που δέχτηκαν αήθη επίθεση για τις τοποθετήσεις τους, και οφείλουν επίσης να εξηγήσουν γιατί παραπληροφορούσαν τόσο καιρό και τους συγγενείς των θυμάτων και την κοινή γνώμη».

ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΟΥ ΚΑΤΑ ΚΑΡΩΝΗ

Ιδιαίτερα οργισμένη ήταν η δήλωση της προέδρου του Συλλόγου Πληγέντων Δυστυχήματος Τέμπη 2023, Μαρίας Καρυστιανού, για το πόρισμα του καθηγητή του ΕΜΠ Δημήτρη Καρώνη, σύμφωνα με το οποίο τα έλαια σιλικόνης μπορούν, υπό θερμοκρασίες 330 βαθμών και άνω, να αναφλέγονται, δημιουργώντας πυρόσφαιρα.

Σε διαδικτυακή της ανάρτηση εξαπέλυσε σφοδρή προσωπική επίθεση στον καθηγητή, χαρακτηρίζοντας ταυτόχρονα το πόρισμα, το οποίο αποτελεί πλέον μέρος της δικογραφίας για την υπόθεση του σιδηροδρομικού δυστυχήματος, «έκτρωμα».

Σύμφωνα με την κ. Καρυστιανού, ο κ. Καρώνης «διαπράττει την μέγιστην ύβριν. Τολμά να αφιερώνει αυτό το “έκτρωμα” στους νεκρούς μας. Μην πιάνετε στο στόμα σας την κόρη μου, κ. Καρώνη, ούτε και όσους πέθαναν μαρτυρικά, γιατί τη μνήμη τους τη βεβηλώσατε με τον χειρότερο τρόπο».

Βολές κατά του κ. Καρώνη εκτόξευσε και ο δικηγόρος συγγενών θυμάτων Δημήτρης Μαντζουράνης, σχολιάζοντας: «Ελπίζω, στην επικείμενη δίκη, να μην υπάρξουν δικαστές που θα αρνηθούν να εξετασθεί στο ακροατήριο ο καθηγητής Καρώνης, ώστε να υποστεί τον δημόσιο έλεγχο και να διευκρινισθούν τα αδιευκρίνιστα και ακατανόητα λογικά άλματα στο πόρισμά του».